Η επικράτηση Tράμπ και οι προεκτάσεις


ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*

 Οι εκάστοτε αμερικανικές προεδρικές εκλογές προκαλούν παγκόσμιο ενδιαφέρον καθώς πέραν από τις προεκτάσεις για την ίδια τη χώρα, είναι δυνατό να επηρεασθεί και η διεθνής κοινότητα γενικότερα. Στη σημερινή συγκυρία οι ΗΠΑ παραμένουν η πρώτη δύναμη σε ένα πολυπολικό και εν μέρει άναρχο διεθνές περιβάλλον. Η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις. Στο εσωτερικό ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα και στην αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας. Οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με την ΕΕ, τη Ρωσία, τη Β. Κορέα, το ζήτημα της Ουκρανίας και η αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή είναι μεταξύ των διεθνών ζητημάτων που θα πρέπει να διαχειρισθεί η νέα κυβέρνηση.

Παρά το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση υπήρξαν αρκετά μελανά σημεία παρατηρήθηκε και ένα έντονο πολιτικό-ιδεολογικό στίγμα.  Υπενθυμίζεται ότι πριν από το 2008 η εκλογή Αφροαμερικάνου Προέδρου στις ΗΠΑ εθεωρείτο ανέφικτη. Και όμως οι πολιτικές συνθήκες οδήγησαν σε μια κατάσταση πραγμάτων όπου ο Μπαράκ Ομπάμα κέρδισε όχι μόνο το 2008 αλλά και το 2012. Στην εκλογική αναμέτρηση του 2016 οι δημοσκοπήσεις έδιναν σαφή προβάδισμα στην υποψήφια των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον. Ο αντίπαλός της εθεωρείτο ιδιόρρυθμος αλλά και εκφραστής μιας νέας λαϊκής δεξιάς φιλοσοφίας που πολύ δύσκολα θα κέρδιζε. Πέραν τούτου, τα τελευταία χρόνια παρατηρούντο δημογραφικές αλλαγές στη χώρα που ευνοούσαν το Δημοκρατικό Κόμμα. Και όμως η Κλίντον ηττήθηκε.  Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τράμπ ψηφίστηκε εν πολλοίς από την εργατική τάξη και τις αγροτικές περιοχές. 

Η επικράτηση Τράμπ σηματοδοτεί μια νέα φιλοσοφία που υπό προϋποθέσεις θέτει φρένο στις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης. Εξ ορισμού οι αλλαγές αυτές αναδεικνύουν ξανά τη σημασία του έθνους κράτους. Η πολιτική αυτή ιδεολογικά έχει βαθειές ρίζες στις ΗΠΑ καθώς στη χώρα ανέκαθεν υπήρχαν πολιτικές δυνάμεις που αμφισβητούσαν την έντονη εμπλοκή των ΗΠΑ σε περιφερειακά ζητήματα και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Έτσι δεν αποκλείονταιδομικές αλλαγές όχι μόνο στη χώρα αλλά και στην ευρύτερη αρχιτεκτονική του διεθνούς συστήματος.

Η νίκη Τράμπ πρέπει να αξιολογηθεί και σε συνδυασμό με το Brexit καθώς πρόκειται για μια καθοριστική απόφαση για τη Βρετανία, την ΕΕ αλλά και τη διεθνή κοινότητα.Υπενθυμίζεται ότι στην απόφαση αυτή σοβαρό ρόλο διαδραμάτισαν τα μεταναστευτικά ζητήματα περιλαμβανομένου και του θέματος της πιθανής ελεύθερης διακίνησης των Τούρκων πολιτών. Επιπρόσθετα, οι Βρετανοί θεωρούν ότι το έθνος κράτος είναι σε καλύτερη θέση να προστατεύει τα συμφέροντα της χώρας τους. Και τούτο σε μια συγκυρία όπου η ΕΕ δεν αντικρίζει με ισοτιμία τα κράτη μέλη της. Το Brexit εμπεριείχε επίσης, συμβολικά και ουσιαστικά, και το στοιχείο του προστατευτισμού έναντι της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της παγκοσμιοποίησης. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος επιβράδυνε ουσιαστικά τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και της ΕΕ για προώθηση της TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση. Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δηλώσει ότι θα επαναξιολογήσει αρκετές εμπορικές συμφωνίες. Αν αξιολογηθούν οι δημογραφικές ομάδες του πληθυσμού που στήριξαν τον Τράμπ αφ’ ενός και το Brexit αφ’ ετέρου προκύπτουν ομοιότητες.

Επιπρόσθετα σημειώνεται ότι η Χίλαρι Κλίντονείχε τοποθετηθεί με ένα έντονο τρόπο έναντι της Ρωσίας και του ηγέτη της, Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε κατ’ επανάληψιν δηλώσει ότι επιθυμεί να συνεργαστεί με την κυβέρνησηΠούτιν καθώς και με όλες τις χώρες που επιθυμούν να πράξουν ανάλογα. Ενδεχομένως η στάση της κυβέρνησης Τράμπ να διαφοροποιηθεί με τρόπο που να υπάρξει συνεργασία με τη Ρωσία και σε σχέση με τη Μέση Ανατολή καθώς και την Ουκρανία.

Εν ολίγοις ενώ αναγνωρίζεται, ως γενική τοποθέτηση, ότι η εξωτερική πολιτική των χωρών δεν μεταβάλλεται εύκολα και ότι εν πολλοίς χαράσσεται σε τεχνοκρατικό επίπεδο από τα αρμόδια υπουργεία, όταν υπάρχουν τεκτονικές αλλαγές τα δεδομένα διαφοροποιούνται. Το 1992 όταν εκλέχθηκε ο Μπιλ Κλίντον η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ διαφοροποιήθηκε καθώς συνέπεσε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Σε σχέση με το Κυπριακό υπενθυμίζεται ότι προηγουμένως η θέση των ΗΠΑ, όπως και της Βρετανίας, ήταν η λύση να προηγηθεί της ενταξιακής πορείας και μάλιστα ως προϋπόθεση.Η στάση αυτή διαφοροποιήθηκε μετά το 1992.  Στην περίπτωση που όντως υπάρξει μια ευρύτερη αλλαγή σήμερα στη στάση των ΗΠΑ θα επηρεασθεί το διεθνές περιβάλλον.  Στη σημερινή συγκυρία η Κύπρος, αναλογιζόμενη το Brexit αλλά και την επικράτηση ΝτόναλτΤράμπ, καλείται να ενισχύσει την κρατική της υπόσταση και να καταστεί ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό κράτος, ικανό να κατανοεί και να τοποθετείται αποτελεσματικά έναντι των διεθνών αλλαγών.

*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος  του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων  του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










1019