Ένα νέο εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο με τίτλο: «Αντιοξειδωτικά στην υγεία και την ασθένεια» κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες στην Κύπρο. Αναφέρεται στις επιπτώσεις των διατροφικών αντιοξειδωτικών και την χορήγηση συμπληρωμάτων από αντιοξειδωτικά στον άνθρωπο. Η επεξεργασία των κειμένων του βιβλίου έγινε από τον Έλληνα διεθνούς φήμης Καθηγητή Διατροφής Αντώνη Ζαμπελα που είναι συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο πρόγραμμα Διαιτολογίας και Διατροφής και από την Ρενάτα Μίχα. Το βιβλίο, που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, το βρίσκει κανείς σε έντυπη μορφή αλλά και στο διαδίκτυο. Αξιολογεί σημαντικά διατροφικά αντιοξειδωτικά και συζητά τη χρήση τους σε ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η στεφανιαία νόσος, HIV / AIDS, και τα νευροεκφυλιστικά και αυτοάνοσα νοσήματα. Η χρήση αντιοξειδωτικών στην υγεία συζητείται επίσης μαζί με συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη χρήση αντιοξειδωτικών .
Διαχωρίζοντας τον μύθο από την πραγματικότητα, αυτό το βιβλίο είναι μια χρήσιμη πηγή για να ενημερώσει τους γιατρούς, διαιτολόγους, διατροφολόγους, νοσηλευτές, βιοχημικούς, φορείς χάραξης πολιτικής, καθώς και το ευρύ κοινό σχετικά με τον πραγματικό ρόλο των αντιοξειδωτικών στην υγεία και την ασθένεια.
Όπως λένε διαιτολόγοι , τα χαρακτηριστικά του βιβλίου που δείχνουν την σημαντικότητα του είναι:
• Οι συστάσεις για την υγεία βάσει στοιχείων για όλα τα κύρια αντιοξειδωτικά
• Αξιολόγηση αντιοξειδωτικών χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου, του διαβήτη, εγκεφαλικό επεισόδιο, νευροεκφυλιστικές ασθένειες, φλεγμονώδεις διαταραχές, και HIV / AIDS
• Συζήτηση των ανεπιθύμητων ενεργειών που σχετίζονται με τη χρήση αντιοξειδωτικών
• Σύγκριση των ωφελημάτων για την υγεία των αντιοξειδωτικών μέσα από διάφορες πηγές τροφίμων, συμπληρωμάτων, βότανων και
• Παρουσίαση αποδεικτικών στοιχείων μέσω μελετών προοπτικής και τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών σε ανθρώπους.
Ιδιαίτερη σημαντική για τα Κυπριακά δεδομένα είναι η συγγραφή του κεφαλαίου ««Αντιοξειδωτικά στη νόσο: Καρκίνος» που έγινε από την δρα. Ελένη Ανδρέου, Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιου Λευκωσίας, Κλινική Διαιτολόγο που επίσης είναι η συντονίστρια του προγράμματος Διαιτολογίας και διατροφής στο Πανεπιστήμιο.
Σύμφωνα με την δρα Ανδρέου, οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι μόρια τα οποία μπορούν να επιβραδύνουν ή να εμποδίσουν την οξείδωση άλλων μορίων. Οξείδωση είναι μια χημική αντίδραση η οποία ουσιαστικά μεταφέρει ηλεκτρόδια από μια ουσία σε ένα οξειδωτικό μέσο. «Αυτές οι χημικές αντιδράσεις δημιουργούν ελεύθερες ρίζες οι οποίες ξεκινούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, που οδηγούν στην καταστροφή των κυττάρων μας, συμπεριλαμβανομένου και του γενετικού υλικού των κυττάρων» λέει. Αυτή η καταστροφή του γενετικού υλικού μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία καρκινικών κυττάρων και κατ’ επέκταση καρκίνου. Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών ουσιών είναι συγκεκριμένα η ουδετεροποίηση αυτών των αλυσιδωτών αντιδράσεων ή και η καταστολή αυτών εξ’ αρχής.
