ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΜΕΜΤΣΟΥΔΗ*
Αγόρι ή κορίτσι; Μετράμε τα υπέρ και τα κατά του συγκεκριμένου διλήμματος και ο κλήρος πέφτει...σε ό,τι συμφέρει το κοινωνικό-πολιτισμικό υπόβαθρο των γονιών. Κακά τα ψέματα, πάντα θα υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ των δύο φύλων είτε το θέλουμε είτε όχι. Και αυτό το μεταλαμπαδεύουμε, άθελα ή εσκεμμένα δεν έχει σημασία, στις νεότερες γενιές και αυτές στις επόμενες με αποτέλεσμα αυτός ο κύκλος να διαιωνίζεται, όπως άλλωστε και το είδος μας!
«Κάνε κορίτσι...θα έχεις ένα χάδι, ένα ποτήρι νερό, μια βοήθεια στο σπίτι, συντροφιά. Ενώ τ’ αγόρια φεύγουν από το σπίτι, αντιμιλούν, φωνάζουν, δημιουργούν φασαρίες...». Δημιουργούνται, λοιπόν, εκ των προτέρων οι συμπεριφορές – στάσεις – αντιλήψεις ενός κοριτσιού και ενός αγοριού! Έτσι είναι, έτσι πρέπει να είναι!
Το κορίτσι γίνεται γυναίκα και δυστυχώς κουβαλάει μέσα της όλα τα στερεότυπα για το φύλο της. Το χειρότερο δεν είναι αυτό, το χειρότερο είναι ότι τα αποδέχεται. Βλέπουμε γυναίκες να μην αντιδρούν σε συμπεριφορές που τους θίγουν ή τους υποτιμούν. Η σιωπή, λέει ο ποιητής, δεν είναι απαξίωση αλλά συνενοχή! Κάτι που σε θίγει, που σε προσβάλλει μην το αφήσεις ασχολίαστο. Μην ταμπουρώνεσαι πίσω από τις καθωσπρεπτικές συμπεριφορές που σου επιτάσσει η κοινωνία. Διαπιστώνω ότι η εξωτερική επανάσταση της γυναίκας δε θα βιωθεί (τουλάχιστον σύντομα) από το αντρικό φύλο, διότι δεν έχει συντελεστεί ακόμα η εσωτερική της επανάσταση.
Και η επανάσταση δεν είναι να φορέσει ποδιά ο άντρας και να πλύνει τα πιάτα, ούτε να απλώσει τα ρούχα, ούτε να μαγειρέψει ένα φαγητό. Πολλοί άντρες είναι εργένηδες και αυτά τα πράγματα ήδη τα κάνουν. Η επανάσταση πρέπει να έχει ένα πιο ολοκληρωτικό χαρακτήρα. Ζούμε σε έναν κόσμο εννοιολογικών προσεγγίσεων, τα πάντα πραγματώνονται και παίρνουν υπόσταση σε σχέση με τις άλλες εννοιολογικές προσεγγίσεις. Ζούμε στον κόσμο των ιδεών μας – ή των ιδεών που μας έχουν μπολιάσει μέσα στο μυαλό μας. Αυτές οι ιδέες μας, λοιπόν, έχουν μια αρμονία με αποτέλεσμα και ο κόσμος που μας περιβάλλει να διακατέχεται από αυτήν την αρμονία (τα πάντα για την αρμονία). Όταν αυτές οι ιδέες διαταράσσονται τότε διαταράσσεται και η προσωπική μας αρμονία, τα προσωπικά μας θεμέλια. Αυτή τη διατάραξη φοβόμαστε και οι άντρες και ο γυναίκες!
