Αξιολόγηση των μαθητών και εξετάσεις τετραμήνων


ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ*

Όταν ένας μαθητής επισκεφθεί το Γραφείο Συμβουλευτικής, ως Σύμβουλος τον προσεγγίζω με μη κριτική διάθεση, με ενσυναίσθηση και ακούω πολύ προσεκτικά τι έχει να πει, δηλαδή διερευνώ τον λόγο της επίσκεψης. Παράλληλα, αξιολογώ το πρόβλημα, το αποτέλεσμα και το σημαντικότερο τη λογική ή παράλογη σκέψη που δημιούργησε ή θα λύσει το πρόβλημα.

Κατά παρόμοιο τρόπο ο εκπαιδευτικός, οποίος περνά πολλές ώρες μαζί με τους μαθητές του και ακούει τα προβλήματά τους, τις ανησυχίες, τις χαρές και τις λύπες στο τέλος κάθε τετραμήνου – παλιά τριμήνου – αξιολογεί αυτό τον μαθητή και καταθέτει μια αριθμητική βαθμολογία.

Σε αυτό το άρθρο θα αναφέρω τις βασικές αρχές της αξιολόγησης, τις μορφές αξιολόγησης, τα είδη τεχνικών αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή, τα μέσα έκφρασης του αξιολογικού αποτελέσματος, όπως και τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά της αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή.

Πιστεύω ακράδαντα, ότι όταν συμφωνήσουμε για τη μορφή της αξιολόγησης θα συμφωνήσουμε και για τις εξετάσεις ή όχι των τετραμήνων.

Βασικές Αρχές Αξιολόγησης

Μερικές από τις βασικές αρχές της αξιολόγησης είναι:

  • Ο προσδιορισμός του σκοπού και των στόχων της αξιολόγησης. Αυτός είναι απαραίτητος γιατί χωρίς σκοπούς και στόχους δεν ξέρει ο αξιολογητής τι επιδιώκει.
  • Κατά δεύτερο ο αξιολογητής πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο που θέλει να αξιολογήσει. Όταν το αντικείμενο της αξιολόγησης είναι ο μαθητής, θα πρέπει να αποσαφηνιστούν οι ιδιαιτερότητες, οι ανάγκες και ελλείψεις του.
  • Τρίτο και εξίσου σημαντικό είναι η επιλογή της μεθοδολογίας και οι τεχνικές αξιολόγησης, οι οποίες πρέπει να έχουν επιλεγεί σύμφωνα με τους σκοπούς της αξιολόγησης.
  • Τέλος, τα προσόντα των αξιολογητών πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του έργου της αξιολόγησης.

Μορφές αξιολόγησης

Η αξιολόγηση διακρίνεται στη συνολική αξιολόγηση, όπως είναι η αξιολόγηση όλου του τμήματος ή μια μείζονα επιθεώρηση του σχολείου. Μπορεί, επίσης, να είναι μερική αξιολόγηση, αξιολόγηση σε σχέση με το χρόνο, προκαταρκτική προκειμένου να γίνει αποτίμηση των διάφορων προβλημάτων που σχετίζονται με την πρόοδο. Έχουμε βεβαίως τη διαμορφωτική αξιολόγηση που στόχο έχει την καταγραφή των αδυναμιών ώστε να γίνουν έγκαιρα οι απαραίτητες βελτιώσεις, παρεμβάσεις, αναπροσαρμογές. Έχουμε και την τελική ή αθροιστική αξιολόγηση η οποία γίνεται μετά το τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η τελική αξιολόγηση μπορεί να είναι στο τέλος μιας μακράς περιόδου – ένα έτος, ένα τετράμηνο ή τα τρία χρόνια στο σχολείο, αλλά μπορεί να γίνεται και με την ολοκλήρωση μιας διδακτικής ενότητας.

Είδη τεχνικών αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή:

  • Γραπτή εξέταση στο σχολείο – για παράδειγμα μια έκθεση
  • Γραπτή εξέταση στο σπίτι - ασκήσεις
  • Προφορική εξέταση – συμμετοχή στο μάθημα
  • Τα τεστ – απρόοπτα ή προειδοποιημένα διαγωνίσματα
  • Παρατήρηση – μέσα από τη διδασκαλία και την απάντηση σε ερωτήσεις
  • Φάκελος του μαθητή – ο γνωστός φάκελος επιτευγμάτων

Μέσα έκφρασης του αξιολογικού αποτελέσματος:

  • Περιγραφική έκφραση
  • Αριθμητική έκφραση
  • Έκφραση με σύμβολα
  • Έκφραση θέσης
  • Γραφική έκφραση
  • Συνδυασμός των παραπάνω τρόπων έκφρασης

Να δούμε όμως πιο κάτω και μερικά επιχειρήματα υπέρ ή κατά της αξιολόγησης της επίδοσης του μαθητή.

