ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΕΝΙΟΥ*
Tο σχέδιο «διάσωσης» με ίδια μέσα (bail-in), όπως εφαρμόστηκε στην Κύπρο παραβιάζει τις αρχές δίκαιης αναδιάρθρωσης χρέους του Διεθνούς Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών (IIF). Δεν αναφέρομαι στην αδικία που νιώθουν οι «κουρεμένοι» καταθέτες, αν και δεν υποτιμώ καθόλου το συναίσθημα αυτό (είναι εξαιρετικά δυσάρεστο να βάζουν άλλοι το χέρι τους στην τσέπη σου!). Η αδικία για την οποία μιλώ αναφέρεται σε διεθνώς αποδεκτά κριτήρια με τα οποία γίνεται ένα «κούρεμα». Μια τέτοια οπτική γωνία μας ανοίγει ευκαιρίες για διόρθωση.
Το «κούρεμα» καταθετών θεωρήθηκε αναγκαίο από την Τρόικα, για να αποφύγειη χώρα μη βιώσιμα επίπεδα χρέους και στάση πληρωμών. Επρόκειτο για ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συνεργασίας πιστωτών και οφειλέτη για το οποίο ισχύουν οι Αρχές για Δίκαιη Αναδιάρθρωση Χρέους [1]. Οι οδηγίες έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές για τη διαχείριση αναδιαρθρώσεων δημόσιου χρέους. Μέχριτο 2010, εφαρμόζονταν μόνο στο δημόσιο χρέος αναδυόμενων αγορών, αλλά έκτοτε η εφαρμογή τους διευρύνθηκε και περιλαμβάνει αναπτυγμένες οικονομίες, καθώς και περιπτώσεις αναδιάρθρωσης μη δημόσιου χρέους, όταν το κράτος έχει σημαντικό ρόλο. Οι Αρχές έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί στην αναδιάρθρωση του χρέους των Κυπριακών τραπεζών, αφού ησυμφωνία αφορούσε ένα διακυβερνητικό γκρουπ (το Eurogroup) και την Κυπριακή πολιτεία.
Οι Αρχές στηρίζονται σε τέσσερεις πυλώνες: (i) διαφάνεια,(ii) διάλογο μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη για την αποφυγή αναδιάρθρωσης, (iii) “καλή πίστη” κατά τη διάρκεια της αναδιάρθρωσης και (iv) δίκαιη μεταχείριση όλων των μερών. Στην περίπτωση της «διάσωσης» της Κύπρου δεν υπήρχε διαφάνεια αφού οι αποφάσεις βασίστηκαν σε εμπιστευτικές μελέτες της PIMCO και της KPMG. Υπήρξε ικανοποιητικός διάλογος καθώς η Συντονιστική Επιτροπή ενέπλεξε όλους τους κύριους ενδιαφερόμενους. Η “καλή πίστη” δεναμφισβητήθηκε από κανέναν από τους συμμετέχοντες στηΣυντονιστική Επιτροπή, οπότε μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι ικανοποιήθηκε και αυτός ο πυλώνας. Ωστόσο, δενζητήθηκε η γνώμη της Τράπεζας Κύπρου που θα αναλάμβανε το ELA της Λαϊκής, στελέχη της αμφισβήτησαν τη συμφωνία και το Συμβούλιό της αρνήθηκε να την εγκρίνει και παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενο. Συνεπώς, δεν υπήρξε καλή πίστη όσοναφορά την Τράπεζα Κύπρου.