«Μερικές από τις αντιοξειδωτικές ουσίες που υπάρχουν στη διατροφή μας είναι: η βιταμίνη Α, το βήτα καροτένιο, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το σελήνιο και τα φλαβονοειδή. Η βιταμίνη C και το βήτα καροτένιο είναι ουσίες τροφίμων που είναι ευαίσθητες τόσο στο φώς όσο και στην θερμότητα. Στην ουσία οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι πολύ αποτελεσματικές στο να προστατεύουν άλλες ουσίες και συστατικά από την οξείδωση και τη φθορά» επισημαίνει . Τονίζοντας παράλληλα πως φυσικά αντιοξειδωτικά όπως οι βιταμίνες C και Ε, τα καροτενοειδή, οι πολυφαινόλες (όπως τα φλαβονοειδή), το σελήνιο αποτελούν ωφέλιμα συστατικά των φρούτων, των λαχανικών, του ελαιολάδου, του κρασιού και άλλων τροφίμων. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες αυτών των συστατικών θεωρούνται υπεύθυνες για πλήθος ωφέλιμων αποτελεσμάτων στον ανθρώπινο οργανισμό.
Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν τον ανθρώπινο οργανισμό να αντισταθεί στις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες, οι οποίες προκύπτουν από πολυάριθμες αντιδράσεις κατά τις οποίες τα κύτταρα χρησιμοποιούν το οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας. Τρόφιμα τα όποια είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι κατά κύριο λόγο τα φρούτα και τα λαχανικά, όπως τα πορτοκάλια, οι φράουλες, τα βατόμουρα, τα κεράσια, ο αρακάς, το σπανάκι, η πιπεριά, η ντομάτα, το κουνουπίδι και το μπρόκολο. Ο γενικός κανόνας είναι ότι όσο πιο έντονα και σκούρα χρωματισμένο είναι το φρούτο και το λαχανικό τόσο πιο ουσιαστική είναι η δράση του. Πέρα από τα φρούτα και τα λαχανικά, αντιοξειδωτικές ουσίες εμπεριέχονται και σε τροφές που πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο όπως το κόκκινο κρασί και η σοκολάτα, αλλά και το μέλι και το τσάι. Η μαύρη σοκολάτα, ενώ έχει έντονη αντιοξειδωτική δράση, η ανάμειξή της με γάλα καταστρέφει την αντιοξειδωτική της δράση.
Η δρ. Ανδρέου τόνισε ότι ενώ υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον γύρω από τη χρήση των αντιοξειδωτικών ως συστατικά των λειτουργικών τροφίμων και ως συμπληρώματα διατροφής, σε υψηλές δόσεις ή κάτω από δεδομένες συνθήκες, τα αντιοξειδωτικά συστατικά των λειτουργικών τροφίμων μπορεί να έχουν τοξική δράση. «Τα αντιοξειδωτικά, είτε στην φυσική τους μορφή, είτε ως συμπληρώματα διατροφής, θεωρείται ότι έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες», επισημαίνει. «Ωστόσο νεότερα δεδομένα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν μειώνουν πάντα τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου, και μπορεί να είναι και θέμα δοσολογίας αλλά και χρονικής τοποθέτησης και διάρκειας της χορήγησης των αντιοξειδωτικών».
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι η αυξημένη κατανάλωση αντιοξειδωτικών μπορεί να εξουδετερώνει τις επιβλαβείς επιδράσεις των ενεργών μορφών οξυγόνου (ROS). Ωστόσο, αν και κάποιες προκαταρκτικές έρευνες είχαν δείξει ότι όντως τα αντιοξειδωτικά συντελούν στην καταπολέμηση του καρκίνου, τελικά οι αντιοξειδωτικές ουσίες των τροφών δεν πετύχαιναν να μειώσουν τη συχνότητα του καρκίνου σε προοπτικές κλινικές μελέτες. Η δρ. Ανδρέου καταλήγει προειδοποιώντας ότι η χρήση των αντιοξειδωτικών σε περίπτωση καρκίνου θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά και πάντα με καθοδήγηση.
