Η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Ιούδα Ισκαριώτη

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Α. ΠΟΛΗ*

Μετά τον Ιησού, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης είναι η προσωπικότητα εκείνη που κυριεύει τις μέρες της μεγάλης εβδομάδας την προσοχή μας. Τα ερωτήματα ξυπνούν αμείλικτα. Είναι ο Ιούδας η πιο ελεεινή, αποκρουστική μορφή της ανθρώπινης ιστορίας ή ένας αποδιοπομπαίος τράγος, το αναγκαίο αντίδωρο της ανθρωπότητας στη θεϊκή προσφορά των παθών και της σταύρωσης; Έπρεπε να υπάρξει ο Ιούδας για να υποστεί  εθελούσια τον εξευτελισμό και την ατίμωση της προδοσίας;  Ήταν αναγκαίο κάποιος να παίξει το ρόλο του προδότη για να μπορέσει ο Ιησούς να φέρει σε πέρας το θεϊκό σχέδιο της ανθρώπινης σωτηρίας; Ήταν ο Ιούδας το αναγκαίο  ανθρώπινο σφάγιο, έναντι της θεϊκής θυσίας, μια εκμηδένιση χωρίς όμως το θρίαμβο της Ανάστασης;

Στο κείμενο που ακολουθεί δεν θα δώσουμε απαντήσεις. Θα θέσουμε τα δεδομένα όπως υπάρχουν στα βιβλικά κείμενα και θα καταγράψουμε τα ερωτήματα. Ο καθένας από εσάς ας δώσει τις δικές του απαντήσεις.

1. Στην Ιστορία της ανθρωπότητας υπήρξαν πολλοί προδότες όπως ο Εφιάλτης, ο Βρούτος, ο στρατάρχης Philip Petain, η ηγεσία της ελληνικής χούντας και ευάριθμοι άλλοι. Ο Ιούδας μετά την προδοσία αυτοκτόνησε. [Σημ. 1] Ξέρετε πολλούς προδότες που αυτοβούλως επέβαλαν στον εαυτό τους τη μέγιστη τιμωρία της αυτοκτονίας για να εξιλεωθούν;
2. Στα Ευαγγέλια υπάρχει καθαρός υπαινιγμός ότι το κίνητρο της προδοσίας του Ιούδα ήταν η Φιλαργυρία.[Σημ 2]  Αν το κίνητρο του προδότη ήταν μόνο το χρήμα γιατί αυτός επιστρέφει τα χρήματα της προδοσίας στους ηθικούς αυτουργούς της άδικης καταδίκης του Ιησού; Ήταν το ευτελές ποσό των 30 Αργυρίων, η τιμή ενός δούλου, επαρκές κίνητρο για ένα τόσο μεγάλο έγκλημα;[σημ.11] Αν ο Ιούδας δεν ήταν παρά μια ελεεινή πωρωμένη προσωπικότητα, γιατί νιώθει τύψεις και αυτοκτονεί; Τι κέρδισε τελικά ο Ιούδας από την προδοσία;
3. Στο τέταρτο ευαγγέλιο [Σημ.3] ο Ιησούς δηλώνει ότι κάποιος από τους μαθητές του θα τον παραδώσει. Στο εύλογο ερώτημα του Ιωάννη για την ταυτότητα του προδότη ο Ιησούς απαντά ότι ο προδότης είναι αυτός που θα του δώσει το βουτημένο στην πιατέλα ψωμί. Ο Ιησούς δίνει στον Ιούδα το ψωμί και του λέγει: «Αυτό που θα κάνεις κάνε το γρήγορα [  Σημ.4] Γιατί ο Ιησούς προτρέπει τον Ιούδα να επιτελέσει τη φρικτή πράξη της προδοσίας; Γιατί δεν τον αποτρέπει; Μήπως γιατί η προδοσία ήταν  πράξη αναγκαία, ένα θλιβερό καθήκον που ένας από τους δώδεκα μαθητές έπρεπε υποχρεωτικά να πράξει για να τελεστεί το θεϊκό σχέδιο της Σωτηρίας του ανθρώπου και να επαληθευτούν οι σχετικές προφητείες;
4. Στο κατά Μάρκο ευαγγέλιο [ Σημ. 5 ] όταν ο Ιησούς κατά τη διάρκεια του μυστικού δείπνου αναγγέλλει ότι κάποιος από τους παρακείμενους θα τον παραδώσει στους Ιουδαίους κάθε μαθητής ερωτά τον Ιησού αν θα είναι αυτός που θα τον παραδώσει. Γιατί οι μαθητές απαντούν με μια ερώτηση αντί με μια άρνηση; Αν ο Ιησούς απαντούσε αναφέροντας ένα άλλο όνομα ο αναφερόμενος θα διέψευδε τον διδάσκαλο του; Μήπως τελικά η προδοσία ήταν ένα οδυνηρό καθήκον που κάποιος έπρεπε υποχρεωτικά να αναλάβει; [ Όπως το στρατιώτη που θυσιάζεται εθελοντικά για να σώσει τους συντρόφους του; ]
5. Στο κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο είναι φανερό από τη σειρά της διηγήσεως [Σημ. 6] ότι ο θάνατος του Ιούδα προηγείται του θανάτου του Ιησού στο σταυρό. Άρα όταν, με βάση την διδασκαλία της εκκλησίας, ο Ιησούς κατέβηκε στον Άδη για να διδάξει τους νεκρούς τη μετάνοια, το ευαγγέλιο της σωτηρίας και την άφεση των αμαρτιών, συνάντησε εκεί και τον Ιούδα. Πώς μπορεί να είμαστε σίγουροι ότι ο νεκρός Ιούδας δεν πήρε άφεση  αμαρτιών από τον Κύριο, κατά τη συνάντηση τους στο βασίλειο των νεκρών;
6. Ήδη από την αρχή της δημόσιας δράσης του ο Ιησούς προλέγει ότι ο Ιούδας Ισκαριώτης, εις των δώδεκα που ο ίδιος πρόσφατα επέλεξε ως μαθητές του θα τον προδώσει.[Σημ. 7] Γιατί ο Ιησούς κράτησε ως μαθητή τον Ιούδα αφού γνώριζε εκ των προτέρων ότι θα τον προδώσει; Αν η προδοσία ήταν το μέγιστο των αμαρτημάτων δεν θα γλύτωνε ο Ιούδας από την αιώνια καταδίκη με τη μη στρατολόγηση του ή έστω την έγκαιρη αποπομπή του από τον κύκλο των δώδεκα μαθητών; Ήταν τελικά ανάθεμα η προδοσία ή μια θλιβερή αποστολή που κάποιος από τους μαθητές έπρεπε να επιτελέσει για να ολοκληρωθεί το θεϊκό σχέδιο της ανθρώπινης σωτηρίας;
7. Ο Ιωάννης αναφέρει ότι ο Ιούδας κρατούσε το κοινό ταμείο της αποστολικής κοινότητας, ότι ήταν κλέφτης και ότι κατακρατούσε τις εισφορές των πιστών. [ Σημ. 8 ] Αν ο Ιούδας ήταν πραγματικά κλέφτης γιατί ο Ιησούς συνέχιζε να τον κρατεί ως ταμία της αποστολικής κοινότητας;
8. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης [ Σημ. 9 ] αναφέρει ότι ο Πέτρος επιτέθηκε στο δούλο του Αρχιερέα, τον Μάλχο του οποίου απέκοψε το αυτί. Γιατί η οργή και η βία του Πέτρου στρέφεται κατά του δούλου, που είναι ένα άβουλο εκτελεστικό όργανο και όχι κατά του προδότη συμμαθητή του που  παραδίδει προκλητικά το δάσκαλο του με ένα φίλημα; Δεν αναγνωρίζει άραγε ο Πέτρος στο πρόσωπο του Ιούδα τον προδότη;
9. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος [ Σημ.10 ] αναφέρει τα ακόλουθα λόγια του Ιησού προς τους μαθητές κατά το μυστικό δείπνο: «Εγώ πηγαίνω εκεί που είναι γραμμένο από τις προφητείες να πάω. (Δηλαδή στο πάθος, τη σταύρωση και την ανάσταση). Αλίμονο στον άνθρωπο εκείνο μέσω του οποίου ο υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί. Θα ήταν καλύτερο γι’ αυτό τον άνθρωπο να μην είχε γεννηθεί». Αν το καλύτερο για τον Ιούδα ήταν να μην είχε γεννηθεί, γιατί η αγαθή θεία πρόνοια, που πάντοτε φροντίζει για το καλύτερο για κάθε άνθρωπο, δεν είχε προνοήσει για να μην έρθει ο Ιούδας στην ύπαρξη; Μήπως ο Ιούδας ήταν προορισμένος, άθελα του ή ενσυνείδητα, να επιτελέσει τον άχαρο ρόλο της προδοσίας;