Ας δούμε ιδιαίτερα την μεταχείριση των παλαιών μετόχων της Τράπεζας Κύπρου. Οι εγγυημένοι καταθέτες της Τράπεζας Κύπρου συνεισέφεραν €3.806 εκατ. σε μετρητά και έλαβαν μετοχές αξίας €3.806, δηλαδή, €1,00 ανά μετοχή. ΗΛαϊκή συνεισέφερε περιουσιακά στοιχεία συνολικής αξίας €425 εκατ. καιέλαβε μετοχές αξίας €844 εκατ., με τιμή €0,503 ανά μετοχή.Η κεφαλαιοποίηση των μετόχων της πρώην Τράπεζας Κύπρου ήταν €371,95 εκατ. τη στιγμή της αναδιάρθρωσης, καιέλαβαν μετοχές αξίας €18 εκατ. στην τιμή των €20,66 ανά μετοχή. Προφανώς δεν είχαν όλοι την ίδια μεταχείριση. Η πρώην Λαϊκήέτυχε προνομιακής μεταχείρισης εις βάρος των πρώην μετόχων της Τράπεζας Κύπρου και να σημειωθεί οτι ο Κεντρικός Τραπεζίτης που είχε τον κύριο λόγο στο κούρεμα ήταν και διαχειριστής της Λαϊκής.
Εύλογα θα πει κάποιος ότι οι μέτοχοιχάνουν σε περίπτωση πτώχευσης. Βεβαίως, αλλά δεν υπήρξε πτώχευση! Η τράπεζα αναδιαρθρώθηκε και ως εκ τούτου,οι πρώην μέτοχοι της Τράπεζας Κύπρου θα έπρεπε να τύγχαναν τη ίδιας μεταχείρισης όπωςη πρώην Λαϊκή, έστω και αν οικουρεμένοι καταθέτες της Τράπεζας Κύπρουείχαν (ορθώς) προνομιακή μεταχείριση. Συνεπώς, δεν ικανοποιήθηκεο άξονας της δικαιοσύνης.
Μπορούμε να διορθώσουμε το κούρεμα; Πολλά μπορούμε να διορθώσουμε αν ξέρουμε τι θέλουμε και πως να επιχειρηματολογούμε.
Ησυμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Επιτροπής, αναφορικά με τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης τραπεζών του Μαρτίου, διευκρινίζει τις διαδικασίες διάσωσης με ίδια μέσα. Σημαντικές εξαιρέσεις προβλέπονται για βραχυπρόθεσμες καταθέσεις,πληρωμές παραδοτέων προϊόντων, συντάξεις και μισθούς. Αυτές οι εξαιρέσεις δεν εφαρμόστηκαν στην περίπτωση της Κύπρου και η Τρόικα θα πρέπει να αποδεχθεί διορθώσεις της κακότεχνης διάσωσης.
Τι μπορεί να γίνει; Αναγνωρίζοντας και διορθώνοντας πρώτα τα δικά μας λάθη μπορούμε να επιχειρηματολογήσουμε για να διορθωθεί το άδικο κούρεμα. Πώς; Με παροχή ρευστότητας προς τις κυπριακές τράπεζες ώστε να αρθούν οι περιορισμοί διακίνησης κεφαλαίων, με μερική ανατροπή του κουρέματος μέσω του ενιαίου μηχανισμού στήριξης,και χρηματοδότηση «κακής τράπεζας». Και οι τρεις προτάσεις εμπίπτουν στις αρμοδιότητες Ευρωπαϊκών θεσμών και το ευρωκοινοβούλιο μπορεί να ασκήσει πίεση στηριζόμενο στις διεθνείς αρχές και ευρωπαϊκές συμφωνίες.
Και αυτό με φέρνει στο κύριο επιχείρημα μου για τις ευρωεκλογές. Όσο έντονα και κατανοητά κι αν είναι τα συναισθήματά μας για το άδικο «κούρεμα» που μας επιβλήθηκε, μόνο με τεκμηριωμένα επιχειρήματα μπορούμε να πείσουμε την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτός είναι και ένας από τους σημαντικότερους λόγους που διεκδικώ θέση στο Ευρωκοινοβούλιο. Με αυτό το άρθρο αναδεικνύω ένα από τα πολλά που μπορούμε να κάνουμε, αν ξέρουμε τι θέλουμε και αν ξέρουμε να επιχειρηματολογούμε.
*Αριστίνδην υποψήφιος για τις ευρωεκλογές ΔΗΣΥ-Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Πρόεδρος των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων των Ευρωπαϊκών Πρωτευουσών.
[1]Group, Principles Consultative. 2013. Principles for Stable Capital Flows and Fair Debt Restructuring. Washington, DC: International Institute of Finance.
