ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*
Αναμφίβολα, η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μια εξαιρετικά δύσκολη φάση έχοντας ενώπιον της δραματικές και δύσκολες επιλογές. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βιώνει μια τεράστια κρίση ως αποτέλεσμα δικών της ελλειμμάτων και ανεπαρκειών αλλά ταυτόχρονα και των λανθασμένων συνταγών της Τρόικα. Ως αποτέλεσμα η Ελλάδα έχει απολέσει τα τελευταία χρόνια πέραν του 25% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της ενώ ταυτόχρονα η ανεργία προσεγγίζει το 30%(μεταξύ των νέων έχει ξεπεράσει το 50%),και χιλιάδες Έλληνες αναζητούν ευκαιρίες σε άλλες χώρες. Επιπρόσθετα στην Ελλάδα υπάρχει σήμερα μια βαθειά διηρημένη κοινωνία καθώς και μια ανθρωπιστική κρίση τεραστίων διαστάσεων.
Η κυβέρνηση Τσίπραπροσπάθησε να δώσει το μήνυμα ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί νέα μνημόνια και ότι θα πρέπει η ΕΕ να διαφοροποιήσει τη στάση της.Επί της ουσίας υπογραμμίζεται ότι οι θέσεις της ελληνικής πλευράς είναι επιβεβλημένες καθώς η μνημονιακή πολιτική της σκληρής λιτότητας οδήγησε τη χώρα στην εξαθλίωση. Μεταξύ άλλων, όταν μια χώρα είναι βυθισμένη σε μια τέτοια βαθειά οικονομική κρίση η προτεραιότητα δεν μπορεί να είναι τα δημοσιονομικά ισοζύγια και τα πρωτογενή πλεονάσματα. Παρά ταύτα και παρά την επιμονή της Ελλάδας,οι «Θεσμοί» ή η Τρόικα παραμένουν προσηλωμένοι σε μια οικονομικήφιλοσοφία σκληρού συντηρητισμού, σε μια φιλοσοφία που είναι ήδη στρεβλή και αναπαράγει προβλήματακαι κρίσεις. Αυτό προφανώς συνδέεται και με τους προβληματικούς πυλώνες και κανόνες της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης οι οποίοι ούτως ή άλλως θα πρέπει να αναθεωρηθούν καθώς σε διαφορετική περίπτωση οι εντάσεις και οι τριγμοί στην Ευρωζώνη θα αυξηθούν και θα οξυνθούν.Θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο και για λόγους ουσίας αλλά και γοήτρου η ελληνική κυβέρνηση να πείσει τους εταίρους και ιδιαίτερα το Βερολίνο για μια νέα προσέγγιση η οποίαθα συμβάλει στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ευρωπαϊκών λαών στο σύνολό τους.
Η προ μηνών εξαγγελθείσα επεκτατική νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι ένα ουσιαστικό βήμα προς την αντιμετώπιση της κρίσης της Ευρωζώνης. Χρειάζονται όμως και άλλες δέσμες στοχευμένων μέτρων. Για παράδειγμα, ενώ η προσπάθεια εξυγίανσης και εξορθολογισμού των οικονομιών θα συνεχίζεται, απαιτείται δημοσιονομική χαλάρωση και ενίσχυση συγκεκριμένων τομέων οικονομικής δραστηριότητας. Στην περίπτωση της Ελλάδας και της Κύπρου η επεκτατική νομισματική πολιτική συνοδεύεται με ουρές. Σε πολιτικό επίπεδο πρέπει να γίνει αγώνας αναστροφής αυτών των συντηρητικών και εκβιαστικών προσεγγίσεων. Η επεκτατική νομισματική πολιτική έπρεπε να αγγίζει όλες τις χώρες της Ευρωζώνης ανεξάρτητα από άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα, η αγορά ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζαπρέπει να είναι ανεξάρτητη από ζητήματα δημοσιονομικής πειθαρχίας και προσαρμογής των διαφόρων χωρών.
Με τα σημερινά δεδομένα η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει συγκεκριμένες στρατηγικές αποφάσεις. Αν θα παραμείνει στην Ευρωζώνη αυτό θα πρέπει να γίνει με τον τρόπο που να εμπεριέχει το λιγότερο επιπρόσθετο κοινωνικοοικονομικό κόστος. Υπογραμμίζεται συναφώς ότι ενόσω η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας επιμένει στην παραμονή στην Ευρωζώνη θα πρέπει στο τέλος η Αθήνα να προκρίνει μια συμφωνία. Ένας ευρύτερος συνασπισμόςπολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα μπορεί να είναι σε θέση να εξασφαλίσει μια καλύτερη συμφωνία. Όμως εάν η φιλοσοφία και των νέων μνημονίων θα κινείται ανάλογα όπως και τα προηγούμενα δυστυχώς θα υπάρχει η διαιώνιση μιας παρατεταμένης κρίσης. Και αργά ή γρήγορα θα είναι δύσκολο να αποφευχθεί η κατάρρευση.
Η άλλη επιλογή, πολύ πιο δύσκολη εκ πρώτης όψεως, είναι η επιλεκτική στάση πληρωμών και η προσφυγή σε εθνικό νόμισμα. Μια τέτοια προσέγγιση παρά τις αρχικές δυσκολίες υπό ορισμένες προϋποθέσεις θα δώσει στην Ελλάδα την ευκαιρία να αναπνεύσει και να εισέλθει σε μια αναπτυξιακή πορεία. Όμως παράτις σημερινές πολύ δύσκολες περιστάσεις τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και η ελληνική κοινωνία δεν επιλέγουν μια τέτοια προσέγγιση. Ενδεχομένως το σενάριο αυτό να προκύψει ως αποτέλεσμα ενός ατυχήματος.
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
