ΤΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ*
«Κ’ είπες μαθηταρούδι του Μάη,
θα πάρω μιαν ανηφοριά, να βρω να κόψω
της άνοιξης της λευτεριάς, το μοσχομύριστο λουλούδι.
Και το ’κανες…»
(Χάμπαλη Αναστασία)
Είναι αλήθεια πολλοί οι μαθητές και οι μαθήτριες,στην πρόσφατη ιστορία του τόπου μας, οι οποίοι επέλεξαν ρόλους δύσκολους και δρόμους ανηφορικούς. Δίκαια λοιπόν τούτη τη μέρα, τιμούμε τα μαθητικά νιάτα, τα οποία έδωσαν το δικό τους παρόν στο αγωνιστικό σάλπισμα της μικρής μας πατρίδας για ελευθερία, ανεξαρτησία, δημοκρατία και πρόοδο. Μας έκαναν όλους να υποκλινόμαστε μπροστά στο μεγαλείο της εφηβικής τους ψυχής, κάνοντας βέβαια πράξη τα λόγια του ποιητή Α. Κάλβου, πως «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Οι νέοι σε κάθε μάχη, είναι μπροστάρηδες. Σπεύδουν να βοηθήσουν την πατρίδα τους την κρίσιμη ώρα, με μόνο όπλο την αφοβιά, το θάρρος τους, την ανδρεία τους, μη λογαριάζοντας το θάνατο, αλλά επιλέγοντάς τον μάλιστα, σαν ύψιστη τιμή και σαν χρέος.
Σημαντική είναι αδιαμφισβήτητα η συμβολή των ηρώων μαθητών της Κύπρου, κατά τον απελευθερωτικό αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. Νεαροί μαθητές εγκαταλείπουν τα θρανία τους, κλείνουν τα βιβλία τους, ξεχύνονται στους δρόμους, γράφουν συνθήματα στους τοίχους, προκαλώντας τον Χάροντα σε μια άνιση αναμέτρηση, γράφοντας ταυτόχρονα με χρυσά γράμματα τη δική τους ιστορία. Μεταφέρουν συνθήματα στις μαθητικές τους τσάντες, στον προβολέα ενός ποδηλάτου, στη ράχη ενός βιβλίου, σε γαλάζιες ποδιές και κόρφους παρθένων. Δίνουν δυναμικά το παρόν τους και δεν διστάζουν να εμπλακούν σε πετροπόλεμο με τους Άγγλους αστυνομικούς, να διαδηλώνουν με σθένος και μαχητικότητα στους δρόμους, προτάσσοντας με αξιοπρέπεια και περηφάνια τις ελληνικές σημαίες .
Φωτεινό παράδειγμα αποτελεί ο 18χρονος σημαιοφόρος μαθητής Πετράκης Γιάλλουρος, ο οποίος έπεσε από τα πυρά των Άγγλων κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Με το ξέσπασμα του αγώνα τον Απρίλη του 1955, αν και ήταν μόλις δεκαεφτά χρονών, γράφει στον πατέρα του, διδάσκοντας μας σήμερα τι είναι φιλοπατρία: «Δεν συμφωνώ, αγαπητέ μου πατέρα, στο ότι ένας άνθρωπος πρέπει πρώτα να κοιτάξει για τον εαυτό του και ύστερα για την πατρίδα του. Τότε αυτός, καταντά άκρως εγωιστής, τομαριστής και μπορώ να πω αναίσθητος.»
Χαρακτηριστικό επίσης παράδειγμα, ο Ηλίας Παπακυριακού, ο οποίος μαθητής ακόμη της Ε΄ Γυμνασίου εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ.Α και η δράση του συνεχίστηκε μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 1958, μέρα του θανάτου του, όταν επιχείρησε τότε, ηρωική έξοδο από τον Αχυρώνα του Λιοπετρίου. Ακόμα μια σημαντική παρουσία, ο Ανδρέας Παρασκευάς, που σε εισήγηση του πατέρα του ότι ήταν πολύ μικρός, για να ενταχθεί σε έναν τόσο μεγάλο αγώνα, απάντησε: «Άργησες, πατέρα, να μου το πεις. Ο γιος σου μεγάλωσε από τη στιγμή που έδωσε τον μεγάλο του όρκο. Πατέρας μου και μάνα μου τώρα, είναι η Ελλάδα». Ο Ανδρέας Παρασκευάς έπεσε ηρωικά σε ηλικία δεκαπέντε μόλις χρόνων.