Κάθε έννοια κρύβει μέσα της άλλες έννοιες (αναλυτική μέθοδο). Ας πάρουμε την έννοια άντρας. Μέσα της αυτή η έννοια κρύβει κάποιες άλλες έννοιες, μέσο των οποίων η έννοια άντρας διακατέχεται από αρμονία. Όταν δεις λοιπόν δύο άντρες στο δρόμο πιασμένους από το χέρι και να κουνιούνται καθώς περπατούν αυτή η αρμονία διαταράσσεται. Η αρχική έννοια είναι τόσο καλά θεμελιωμένη που δε σε αφήνει να κάνεις λογικά άλματα, δηλαδή να εντάξεις (πιασμένοι χεράκι και κουνιστό περπάτημα) έννοιες που δε συνάδουν στην έννοια άντρας. Τι κάνεις λοιπόν; Διαταράσσεις την αρμονία σου ή περιθωριοποιείς τις έννοιες που ήδη αντιμετώπισες; Προφανώς η πιο συμφέρουσα λύση είναι η δεύτερη, εκτός αν είσαι άντρας και σου αρέσει να πηγαίνεις χεράκι μέσα στο δρόμο κουνάμενος και λιγάμενος. Αλλά και πάλι θα προσπαθήσεις να το κρύψεις! Το ίδιο θα συμβεί αν δεις δύο γυναίκες να γρονθοκοπούνται και να βρίζονται μέσα στον ίδιο δρόμο. Φανταστείτε στο ένα πεζοδρόμιο τους συγκεκριμένους άντρες και στο άλλο τις συγκεκριμένες γυναίκες (χάος των ιδεών, μέχρι και ψυχιατρείο)!
Ο καθείς από μας, ζει στον δικό του κόσμο (τον κόσμο των ιδεών του). Δεν είναι παράξενο που αυτές οι ιδέες ταιριάζουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό με των συνανθρώπων μας; Πως να συμβαίνει αυτό άραγε (αναρωτιέται ο ποιητής); Κοίτα την οικογένεια που μεγαλώνεις, την παιδεία που δέχεσαι, την κοινωνία που ζεις και την εξουσία που έχεις επιβάλλει στον εαυτό σου. Αν καταφέρεις και ξεφύγεις από τα στερεότυπα της οικογένειας τότε έχεις να αντιμετωπίσεις το εκπαιδευτικό σύστημα, έστω καταφέρνεις να το αποφύγεις και αυτό έχεις να αντιμετωπίσεις την κοινωνία, δε σε ενδιαφέρει και αυτή τότε έχεις να αντιμετωπίσεις την εξουσία...είναι ένας πραγματικός λαβύρινθος που κερδίζει πάντα ο μινώταυρος! Δυστυχώς ο Θησέας μας έχει πεθάνει.
Στις ιστορίες που παρατέθηκαν σε μας, διαπιστώνω έντονα τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Στην περίπτωση των γυναικών αποδοχή των γυναικείων ρόλων (κοινωνικές συμβάσεις), ενώ στην περίπτωση των αντρών αγώνα για τη διασφάλιση της κοινωνικής κυριαρχίας τους ως ισχυρά φύλα (...άλλη μια κοινωνική σύμβαση).
Βλέπουμε τα κορίτσια να κοιτάνε τις δουλειές τους (δηλαδή τα μαθήματά τους), να προσέχουν τα λόγια τους, να είναι σεμνές, να μην κάνουν πράγματα που κάνουν τ’ αγόρια. Το παράξενο είναι ότι πάντα πρέπει να προσέχουν τ’ αγόρια γιατί είναι πονηρά. Κάτι που από προσωπική μου πείρα δε συμβαίνει. Απλά η επανάληψη αυτής της ατάκας σε κάνει να γίνεις πονηρός και...πονηρή (ισχύει και για τα κορίτσια)! Και στις δύο περιπτώσεις των κοριτσιών, αν και το συμβάν τους ενόχλησε, δε διεκδικήθηκε κάτι παραπάνω. Στην πρώτη περίπτωση δεν έγινε τίποτα διότι «έτσι είναι τ’ αγόρια», ενώ στη δεύτερη ναι μεν μας πείραξε η συμπεριφορά του συναδέλφου αλλά δεν ανοίξαμε το στόμα μας να του το πούμε! Και όπως προείπαμε η σιωπή, λέει ο ποιητής, δεν είναι απαξίωση αλλά συνενοχή! Κάτι που ο άλλος (κακώς κατά τη γνώμη μου) το εκμεταλλεύεται και το διαιωνίζει.