ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Πέρα από τη μεγάλη αποχή (57.63% του εκλογικού σώματος), ένα άλλο αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό των ευρωεκλογών της 25ης Μαΐου 2014 ήταν η διεκδίκηση σε κομματικούς συνδυασμούς ευρωκοινοβουλευτικής έδρας από τρεις ακαδημαϊκούς με μακρά και αξιόλογη δράση στα κοινά και η επιτυχία ενός από αυτούς να πάει στην Ευρωβουλή.
Το γεγονός αυτό αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, μια ευοίωνη πολιτική εξέλιξη. Από τη μια, σηματοδοτεί ένα πρώτο βήμα μεταβολής των πολιτικών κομμάτων από κλειστά clubs, τα οποία δίνουν πολιτικές ευκαιρίες μόνο στα μέλη τους που τα υπηρέτησαν για πολλά χρόνια, σε οργανισμούς ανοικτούς και σε μη μέλη, και αποτελεί ένδειξη συγκατάνευσης των πολιτικών ηγετών να θέτουν τις πολιτικές και πρακτικές τους όχι μόνο κάτω από την έγκριση των συλλογικών οργάνων του κόμματος αλλά και κάτω από τον έλεγχο της επιστημονικής τεχνογνωσίας, του ορθολογισμού, της διαφάνειας και των αξιακών απαιτήσεων που η τελευταία προϋποθέτει. Από την άλλη, φανερώνει ότι με την κάθοδό τους στις εκλογές ως μέλη κομματικού ψηφοδελτίου οι ακαδημαϊκοί συνειδητοποιούν την ανάγκη να προσπαθήσουν να αλλάξουν τα πολιτικά πράγματα όχι πλέον εκ των έξω γράφοντας επικριτικά άρθρα στις εφημερίδες εναντίον της πολιτικής των πολιτικών κομμάτων ή ασκώντας πίεση πάνω σ’αυτά ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών, αλλά εκ των ένδον, από τις γραμμές ενός κόμματος, δεσμευόμενοι να αναλάβουν ευθύνες στην πράξη και να μη περιορίζονται σε ακαδημαϊκά κηρύγματα. Μεγάλη σημασία σχετικά μ’ αυτό έχει το γεγονός ότι οι υποψήφιοι δεσμεύτηκαν με δηλώσεις τους και άρθρα τους στις εφημερίδες ότι από τη νέα τους θέση θα αγωνισθούν για την επικράτηση αξιών στη λήψη των κομματικών αποφάσεων.
Εάν επιτύχει ο εμβολιασμός αυτός, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μετακινηθούμε έξω από την αντίφαση μέσα στην οποία ζούμε τα τελευταία πενήντα χρόνια μεταξύ των δυο κατά κόρον επαναλαμβανόμενων αφορισμών, ότι δηλαδή, πρώτο, τα πολιτικά κόμματα αποτελούν τα απαραίτητα ζωτικά κύτταρα για τη λειτουργία της δημοκρατίας και, δεύτερο, ότι είναι οι κύριοι υπαίτιοι της πολιτικής και οικονομικής καταστροφής της χώρας. Κάθε μέρα που περνά γίνεται κοινή πεποίθηση ότι τα πολιτικά κόμματα χρειάζονται ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο πολιτεύονται και ενεργούν, Χρειάζεται να επιτρέψουν στις αξίες της διαφάνειας, της πολιτικής τιμιότητας, του πολιτικού πολιτισμού, της υπευθυνότητας και της έγνοιας για το κοινό καλό να διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο στη χάραξη της πολιτικής τους και στις ενέργειες τους. Χρειάζεται να βοηθήσουν τα μέλη τους, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, να αποκτήσουν πολιτικό αλφαβητισμό και ηθική και κοινωνική ευθύνη, ώστε να συμπεριφέρονται ως ώριμοι πολίτες που γνοιάζονται για το καλό του συνόλου. Χρειάζεται να συμβάλουν με όλο το βάρος της πολιτικής ισχύος και επιρροής τους στην αναβάθμιση της αξίας των θεσμών στη συνείδηση των πολιτών και στην πιστή και ευλαβική συμμόρφωση προς αυτούς.
Η επιτυχία του εμβολιασμού αυτού θα εξαρτηθεί φυσικά τόσο από τους ακαδημαϊκούς όσο και από τους πολιτικούς. Οι ακαδημαϊκοί που επιτυγχάνουν το προνόμιο να τυγχάνουν της εμπιστοσύνης μιας κομματικής ηγεσίας πρέπει να δείξουν ότι, πέρα από την επιστημονική σκέψη, την επιστημονική τεχνογνωσία και τον ορθολογισμό, έχουν το σθένος και την ηθική αντοχή να επιμένουν να θέτουν επιτακτικά την ανάγκη εισαγωγής στην πολιτική του κόμματός τους της αξιακής πυξίδας και, ταυτόχρονα, ότι διαθέτουν πέρα από την «τεχνική γνώση», και αυτό που ο πολιτικός φιλόσοφος Michael Oakeshott στο βιβλίο του “Rationalism in Politics» ονόμασε «πρακτική γνώση», την τέχνη δηλαδή και το χάρισμα του ανθρώπου της πράξης, την ικανότητα να νιώθουν την ουσία της πολιτικής και να μπορούν να συλλαμβάνουν αυτό που θα συμβάλει στην επιτυχία στην πράξη. Και οι πολιτικοί πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν αρκετό πατριωτισμό, ώστε να μην επιμένουν να θέτουν πάντοτε το συμφέρον του κόμματος πάνω από το γενικό καλό, αλλά και την ευρύτητα του μυαλού να αποφεύγουν τις ιδεολογικές αγκυλώσεις και ιδεοληψίες και να επιτρέπουν στον ορθό λόγο να φωτίζει τη σκέψη και την πρακτική τους.
Δεν είμαι βέβαιος ότι έχουν συνειδητοποιηθεί ευρέως η σημασία του πολιτικού αυτού βήματος που παρέχεται μ’ αυτό τον τρόπο σε ακαδημαικούς και οι δυνατότητες που διανοίγονται για αλλαγή του πολιτικού κλίματος αλλά και οι ευθύνες που αναλαμβάνονται από τις δυο πλευρές. Μπορεί η νέα αυτή κίνηση να οδηγήσει σε μεγάλες και θετικές αλλαγές στην πολιτική αρένα της Κύπρου για το καλό της χώρας. Μπορεί όμως και να μην έχει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Όλα θα εξαρτηθούν από το αίσθημα ευθύνης των δυο πλευρών αλλά και από τις πολιτικές συγκυρίες που θα ακολουθήσουν.
*Πρώην Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
