Για τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των χαμηλόβαθμων ακαδημαϊκών των δημόσιων πανεπιστημίων

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΚΑΠΛΑΝΗ*   

Τις τελευταίες μέρες ο ακαδημαϊκός κόσμος της Κύπρου έχει αναστατωθεί από τροπολογία με την οποία επιχειρείται να αλλάξει, εκ των υστέρων και αναδρομικά, εις βάρος των εργαζομένων ο τροποποιητικός νόμος του 2001 με τον οποίο λειτουργεί το Πανεπιστήμιο Κύπρου, αλλά και οι νόμοι με τους οποίους λειτουργούν τα άλλα δύο δημόσια πανεπιστήμια, το ΤΕΠΑΚ και το ΑΠΚΥ. Με δυο λόγια, η τροπολογία εισηγείται όλοι οι λέκτορες και επίκουροι καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων που υπηρετούσαν στις βαθμίδες αυτές την 1^η Οκτωβρίου 2011, ανεξάρτητα από το πότε προσλήφθηκαν ή/και από τη μετέπειτα εξέλιξή τους, να θεωρηθούν συμβασιούχοι.

Τα αποτελέσματα αυτής της τροπολογίας, αν ψηφιστεί, θα είναι ολέθρια για τους χαμηλόβαθμους ακαδημαϊκούς, αλλά και για τα πανεπιστήμια γενικότερα: υπάρχουν 191 ακαδημαϊκοί  που ήταν λέκτορες και επίκουροι την 1^η Οκτωβρίου 2011 οι οποίοι με την τροπολογία αυτή θα χάσουν οριστικά και αμετάκλητα όλα τους τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Και πρόκειται για ανθρώπους που έχουν ήδη υπηρετήσει άλλος για 5, άλλος για 10, άλλος ακόμη και για 20 χρόνια (!) στα κυπριακά πανεπιστήμια.

Τα νομικά και συνταγματικά προβλήματα της επιχειρούμενης αλλαγής είναι πολύ σοβαρά για να μην τα λάβει υπόψη το νομοθετικό σώμα:

1. Η αλλαγή καταργεί το αναφαίρετο και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης μιας ομάδας εργαζομένων και
2. Η κατάργηση γίνεται εκ των υστέρων και αναδρομικά, με τρόπο μόνιμο και δυσμενή, παραβιάζοντας και την κατοχυρωμένη αρχή των διατήρησης των κεκτημένων δικαιωμάτων, αλλά και την αρχή των νόμιμων και εύλογων προσδοκιών.

Πέρα όμως από τα νομικά/συνταγματικά προβλήματα, υπάρχει και ένα ηθικό/πρακτικό ζήτημα που δεν μπορεί να προσπεραστεί με ελαφριά καρδιά: αν το νομοθετικό σώμα επικυρώσει την τροπολογία, δε θα αφαιρέσει απλώς τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα λεκτόρων και επικούρων, αλλά θα τους ληστέψει, αφαιρώντας τους το πιο πολύτιμο: το χρόνο τους!

Ποιο «φιλοδώρημα» και ποιο ταμείο προνοίας θα ξαναδώσει πίσω στους 40άρηδες και 50άρηδες λέκτορες και επίκουρους τα 10 ή τα 20 χρόνια που το νομοθέτημα τούς αφαιρεί;

Πρόκειται για βλάβη ανήκεστη και αμετάκλητη.

Για αυτό και η ενέργεια της πολιτείας, αν επιμείνει σε αυτήν, είναι όχι μόνο παράνομη, άδικη και αντισυνταγματική, αλλά και βαθιά ανήθικη.

***

Οι οικονομικοί λόγοι που προβάλλονται ως επιχείρημα από τον εισηγητή της πρότασης στη Βουλή προκαλούν εκ πρώτης όψεως οχληρές εντυπώσεις: υποστηρίζεται ότι η πολιτεία θα χρειαστεί 54 εκατομμύρια για τη συνταξιοδοτική αποκατάσταση λεκτόρων-επικούρων, ενώ λέγεται πως ο ΔΗΣΥ υπολογίζει ότι το κόστος θα είναι ακόμη μεγαλύτερο και θα ανέλθει σε 78 εκατομμύρια.

