Πρύτανης Χριστοφίδης: «Δημιουργήσαμε ένα σύστημα που εκκολάπτει έναν άκρατο συνδικαλισμό ο οποίος δεν αφήνει να ευδοκιμήσει τίποτα το καινούριο, γιατί μοναδικός του στόχος είναι η επιβίωση και διαιώνισή του»
Ζητήσαμε από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Καθηγητή Κωνσταντίνο Χριστοφίδη, τις απόψεις του γύρω από την πρόσφατη κρίση στην Παιδεία. Στην απάντηση του μας ανέφερε ότι όλα αυτά που συμβαίνουν σήμερα είναι η συνέχεια ενός ξεπερασμένου και αναχρονιστικού εκπαιδευτικού συστήματος που δεν μπορεί να προσαρμοστεί στον σύγχρονο κόσμο. Πρόκειται για ένα σύστημα ανάφερε που είναι πλέον καταδικασμένο. Μας παράπεμψε στην επιστολή του που έστειλε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις 20 Ιανουαρίου του 2015 με τίτλο «Θέμα: Προβληματισμοί για τη Μέση Εκπαίδευση». Αυτά που έγραψα τότε μας ανέφερε, σήμερα ισχύουν ακόμη πολύ περισσότερο.
«Λευκωσία, 20 Ιανουαρίου 2015
Α.Ε. Πρόεδρo της Κυπριακής Δημoκρατίας
Κύριο Νίκο Αναστασιάδη
Πρoεδρικό Μέγαρo
1401 Λευκωσία
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε,
Θέμα: Προβληματισμοί για τη Μέση Εκπαίδευση
Αισθάνομαι την ανάγκη να σας ενημερώσω για ένα θέμα, για το οποίο πιστεύω ότι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του θα αφήσουν βαθιά σημάδια στην πατρίδα μας, με μειωμένη δυνατότητα επαναφοράς στην επιθυμητή κατάσταση. Πρόκειται για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Μέση Εκπαίδευση, η οποία διέρχεται μια περίοδο πλήρους κατάρρευσης, δεδομένου ότι το επίπεδο του δημόσιου Γυμνασίου και Λυκείου έχει πλέον πραγματικά φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Δεν υπερβάλλω. Τα προβλήματα, όπως αναδεικνύονται από τις επιδόσεις των Κυπρίων μαθητών σε διεθνείς διαγωνισμούς, είναι εξόφθαλμα και η όποια προσπάθεια αμφισβήτησης αυτού του γεγονότος έχει άλλα κίνητρα. Στην παρούσα επιστολή μου δεν θα προβώ σε μια τεκμηριωμένη ανάλυση, ούτε θα επεκταθώ σε λεπτομερείς προτάσεις για διόρθωση των προβλημάτων. Επιθυμώ, όμως, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, να εκφράσω την αγωνία μου για το μέλλον της Μέσης Εκπαίδευσης.