Τα χώματα και οι δρόμοι, τα κελιά και τα μνήματα είναι κατάστικτα από το αίμα τόσο νέων, αμούστακων παιδιών, που δεν δείλιασαν ενώπιον του εχθρού και του θανάτου. Το δέντρο της λευτεριάς το πότισαν και το λίπαναν πολλοί νέοι με τη θυσία τους περνώντας έτσι στο πάνθεο των αθανάτων. Ανάμεσά τους και ο Αριστείδης Χαραλάμπους που ήταν άριστος στην επίδοση, εύστροφος, ενθουσιώδης, αλλά και μετρημένος στις κινήσεις του, προσεκτικός αλλά και προσηνής απέναντι στους συμμαθητές του. Άλλος ένας υπήρξε ο Παναγιώτης Κάσπης, που οι Άγγλοι στρατιώτες τον πυροβόλησαν κατ' επανάληψη και έδειξαν τη μικρότητά τους ακρωτηριάζοντας το σώμα του, αλλά και ο Παναγιώτης Τουμάζος ο οποίος έγραψε: «Αν τυχόν και πέσω, τότε ο αντίπαλός μας που θα δει τα φύλλα της ελιάς, θα αντιληφθεί ότι δεν είμεθα τρομοκράτες, αλλά άνθρωποι, οι οποίοι αγαπούμε την ειρήνη».
Το πιο όμως συγκλονιστικό παράδειγμα, είναι ο μαθητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης ο οποίος ανέβηκε περήφανα το ικρίωμα της αγχόνης του κατακτητή, δίνοντας μαθήματα λεβεντιάς και αντρειοσύνης. Στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει: «Θ’ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ‘ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί. Γεια σας αδέλφια… Γεια σας λεβέντες… Ελπίζω να ‘μαι ο τελευταίος που εκτελούν…» Ο 18χρονος Βαγορής πέρασε στην αθανασία. Βρήκε την «γη των ηρώων», ενώ η ευχή του έγινε πραγματικότητα… Ήταν ο νεαρότερος από τους εννέα απαγχονισθέντες, αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής που απαγχονίστηκε από τους Άγγλους.
Κατά την τουρκική εισβολή του1974, νεαροί μαθητές σκοτώθηκαν επίσης, πέφτοντας θύματα της βαρβαρότητας των κατακτητών. Ένας από αυτούς είναι και ο Πανίκος Δημητρίου από την Αμμόχωστο, που ξεψύχησε κάτω από τις ερπύστριες των αγγλικών τεθωρακισμένων στο Ακρωτήρι, κατά τη διάρκεια μαθητικών αντικατοχικών εκδηλώσεων το 1974. Τραγικό και το γεγονός πως 42 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, ακόμη κηδεύουμε αμούστακα παιδιά, ακόμη θάβουμε μαθητές, που δεν πρόλαβαν να δουν τα όνειρά τους να ανθίζουν. Ανάμεσα τους ο 16χρονος τότε Λοΐζος Λοΐζου, από το χωριό Γούφες της επαρχίας Αμμοχώστου. Ανευρέθηκε σε τάφο ο οποίος εντοπίστηκε σε περιοχή του κατεχόμενου χωριού του και πρόσφατα ταυτοποιήθηκε με τη μέθοδο DNA. Βρέθηκε σφιχταγκαλιασμένος μαζί με τον πατέρα του, καθώς όπως φαίνεται, πατέρας και γιος, απρόσμενα, βίωσαν μαζί το μαρτυρικό τους τέλος.Το σίγουρο είναι πάντως, ότι πλήθος επώνυμων ηρώων και ανώνυμων αγωνιστών μαθητών, αντέταξαν χίλια ΌΧΙ στους καταπατητές των ονείρων τους, δείχνοντάς μας το δρόμο της Λευτεριάς.
Όλα αυτά τα κροταλίσματα των όπλων που αστράπτουν πάλι μπροστά μας, όλα αυτά τα δάκρυα των μανάδων που μαυρίζουν πάλι τις ψυχές μας, όλα αυτά τα μοιρολόγια που ηχούν πάλι σε όλη την Κύπρο και μετατρέπονται σε εμβατήρια και τραγούδια, ας τα κάνουμε υπενθύμιση του Χρέους. Να στραφούμε στις ρίζες μας, στον πολιτισμό μας, στις ηθικές αρχές και αξίες που μας συνέχουν. Να υιοθετήσουμε επιτέλους υγιή πρότυπα προσφοράς και ανιδιοτέλειας, για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες και ανταγωνιστικές συνθήκες της εποχής μας.
Για να αποτρέψουμε την εθνική χαλαρότητα, τον ηθικό ξεπεσμό, την υποταγή των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής, ας μετατραπεί τούτο το μνημόσυνο των νεαρών ηρώων αγωνιστών σε εθνική κολυμβήθρα για την αναβάπτιση όλων μας, μα κυρίως των νέων, που αποτελούν το μέλλον τούτου του τόπου.
Ακολουθήστε λοιπόν Ελληνόπουλα της Κύπρου, «ταχιά, την πατημασιά των ονείρων και των τραγουδιών» όλων αυτών των ηρώων εφήβων συνομήλικών σας και βγείτε από το λήθαργο της αδιαφορίας, της απάθειας και της φιλαυτίας , για να ατενίσετε με αισιοδοξία το μέλλον.
*Φιλόλογος