Σημειώσεις

Στις σημειώσεις παραθέτουμε τα αντίστοιχα χωρία από την Καινή Διαθήκη για να ελέγξει ο καθένας με βάση το κείμενο των ευαγγελίων τις αναφορές που υπάρχουν στα ερωτήματα που θέτουμε.

1. Ματθαίος ΚΖ 4,
2. Ματθαίος ΚΣτ 14 – 15, Μάρκος ΙΔ 10-11, Λουκάς ΚΒ 3-6
3. Ιωάννης ΙΓ 21-26
4. Ιωάννης ΙΓ 27
5. Μάρκος ΙΔ 18-19
6. Ματθαίος ΚΖ 4, 50
7. Ιωάννης Στ 70-71
8. Ιωάννης ΙΒ 4-6
9. Ιωάννης ΙΗ 8

10. Ματθαίος ΚΣτ 24

1. 11.  Για σκοπούς σύγκρισης να αναφέρουμε ότι το μυρωδικό  το οποίο η Μαρία έχυσε στα πόδια του Ιησού, είχε δυόμισι φορές την αξία των 30 αργυρών νομισμάτων που οι Ιουδαίοι έδωσαν στον Ιούδα. Η αξία του μυρωδικού ήταν 300 ρωμαϊκά δηνάρια.[Ιωάννης ΙΒ 5 ]. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με 75 αργυρά ιουδαϊκά νομίσματα Σεκέλ. Η Ισοτιμία εποχής ήταν : 1 σεκελ  = 4 ρωμαϊκά δηνάρια. Με τα 30 αργύρια που πήρε ο Ιούδας δεν μπορούσε ούτε ένα άρωμα να αγοράσει! Σε αντίθεση με τους σύγχρονους μιζαδόρους, καταχραστές και προδότες, ο Ιούδας ήταν πολύ φτηνός!

*Εκπαιδευτικός