Τα αποτελέσματα αυτής της κατάρρευσης τα αισθάνεται πρώτα το ίδιο το Πανεπιστήμιο, όπου τα παιδιά έρχονται εντελώς απροετοίμαστα. Σημειώστε ότι πολλά από αυτά δεν γνωρίζουν καν καλά ελληνικά! Δυσκολεύονται να γράψουν με συνοχή δύο προτάσεις και να εκφραστούν ορθά. Το δε επίπεδό τους στις θετικές επιστήμες είναι απογοητευτικό. Τα μαθηματικά που ήξεραν οι απόφοιτοι που ερχόντουσαν να σπουδάσουν στη δεκαετία του ‘90 ήταν σαφώς πολύ πιο πλούσια σε σύγκριση με τις γνώσεις των απόφοιτων της δεκαετίας που διανύουμε. Αναφέρομαι, κύριε Πρόεδρε, μόνο σε εκείνο το 20% που πέρασε στα πανεπιστήμια και υποτίθεται οτι αποτελείται από τους άριστους της δημόσιας Μέσης Εκπαίδευσης. Αναλογιστείτε σε τι επίπεδο βρίσκεται το υπόλοιπο 80%. Είναι αποκαρδιωτικό να παράγεται τόσο χαμηλής ποιότητας εκπαίδευση από ένα σύστημα για το οποίο δαπανάται σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ευρώ το χρόνο. Τα σχολεία μας πρέπει να προωθούν την υψηλή ποιότητα και όχι την ισοπέδωση. Η λεγόμενη μεταρρύθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης απορρύθμισε την παιδεία, την αποσυντόνισε, τη μετέτρεψε σε ένα κακόγουστο συνδικαλιστικό πάρτι. Δείτε, για παράδειγμα, το ζήτημα του καταλόγου διοριστέων• κανένας δεν τολμούσε να αλλάξει την ισχύουσα πρακτική. Αυτό που απασχολούσε διαχρονικά την πολιτική ηγεσία δεν είναι οι επόμενες γενεές, αλλά οι επόμενες εκλογές και με αυτήν τη λογική οι εκπαιδευτικές παρατάξεις εξασφαλίζουν πολλές ψήφους. Ποιος, όμως, θα διασφαλίσει επιτέλους το δικαίωμα των παιδιών της πατρίδας μας να έχουν τους καλύτερους δασκάλους;
Δημιουργήσαμε ένα σύστημα που εκκολάπτει έναν άκρατο συνδικαλισμό ο οποίος δεν αφήνει να ευδοκιμήσει τίποτα το καινούριο, γιατί μοναδικός του στόχος είναι η επιβίωση και διαιώνισή του. Η εκπαίδευση θα πρέπει να προσανατολιστεί σε μιαν άλλη λογική• εκείνη της καλλιέργειας της περιέργειας και της ανάλυσης των φαινομένων του κόσμου. Θα πρέπει, δηλαδή, να εντάξουμε στην κουλτούρα μας τον επιστημονικό πολιτισμό. Φρονώ πως χρειαζόμαστε ένα καινούριο σχολείο, με έναν εντελώς διαφορετικό προσανατολισμό που δεν θα πιστεύει ότι όλα τα παιδιά είναι τα ίδια, που δεν θα ισοπεδώνει τα ταλέντα και τη δίψα για μάθηση. Χρειαζόμαστε ένα σχολείο όπου οι δάσκαλοι δεν θα εξασκούν απλά ένα επάγγελμα, αλλά μια συγκεκριμένη αποστολή για το κτίσιμο μιας άλλης πατρίδας.
Το σημερινό σύστημα της Μέσης Εκπαίδευσης πρέπει να ξανακτιστεί από την αρχή. Θα πρέπει να επιστρέψουμε στο παλιό μας εξατάξιο Γυμνάσιο, με το κλασικό, το πρακτικό, και το οικονομικό. Όχι με νοσταλγικούς όρους, αλλά με σύγχρονους. Να επαναφέρουμε τη διδακτέα ύλη, τόσο σε επίπεδο ποιότητας όσο και σε επίπεδο ποσότητας. Τα μαθηματικά, τα ελληνικά, τα αρχαία ελληνικά και οι επιστήμες πρέπει να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο. Επιμένω για τη μόρφωση σε αξίες, τη σύνδεση της νεοελληνικής με τις ρίζες της, τη μάθηση που να εστιάζει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής λόγου και έκφρασης διότι, ειδικά αυτές τις μέρες, πρέπει να ενισχύσουμε τις αξίες, πρέπει να μεταδώσουμε στους νέους ανθρώπους τα βαθειά νοήματα του πολιτισμού μας.
Το Γυμνάσιο πρέπει να επιστρέψει και πάλι στις αξίες του. Σε μια εποχή που τα πάντα είναι παγκοσμιοποιημένα και τελικά τείνουν να γίνουν ομογενοποιημένα και χωρίς τα δικά τους ποιοτικά χαρακτηριστικά, είναι πολύ σημαντικό το αίσθημα του ανήκειν. Διότι εάν τελικά τα παιδιά δεν μπορούν να ανήκουν στην κοινότητα του σχολείου τους θα επιδιώξουν να ανήκουν κάπου αλλού, στους «πορτοκαλί» ή στους «πράσινους», στις θύρες των γηπέδων και στις ακραίες ομάδες που τους προσελκύουν.
