TΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗ*
Ο ντετερμινισμός είναι φιλοσοφικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο υπάρχει προκαθορισμός μελλοντικών πράξεων του ανθρώπου, γεγονότων στην κοινωνία και συμβάντων στη φύση.
Εφαρμοζόμενος ο ντετερμινισμός στην Ψυχολογία, συνεπάγεται ότι η εξέλιξη του ατόμου είναι κατά βάση προδιαγεγραμμένη, δηλαδή υπάρχουν άτομα με χαρακτηριστικά ανεπίδεκτα τροποποίησης. Ειδικά δε στο πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα είχε και αυτός την τραγική επιρροή του και σε ιστορικά γεγονότα καθαρισμού π.χ. της φυλής, του λαού ή του έθνους ή του πολιτεύματος από ακατάλληλα άτομα, ομάδες ανθρώπων και πάσα λογής εχθρούς.
Η παραδοχή περί ακατάλληλων εκπαιδευτικών που μολύνουν το εκπαιδευτικό σύστημα και, άμα φύγουν, αυτό θα θεραπευτεί, είναι ντετερμινιστική. Το ίδιο ντετερμινιστική είναι η εμμονή μεταξύ εκπαιδευτικών ότι κάποια παιδιά είναι ανεπίδεκτα μόρφωσης ή ακατάλληλα για το συγκεκριμένο σχολείο και πρέπει να αποβληθούν διά παντός.
Ο διά παντός αποκλεισμός φέρνει βραχυπρόθεσμα τεράστιο ατομικό ψυχικό κόστος το οποίο μπορεί να τύχει τυχαίας και μη συντεταγμένης διαχείρισης, αλλά, εφόσον δεν υπάρχει ευχέρεια να εξοντωθούν οι εσαεί ακατάλληλοι, όπως γινόταν σε άλλες εποχές, φοβούμαι ότι θα έχουμε στην ενηλικίωση και μεσοπρόθεσμα φανερή ή άδηλη έξαρση κοινωνικής απόκλισης και παρανομίας. Θα γίνει κάποια στιγμή πληρωμή με το ίδιο νόμισμα. Και πολύ πιθανόν οι υπαίτιοι να μην αισθανθούν τίποτε απ’ αυτά.
Οι διαδικασίες που προβλέπει το προτεινόμενο σύστημα διορισμών και προαγωγών στην εκπαίδευση με τον διά παντός αποκλεισμό υποψηφίων από διεκδίκηση θέσης είναι ντετερμινιστικές. Διέπονται από την αυθαιρεσία ανθρώπων που οι ίδιοι διορίζουν περιβεβλημένοι από το φωτοστέφανο του αλάνθαστου που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση και προσβολή σε δικαστική αρχή.
Οι διαδικασίες διορισμού με το σύστημα εξετάσεων ΑΣΕΠ δεν είναι ντετερμινιστικές, εφόσον ουσιαστικά δεν υπάρχει καν στιγματισμός και αποκλεισμός. Έχουν όμως τεράστια δύναμη αξιολόγησης, εφόσον προβάλλεται και εκτίθεται δημόσια η βαθμολογία και η επίδοση, σε συγκεκριμένα θέματα σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, καθενός που θέλει να υπηρετήσει δημόσια. Το εκπαιδευτικό σύστημα προσλαμβάνει όσους κατέλαβαν τις πιο ψηλές θέσεις, έχει δηλαδή στην ουσία και στην πρακτική εφαρμογή πολύ πιο ψηλά τον πήχη από το δικό μας προτεινόμενο σύστημα. Ταυτόχρονα, κανένας δεν αποκλείεται από μελλοντική διεκδίκηση θέσης μέσω της ίδιας διαδικασίας.
Από κει και πέρα, κάθε εξεταστική διαδικασία πρέπει να υπόκειται σε εξονυχιστικό αναθεωρητικό έλεγχο. Δεν θα κουραστώ ποτέ να υποστηρίζω τη συγκριτική αναθεώρηση, δηλαδή την ευχέρεια του αιτούντος να αναθεωρηθούν, με το δικό του γραπτό ή την ηχογραφημένη συνέντευξη, τα αντίστοιχα τεκμήρια άλλου υποψηφίου, για τον οποίο υποπτεύεται ότι υπάρχει εύνοια.
Καλή και η εμπιστοσύνη, αλλά καλύτερος ο έλεγχος.
*Εκπαιδευτικός