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι αυτό της επιλογής. Αλήθεια πόσο ελεύθερη είμαστε στις επιλογές μας; Είναι ένα μεγάλο θέμα! Διαλέγω τα ρούχα που φοράω, κάνω ό,τι μου αρέσει, βγαίνω βόλτες, κάνω το δικό μου! Πόσο δικά σου είναι αυτά άραγε; Ας πάρουμε το παράδειγμα των ρούχων...φοράω το ένα τζιν παντελόνι ή το άλλο. Όμως θα φορέσω τζιν παντελόνι! Φοράω τη κόκκινη μπλούζα ή τη μαύρη. Όμως θα φορέσω μία μπλούζα! Μα υπάρχουν πολλά ρούχα θα μου πείτε και εγώ θα απαντήσω ότι υπάρχουν αυτά που επιβάλλεται να υπάρχουν (αναλυτική μέθοδο)! Πολλές φορές έχουμε την αίσθηση ότι αποφασίζουμε κάτι που εμείς θέλουμε. Αυτό όμως είναι μια ψευδαίσθηση, μια ιδέα (και όχι έννοια J). Δημιουργούμε τον κόσμο μας και αυτός ο κόσμος μας προσφέρει επιλογές που αρμόζουν σε συγκεκριμένες κοινωνίες και συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Αποφάσισα να γίνω δασκάλα διότι το ήθελα, μας λέει στην ιστορία της η κοπέλα και έπειτα αναφέρει το ωράριο, το σπίτι, της δουλειές του σπιτιού, την οικογένεια. Δεν πήρα υπόψιν μου τους παραπάνω παράγοντες επισημαίνει. Τότε γιατί τους αναφέρεις; Αν πράγματι δε σε ενδιαφέρει κάτι δεν το αναφέρεις. Διαπιστώνω ότι υπάρχει μία απολογία πίσω από αυτές τις δηλώσεις. Έρχεται σε σύγκρουση η επιλογή με τον εαυτό που θα ήθελες να έχεις ή που δε σε αφήνουν να έχεις (συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες)!
Γενικά, ισχύει ο νόμος της δράσης και αντίδρασης. Μόνο που η δράση είναι μεγαλύτερη από την αντίδραση ή αν θέλετε η δράση είναι μικρότερη από την αντίδραση! Κάτι τέτοιο συμβαίνει μεταξύ των δύο φύλων. Πάντα θα υπάρχει αυτός ο αγώνας, αυτή η διαμάχη επιβεβαίωσης και εδραίωσης τους ενός φύλου πάνω στο άλλο. Σε πολλές κοινωνίες η γυναίκες ήταν το ισχυρό φύλο. Στην αρχαία Θράκη, οι ιέρειες ήταν η εξουσία της περιοχής και κατ’ επέκταση οι γυναίκες το ισχυρό φύλο. Επίσης, η σκληρότητα των Σπαρτιατισσών και η αυταρχικότητα των γυναικών της αρχαίας Κρήτης φανερώνουν κοινωνίες μητριαρχικές. Ακόμα, η Αίγυπτος βρέθηκε στο ζενίθ της με την Κλεοπάτρα...(άσχετα αν η Θάτσερ ισοπέδωσε την Αγγλία)!
Επομένως, ιστορικά αν το δούμε το θέμα, αρκετά είναι τα παραδείγματα κυριαρχίας του γυναικείου φύλου. Αυτή η διαφορετικότητα υπάρχει μέσα στο μυαλό μας διότι συγχύζουμε – ή μας συμφέρει - τη φυσιολογία (ανατομία) με το φύλο. Πάντα λοιπόν θα υπάρχει ο αγώνας των ιδεών και της επιλογής και πάντα θα αναπτύσσονται δίπολα δράσης και αντίδρασης. Επανέρχομαι στο αρχικό ερώτημα. Αγόρι ή κορίτσι;
ΑΝΘΡΩΠΟΣ απαντώ! Ίσως έτσι διαπιστώσουμε ότι ξεκινούμε από την ίδια αφετηρία έχοντας κοινούς σκοπούς και στόχους.
*Εκπαιδευτικός
