TΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΟΥ ΦΩΤΙΑΔΟΥ*
Γιoρτάζει σήμερα η Μεγαλόχαρη, η Δέσποινα Παναγία, η Θεομήτωρ, η Πλατυτέρα των Ουρανών.΄Εχουν καταγραφεί περισσότερα από πεντακόσια θεοτοκωνύμια, ενώ άπειρες είναι οι αναφορές σε αυτή στην παράδοση αλλά και στη λογοτεχνία του Ελληνισμού. Στο πρόσωπό της ο λαός ένιωσε την άπλετη αγάπη αλλά και το μαρτύριο της μάνας που βλέπει με πόνο το παιδί της να θυσιάζεται και πρέπει να κρατήσει γερά τον δικό της σταυρό του μαρτυρίου μπροστά στον Γολγοθά του μονογενή της. Σπουδαίοι ποιητές μας εμπνεύστηκαν από τη σεπτή μορφή, τη γλυκιά της παρουσία και έγραψαν γι΄αυτή μερικούς από τους ωραιότερους στίχους της πνευματικής τους δημιουργίας.
Η Μάνα Παναγία, η Μάνα του Κόσμου, υμνείται με εξαιρετική ποιητική δύναμη στο γνωστό ποίημα του Κώστα Βάρναλη: «Οι πόνοι της Παναγίας». Με συγκλονιστικό λόγο καταγράφει: «Πού να σε κρύψω γιόκα μου, σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποιαν κορφή ερημική; …Κι αν κάποτε τα φρένα σου το Δίκιο, φως της αστραπής κι η Αλήθεια σου κτυπήσουνε, παιδάκι μου, να μην την πεις. Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν να το σηκώσουν. Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής. Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν!»
Ο Οδυσσέας Ελύτης, με λυρικότητα εκφράζει την καρδιά της Ρωμιοσύνης με συχνές αναφορές στο έργο του στη Μαρία την Παντάνασσα.
«Κι η Παναγία χαίρεται η Παναγία χαμογελά. Το πέλαγο έτσι που κυλάει βαθιά πόσο της μοιάζει», αναφέρει στο «Ναυτάκι του περιβολιού». Στο ποίημα «΄Ανεμος της Παναγίας» γράφει χαρακτηριστικά: « Στα πρώτα σπλάχνα του ο καιρός. Μπορείς να δεις ακόμη, πριν απ΄την αρχική φωλιά την ομορφιά της άμμου , όπου έπαιζες τον όρκο σου κι όπου είχες την ευχή, εκατόφυλλη, ανοιχτή στον άνεμο της Παναγίας!»
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, με ταπεινότητα και στιχουργική δεινότητα, προσεύχεται στη Θεοτόκο: «Μητέρα του Χριστού, Μαρία, πόσο είναι η νύχτα τούτη κρύα, δεν μπορεί ο Θεός να καταλάβει. Κατέβα, συ, απ΄τους ουρανούς και με αναμμένους τους φανούς, του χάρου οδήγα το καράβι!» (De Profundisclamavi)
Στο δε ποίημά του « Η Χαρά της Παναγιάς», με εικονοπλαστική δύναμη γράφει:
«Η Παναγιά χτενίζει τα χρυσά της μαλλιά στο μικρό της παράθυρο. Μια θαλασσιά πεταλούδα πετά γύρω απ΄τη μια της πλεξούδα που κρέμεται. Βασιλεύει ο ήλιος. Ο Ιωσήφ ανεβαίνει πιο ψηλά, να της κόψει ένα κόκκινο άνθος».
Ο Γιάννης Ρίτσος , στο ποίημά του «΄Ονειρο καλοκαιρινού μεσημεριού», σμίγει τη μορφή της Παναγίας με τους αγώνες και τις αγωνίες του ‘Εθνους:
«Όταν περνούσε η Παναγία σιωπηλή κάτου απ' τα δέντρα, κανένας δεν την άκουσε. Τα σκυλιά δεν γαβγίσαν στις αυλόπορτες. Μονάχα τα τριζόνια την χαιρέτισαν κι ένα μεγάλο αστέρι χτύπησε σε μια χορδή κάποιο άγνωστο τραγούδι, που τ΄ακούσαν μόνο τα παιδιά στον ύπνο τους και γύρισαν απ΄τ΄άλλο τους πλευρό χαμογελώντας» Και η Κική Δημουλά, σε ένα περίπατο, μια φθινοπωρινή μέρα, αναφέρει ενδεικτικά: « Η Παναγιά η Ελευθερώτρια τραβάει κουπί μέσα στην πάχνη κι η καμπάνα ξεχνάει να πει άφες αυτοίς. Τα πουλιά ωραία σκορπίζονται στην απλή των φτερών τους θρησκεία κι ο Υμηττός στον μισομπλέ μυστικισμό του απωθεί τη χωμένη στα πόδια του Μαγδαληνή ομίχλη».
Ο δε ποιητής και στιχουργός Νίκος Γκάτσος τραγούδησε την Θεομήτορα και μαζί του την τραγούδησε όλος ο Ελληνισμός: «Μια Παναγιά, μιαν αγάπη έχω κλείσει σε ερημοκλήσι αλαργινό. Κάθε βραδιά, της καρδιάς την πόρτα ανοίγω, κοιτάζω λίγο και προσκυνώ» .
Δεκαπενταύγουστος λοιπόν ξανά και το ΄Εθνος αποθέτει τις ελπίδες, τους καημούς και τις ανάγκες του στην αγάπη της Παναγίας της Ελεούσας κι ευλαβικά σκύβει και προσκυνά την Ωραιότητά της.
*Διευθύντρια Δημοτικής