Ακούγεται πράγματι προκλητικό στην Κύπρο των δεκάδων χιλιάδων ανέργων και της κρίσης να χρειάζεται να εξευρεθούν 78 εκατομμύρια για τις συντάξεις 191 ατόμων!

Ωστόσο, εδώ χρειάζεται να προσεχτεί ότι το πραγματικό κόστος δεν το γνωρίζουμε με ακρίβεια: είναι 54 ή 78 εκατομμύρια; Από πού και πώς προκύπτει η διαφορά των 24 εκατομμυρίων (ποσού διόλου αμελητέου); Κυρίως όμως, πρέπει να προσεχτεί το γεγονός ότι τα εκατομμύρια αυτά, που αφορούν εφάπαξ και συντάξεις νόμιμα εργαζόμενων πολιτών, δεν πρόκειται να δοθούν τώρα ούτε χρειάζεται να εγγραφούν άμεσα σε κανέναν προϋπολογισμό!

Θα δοθούν (ΑΝ δοθούν και όσα τελικά θα είναι), όταν μετά από 20-25 χρόνια θα συνταξιοδοτηθούν οι λέκτορες και οι επίκουροι... Τώρα δε χρειάζεται να δώσει το κράτος ούτε σεντ!

Με το επιχείρημα, λοιπόν, ενός μελλοντικού και αβέβαιου κόστους, η πολιτεία επιχειρεί άμεσα, με τρόπο αντισυνταγματικό και ανήθικο, και μάλιστα οριστικά και αμετάκλητα, να αφαιρέσει από λέκτορες και επίκουρους το δικαίωμα στη σύνταξη, να κλέψει το χρόνο που εργάστηκαν, και εντέλει να καταρρακώσει την αξιοπρέπειά τους.

Αν η πολιτεία ήθελε να προσλάβει λέκτορες και επίκουρους στα δημόσια πανεπιστήμια ως συμβασιούχους χωρίς συνταξιοδοτικά δικαιώματα όφειλε να τους το έχει πει ξεκάθαρα από την αρχή. Αναρωτιέμαι ποιες/οι θα δέχονταν να εργαστούν με τέτοιους όρους. Και αυτό είναι το σημαντικότερο που η πολιτεία πρέπει να αντιληφθεί: αν ψηφίσει αυτήν την τροπολογία, όχι μόνο θα φύγουν τρέχοντας, απογοητευμένοι και εξαπατημένοι, όσες/οι από τους 191 άμεσα θιγόμενους λέκτορες και επίκουρους μπορούν, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να έρθουν άλλες/οι αξιόλογες/οι.      

Ποιος αξιόλογος επιστήμονας θα ερχόταν να δουλέψει σε βαθμίδα λέκτορα ή επίκουρου με σύμβαση, χωρίς συνταξιοδοτικά ωφελήματα και χωρίς δυνατότητα ανέλιξης;

***

Αν στόχος της πολιτείας είναι να απολέσει την αξιοπιστία της, εξαπατώντας τους εργαζόμενούς της, και να απαξιώσει τα δημόσια πανεπιστήμια, και άμεσα και μελλοντικά, είναι βέβαιο ότι με την τροπολογία αυτή θα το πετύχει.

Ο σάλος που έχει προκληθεί και μόνο με την κατάθεση της τροπολογίας (χωρίς καν την ψήφισή της) ήδη βλάπτει την αξιοπιστία της πολιτείας και των πανεπιστημίων. Δυστυχώς φαίνεται ότι ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πως η αξιοπιστία είναι κάτι που πολύ εύκολα χάνεται και πολύ δύσκολα κερδίζεται. Η ζημιά ωστόσο, όσο η τροπολογία δεν έχει ψηφιστεί, δεν είναι ανεπανόρθωτη.

Ας ελπίσουμε ότι οι δηλώσεις του Προέδρου  Αναστασιάδη στις 16/06/2014 δεν ήταν εντελώς κενές περιεχομένου: «Αντιμετωπίζουμε την επένδυση στην παιδεία ως κορυφαία παράμετρο κοινωνικής και οικονομικής αναβάθμισης και στηρίζουμε με κάθε δυνατό τρόπο, στο μέτρο των οικονομικών μας δυνατοτήτων, τόσο τα πανεπιστήμια όσο και τους φοιτητές».

Ιδού μια ευκαιρία, κύριε Πρόεδρε, να αποδείξετε έμπρακτα πως όσα λέτε τα εννοείτε.

*Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Κύπρου