Πρέπει να κτίσουμε ένα καινούριο σχολείο μακριά από τα κούφια συνθήματα και την πολιτική εκμετάλλευση.
Ένα ανανεωμένο σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης θα είναι η καλύτερη προϋπόθεση για ένα δυνατό πανεπιστήμιο, ικανό και έτοιμο να ανταποκριθεί στις κοινωνικές αλλαγές και τα νέα δεδομένα. Ένα πανεπιστήμιο που θα μπορέσει πραγματικά να κινηθεί ραγδαία προς τον κόσμο της καινοτομίας και της νέας εποχής και θα γίνει η πραγματική ατμομηχανή ανάπτυξης του τόπου σε μια πλέον διαφορετική, βιώσιμη βάση, όπου κυρίαρχο στοιχείο δεν θα είναι το εύκολο χρήμα, αλλά η γνώση και η αυτογνωσία. Εισηγούμαι, λοιπόν, εν συντομία 12 μέτρα, των οποίων η άμεση εφαρμογή ως εκκίνηση, θα μας βάλει ξανά σε μια τροχιά ποιοτικής εκπαίδευσης:
Φυσικά αντιλαμβάνομαι, κύριε Πρόεδρε, ότι οι εκπαιδευτικές οργανώσεις θα προβούν σε κινητοποιήσεις και σε απεργίες, γιατί δεν επιθυμούν την αλλαγή. Πιστεύω ότι έχετε την ιστορική υποχρέωση να διαχειριστείτε την όποια κρίση προκύψει για το καλό του τόπου. Εάν κάποιοι προχωρήσουν σε απεργίες πρέπει να το διαχειριστείτε γιατί είναι καλύτερα να χάσουν σήμερα τα παιδιά μερικές εβδομάδες μαθήματα παρά να χάσει ο τόπος και άλλες γενιές στο μέλλον. Στο Πανεπιστήμιο Κύπρου γνωρίζουμε καλά ότι ο Υπουργός Παιδείας προσπαθεί, αντιλαμβάνεται τα θέματα, αγωνιά για την κατάσταση. Χρειάζεται να ενισχυθεί με ξεκάθαρη πολιτική βούληση για να κερδίσουμε το αύριο.
Έφτασε η ώρα που πρέπει να σχεδιαστεί ένα καινούριο πλαίσιο για το μέλλον της εκπαίδευσης της χώρας. Η εκπαίδευση των παιδιών του τόπου μας είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στους συνδικαλιστές. Σε ένα όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό περιβάλλον διεθνώς, το σημαντικότερο πλεονέκτημα ενός έθνους είναι η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου. Η ποιοτική εκπαίδευση είναι η καλύτερη επένδυση για αυτή την ανάπτυξη. Βρίσκομαι στη διάθεσή σας αν επιθυμείτε να συζητήσουμε περαιτέρω το θέμα και τέλος να εξειδικεύσουμε τις προτάσεις μας.
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε,
Σε μερικές μέρες όλα τα σχολεία της πατρίδας μας θα εορτάσουν πανηγυρικά τη γιορτή των γραμμάτων. Για να έχει πραγματικό νόημα αυτός ο εορτασμός θα πρέπει να επιστρέψουμε στις πραγματικές αξίες της εκπαίδευσης μας και το σχολείο να ξαναβρεί τον χαμένο προορισμό του!
Με βαθιά εκτίμηση,
Καθηγητής Κωνσταντίνος Χριστοφίδης
Πρύτανης Πανεπιστημίου Κύπρου
Κοιν.: Πρόεδρο της Βουλής
Αρχηγοί Κοινοβουλευτικών Κομμάτων
Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού
Πρόεδρο Επιτροπής Παιδείας της Βουλής»
