Προβληματισμοί για το νέο λύκειο

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΣΗΦΙΔΗ*  

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας κατέθεσε χθες στη βουλή το νέο νομοσχέδιο με τις αλλαγές που θα γίνουν άμεσα και σε βάθος διετίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το νομοσχέδιο θα ψηφιστεί με τη διαδικασία του κατεπείγοντος στις 8 Μαΐου. Κάποιες από τις αλλαγές θα εφαρμοστούν άμεσα από την επόμενη σχολική χρονιά κυρίως αυτές που αφορούν τους  μαθητές της Γ΄ λυκείου και τη διαδικασία πρόσβασης στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα.( http://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/paideia/58706/koyrema-stin-yli-kai-allages-sto-orologio-programma-tis-g-lykeiou)

Χωρίς να μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας είναι από τα καλύτερα και είναι παράδειγμα για αντιγραφή(!), ορισμένα σημεία πρέπει να τα δούμε με περισσότερη προσοχή και προβληματισμό. Αναφέρομαι στη δομή των λυκείων και τις επιλογές των μαθητών.

Καταρχήν ο αριθμός και το είδος των ομάδων προσανατολισμού ή κατευθύνσεων που θα προσφέρονται στα Ελλαδικά Γενικά Λύκεια: Κλασσικών σπουδών ( Humanities’) , Θετικών σπουδών ( General Sciences), Οικονομίας και Πληροφορικής ( Economics/Commerce and  Informatics ). Έδωσα τα ονόματα των κατευθύνσεων και στα Αγγλικά για αντιστοιχία με τα επιστημονικά πεδία που παρέχονται στα πανεπιστήμια όλων των χωρών. [ Σημείωση: Φυσικά υπάρχουν και τα Πολυτεχνία ( engineering schools ) και οι ιατρικές σχολές ( medical schools )]. Μέσα από αυτές τις έξι κατηγορίες προσφέρονται  εκατοντάδες διαφορετικά πανεπιστημιακά προγράμματα! Για παράδειγμα, το πανεπιστήμιο του Toronto στον Καναδά, που κατατάσσεται μέσα στα 25 πρώτα πανεπιστήμια του κόσμου, προσφέρει μέσω αυτό των πεδίων πάνω από 700 διαφορετικά προπτυχιακά προγράμματα. (  http://www.utoronto.ca/programs/programs-of-study#/undergraduate-programs)

Στο δικό μας προτεινόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα υπάρχουν όχι τρεις αλλά έξι διαφορετικές κατευθύνσεις και  προσφέρονται ακόμη  δέκα(!)  άλλα μαθήματα.

Συμφωνώ ότι το Λύκειο πρέπει  να προσφέρει εκτός από γνώσεις και πολλά άλλα όπως πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση χαρακτήρα και  ενεργούς πολίτες που να σέβονται τους νόμους και το περιβάλλον, αλλά δε μπορούμε να παραβλέπουμε τις πραγματικότητες.

Ποιες είναι αυτές;

• Ζούμε σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη και ανταγωνιστική. Η επαγγελματική σταδιοδρομία, αυτό που απασχολεί το σύνολο των νέων ανθρώπων, είναι  εξαιρετικά δύσκολη. Επιταχύνουν οι καλύτεροι και οι περισσότεροι καταρτισμένοι σε οποιοδήποτε επάγγελμα μη εξαιρουμένων των τεχνικών επαγγελμάτων.
• Το λύκειο δεν προσφέρει τεχνική κατάρτιση. Αυτό το προσφέρουν οι Τεχνικές Σχολές και οι Σχολές Επαγγελματικής κατάρτισης.
• Ένας απόφοιτος λυκείου, με τα σημερινά δεδομένα, είναι καταδικασμένος για να έχει προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης, να συνεχίσει τις σπουδές του σε ανώτερο επίπεδο, τουλάχιστο σε επίπεδο κολλεγίου.
• Με το απολυτήριο του λυκείου, οι απόφοιτοι, το καλύτερο που μπορούν να αναμένουν, είναι η  εργοδότηση   σε επαγγέλματα που δεν απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις ή τεχνική κατάρτιση. Αυτά είναι πολύ λίγα και  με χαμηλό  μισθό.
• Περισσότερο από το 85% των τελειοφοίτων των λυκείων προσπαθούν για μια θέση στην ανώτερη εκπαίδευση ( δημόσια ή ιδιωτική) στην Κύπρο και στο εξωτερικό.

Με αυτά τα δεδομένα, το λύκειο πρέπει να είναι σε θέση να προετοιμάζει γνωσιολογικά τους μαθητές για τις μελλοντικές τους σπουδές. Το δίλημμα εάν το σχολείο πρέπει να προσφέρει πρώτιστα καλλιέργεια παρά γνώσεις δεν μπορεί να μπαίνει στη σημερινή εποχή. Το σχολείο οφείλει να πράττει και τα δύο εξίσου καλά και αποτελεσματικά.

Στο γνωσιολογικό τομέα, για τον οποίον αναφερόμαστε, η δομή του λυκείου πρέπει να είναι ξεκάθαρη και απλή. Με κατευθύνσεις επιλογών που να εναρμονίζονται με αυτές των πανεπιστημίων και με μαθήματα που αποτελούν βασικό γνωσιολογικό υπόβαθρο για τα πανεπιστημιακά προγράμματα που θα ακολουθήσουν οι μαθητές. Η πνευματική καλλιέργεια θα πρέπει να παρέχεται μέσα από γενικά μαθήματα αλλά και  προγράμματα και τις ποικίλες σχολικές δράσεις.

Οι μαθητές πρέπει να μάθουν ότι απαιτείται προσπάθεια και κόπος για την απόκτηση γνώσεων. Ακριβώς όπως προσπάθεια και κόπος απαιτείται στην κοινωνία των ενηλίκων. Βοήθεια, κατανόηση και ολόπλευρη στήριξη στους μαθητές είναι όχι μόνο αναγκαία αλλά και το καθήκον κάθε εκπαιδευτικού. Όχι όμως προσφορά δίχως την ανάλογη προσπάθεια και ενδιαφέρον από τον μαθητή.

Πρέπει λοιπόν στο νέο ωρολόγιο πρόγραμμα να υπάρχει λογικός αριθμός κατευθύνσεων και μαθημάτων. Δεν μπορεί να μιλούμε για αλλαγές όταν σιγά-σιγά οδηγούνται τα πράγματα σε καταστάσεις σαν αυτές που θέλουμε να αλλάξουμε. Δεν μπορεί ένας έφηβος να εγκλωβίζεται σε πολύ αυστηρά δομημένες κατευθύνσεις που καταστούν πολύ δύσκολή ή ακατόρθωτη την αλλαγή πορείας στο πανεπιστήμιο. Οι πολλές επιλογές κάνουν και την επιλογή των μαθητών ακόμη δυσκολότερη.

Σας επισυνάπτω και σχετικό συγκριτικό πίνακα για τη Γ΄ λυκείου μεταξύ του Ελλαδικού και του Κυπριακού λυκείου

*Διευθυντής Λυκείου Λινόπετρας.