Η Μεγάλη Ιδέα καθόρισε την πολιτική ζωή του Ελληνικού κράτους για σχεδόν έναν αιώνα, μέχρι το 1922 και την εγκολπώθηκαν με θέρμη οι λαϊκές μάζες, όσο και οι έλληνες, που ζούσαν εκτός του Βασιλείου, οι λεγόμενοι «αλύτρωτοι». Στόχος ήταν τα όρια του κράτους να συμπέσουν όσο πλησιέστερα ήταν δυνατόν με τα όρια του έθνους, αφού τουλάχιστον τα τρία πέμπτα των Ελλήνων, βρίσκονταν εκτός ορίων του κράτους. Αναμφίβολα η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε και αντικείμενο λαϊκισμού ( συστατικού στοιχείου του ελληνικού πολιτικού συστήματος) και κομματικής εκμετάλλευσης. Αυτή ήταν μονάχα μια από τις παραμέτρους που συζητήθηκαν στο σεμινάριο με θέμα «Μια ιστορία των ιδεών στον Ελληνισμό» που διοργανώνει το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Στη διάλεξη του με τίτλο «Θεωρία και Πρακτική της Μεγάλης Ιδέας», ο ομιλητής κ. Χρήστος Αλεξάνδρου, Επιστημονικός Συνεργάτης του Κέντρου, επισήμανε πως η εξάρτηση και η αδυναμία δεν επέτρεψαν τη χάραξη της αναγκαίας στρατηγικής, αλλά ούτε και συζητήθηκε ή καθορίστηκε μέχρι που θα έφτανε η εθνική ολοκλήρωση, ενώ για πολλές δεκαετίες δεν υπήρξε ούτε και η ανάλογη στρατιωτική προπαρασκευή. « Θα υλοποιείτο αναγκαστικά όταν οι συγκυρίες θα ήταν ευνοϊκές. Αυτό σήμαινε πως ήταν επόμενο να διεκδικηθούν πρώτα τα γειτνιάζοντα εδάφη (νησιά του Ιονίου, Θεσσαλία, Κρήτη ), ενώ τα πιο μακρινά θα περίμεναν για αργότερα. Τα δύο πρώτα δόθηκαν από τους Συμμάχους ως απότοκο διεθνών συγκυριών και όχι των αγώνων του ίδιου του ελληνικού κράτους κράτους», υπέδειξε.
Ο κ. Αλεξάνδρου επισήμανε τις διαφορές που κατά καιρούς παρουσιάζονταν στις τακτικές των δύο κέντρων του Ελληνισμού, της Αθήνας και της Κωνσταντινούπολης και στο ότι οι έλληνες πίστευαν ότι η υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας συναρτάτο κυρίως από την πολιτική της Ρωσίας έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αναφέρθηκε εκτενώς στον Κριμαϊκό πόλεμο και τις συνέπειες του, στις εξεγέρσεις στην Θεσσαλία, την ΄Ηπειρο και τη Μακεδονία , την επέμβαση των Αγγλογάλλων που επέβαλλαν ναυτικό αποκλεισμό στον Πειραιά, ενώ τοποθέτησαν πρωθυπουργό της εμπιστοσύνης τους ( Α. Μαυροκορδάρτος).
« Με τη δυναμική εμφάνιση της βουλγαρικής εθνικής ιδέας ξεκίνησε το μακεδονικό πρόβλημα σε σημείο που οι έλληνες να αντιληφθούν πως εκτός από τους Οθωμανούς Τούρκους, στην βαλκανική θα είχαν ως ισχυρούς αντιπάλους και τους Βούλγαρους. Το πρόβλημα πήρε τεράστιες διαστάσεις στον ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1877 όταν σχεδόν ολόκληρες η Μακεδονία και η Θράκη πέρασαν στα χέρια των Βουλγάρων», τόνισε . Ήταν η εποχή της ανόδου του πανσλαβισμού, που οδήγησε αρκετούς στην Ελλάδα να αναρωτιούνται αν θα ήταν καλύτερα για την Ελλάδα να συμμαχήσει με τον Σουλτάνο για τη δημιουργία ελληνο-οθωμανικής ομοσπονδίας ώστε να αντιμετωπισθεί ο κοινός αντίπαλος: οι Σλάβοι.
Ο ομιλητής αναφέρθηκε στις προσπάθειες του Χαρίλαου Τρικούπη να νοικοκυρέψει το ελληνικό κράτος, που όμως ακυρώνονταν από τους πολιτικούς αντιπάλους του, στην ήττα του 1897 και την πτώχευση που προηγήθηκε, καθώς και την είσοδο στην Ελλάδα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, που υπήρξε σημαδιακή για την Μεγάλη Ιδέα, «αφού γέννησε κύματα απαισιοδοξίας όσο και οργής κατά των κρατούντων και της βασιλείας».
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το κόμμα του των Φιλελευθέρων επιδίωξαν να βάλουν στην άκρη το παλαιό και φαύλο κατεστημένο. Ενίσχυσαν παράλληλα τη στρατιωτική και ναυτική δύναμη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που απέδωσε τους καρπούς της στους βαλκανικούς πολέμους με τα γνωστά θριαμβευτικά για την Ελλάδα αποτελέσματα. «Αλλά η έναρξη του Α Παγκόσμιου Πολέμου έφερε στην επιφάνεια με τρόπο εκρηκτικό όχι μόνο τις διαφορές που υπέβοσκαν ως προς τη Μεγάλη Ιδέα αλλά ένα βαθύτερο ρήγμα ως προς τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο. Δύο διαφορετικές τάσεις προσωποποιήθηκαν από δύο ισχυρούς άνδρες, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, με αποτέλεσμα η χώρα να οδηγηθεί σε ένα νέο εμφύλιο χωρισμένη σε βασιλικούς και σε «βενιζελικούς». Η διάσταση κράτους και έθνους έφτασε στο απόγειο της με εξαιρετικά καταστροφικά αποτελέσματα για την ίδια την Ελλάδα», είπε. Κατέληξε εξηγώντας πως τα αίτια της Μικρασιατικής καταστροφής ήταν : η στάση των Συμμάχων, τα καίρια ελληνικά λάθη, όπως για παράδειγμα η δίωξη εκατοντάδων ικανότατων αξιωματικών με την επιστροφή του Κωνσταντίνου, επειδή θεωρήθηκαν «βενιζελικοί», καθώς και οι αντικειμενικές δυσκολίες σε στρατηγικό επίπεδο , όπως λόγου χάριν η αδυναμία ελέγχου του τουρκικού γεωγραφικού βάθους.
Την ερχόμενη Τρίτη, 27 Οκτωβρίου 2015, ομιλητής θα είναι ο κ. Σωτήρης Δημόπουλος, Διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, με θέμα «Οι σοσιαλιστικές ιδέες στην Ελλάδα».