Επιχειρήματα υπέρ της αξιολόγησης:

  • Ο μαθητής έχει ανάγκη την αξιολόγηση για να διαπιστώσει την πρόοδο και τις επιδόσεις του.
  • Κάποιοι ισχυρίζονται ότι με την αξιολόγηση απονέμεται και ένα είδος δικαιοσύνης. Επιβραβεύονται οι μαθητές που προσπάθησαν και ξεχώρισαν και ικανοποιούνται ηθικά για τους κόπους τους.
  • Οι εξετάσεις ως μια μορφή εξωτερικού κινήτρου μάθησης μπορεί να βοηθήσουν το μαθητή να οριοθετήσει το διάβασμά του, δηλαδή να υπολογίσει κάνοντας την αυτοκριτική του που βρίσκονται οι δυνατότητές του.
  • Επιπρόσθετα, οι εξετάσεις μπορεί να πιέσουν τον μαθητή για περισσότερη μελέτη και να δημιουργήσουν συνθήκες ανατροφοδότησης.
  • Οι εξετάσεις στο σχολείο έρχονται να προετοιμάσουν τον μαθητή με αντίστοιχες καταστάσεις που θα συναντήσει στην κοινωνία – βλέπε τις πρόσφατες εξετάσεις υποψήφιων εκπαιδευτικών. Προετοιμάζουν τον μαθητή να ενταχθεί στην κοινωνά του ανταγωνισμού και της επίδοσης, που τα πάντα μετρούνται μέσω των εξετάσεων. Έμμεσα καλλιεργείται σε αυτόν μια νοοτροπία ανταγωνισμού και όχι συνεργασία και άμιλλα.
  • Όταν οι εξετάσεις γίνονται οργανωμένα και διερευνούνται οι γνώσεις και ικανότητες που έχει αναπτύξει ο μαθητής, του δίνεται η ευκαιρία να επαναξιολογήσει τα επιτεύγματά του. Κάπως έτσι εντοπίζει τα αδύνατα σημεία του και τους τρόπους που θα μπορέσει να τα καλύψει.
  • Από την εξέταση και ειδικότερα από τις επιδόσεις των μαθητών, ο εκπαιδευτικός είναι σε θέση να διερευνήσει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του. Έτσι μπορεί να αναπροσαρμόσει τη διδακτική του πρακτική και να διερευνήσει εκ νέου τα μαθησιακά αποτελέσματα.
  • Η επικείμενη αξιολόγηση εντείνει την προσοχή των μαθητών για υψηλότερες επιδόσεις.  

Επιχειρήματα κατά της αξιολόγησης:

  • Η διαδικασία της εξέτασης είναι αποκομμένη και δεν αποτελεί μια ομαλή συνέχεια της καθημερινής παιδαγωγικής πρακτικής που συντελείται στο σχολείο. Οργανώνεται σύμφωνα με ένα πολύ αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο που περιλαμβάνει αυστηρούς κανόνες όπως είναι ο χρόνος εξέτασης, ο αριθμός ερωτήσεων κ.ά. για να μπορούν να διαπιστωθούν οι γνώσεις και οι δεξιότητες που έχει αναπτύξει ο μαθητής. Μια τέτοια λοιπόν πρακτική είναι φυσικό να δημιουργεί στο μαθητή αποστροφή, φόβο και άλλα αρνητικά συναισθήματα.
  • Επιπρόσθετα διαταράσσεται η παιδαγωγική σχέση καθηγητή- μαθητή από τη στιγμή που ο τελευταίος είναι υποχρεωμένος να αναλάβει τον ρόλο του αξιολογητή / βαθμολογητή.
  • Οι ώρες που χάνονται για την αξιολόγηση, θα μπορούσαν να διατεθούν πιο εποικοδομητικά για τον μαθητή και αυτό αποτελεί σημείο τριβής τις τελευταίες εβδομάδες.
  • Ακόμη, όσο πιο έντονος είναι ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας του σχολείου και η συμμόρφωσή του στην κυρίαρχη ιδεολογία και κουλτούρα, τόσο περισσότερο ευνοείται η διεύρυνση της κοινωνικής ανισότητας στο σχολείο. Η διαπίστωση αυτή μας δείχνει ότι η σχολική επίδοση δεν είναι προσωπική υπόθεση του μαθητή. Όπως γράφει ο Κάτσικας (1998) «οι βαθμοί δεν είναι αθώοι» και παραθέτει ερευνητικά   στοιχεία  για την ελληνική πραγματικότητα που δείχνουν ότι η σχολική αποτυχία είναι ταξικά προσδιορισμένη. Άραγε ισχύει το ίδιο και στην Κύπρο;
  • Θα πρέπει να αναφερθούμε στο φόβο και γενικά στην αρνητική συναισθηματική φόρτιση που δημιουργεί στο μαθητή η αξιολόγηση της επίδοσής του μέσω της διαδικασία της εξέτασης. Πολλές φορές οι μαθητές αναγκάζονται να «αντιγράψουν» από τον διπλανό τους, συμπεριφορά που δεν θα είχαν αν δεν τους πίεζαν οι εξετάσεις. Οι «κακοί» μαθητές φτάνουν σε συμπεριφορές που αγγίζουν τα όρια ψυχονευρωτικών διαταραχών, όπως ενοχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση, υποταγή και αυτοκτονιών.

Κατά συνέπεια, θα πρέπει να συμφωνηθεί αν η εξέταση των τετραμήνων είναι ανάγκη ή αναγκαίο κακό; Είναι δίκαιο να γίνεται κάθε τετράμηνο ή μόνο στο τέλος της σχολικής χρονιάς ή καθόλου; Βοηθούν ή όχι τον μαθητή να οριοθετήσει το διάβασμά του; Είναι απαραίτητες οι εξετάσεις για να δημιουργήσουν συνθήκες ανατροφοδότησης; Προετοιμάζουν ή όχι τον μαθητή να ενταχθεί καλύτερα στην κοινωνία; Καλλιεργεί νοοτροπίες υγιούς ανταγωνισμού ή αναπτύσσουν τη συνεργασία και την ευγενή άμιλλα; Τι απαιτούν οι καιροί σήμερα; Τι μαθητή θέλουμε σήμερα;

Ο μαθητής που θα εκπαιδεύσουμε σήμερα, θα μας οδηγήσει σε ένα καλύτερο αύριο!!!

Εσύ τι θέλεις;

*Σύμβουλος

Τεχνική Σχολή Μακάριος Γ΄ Αρχάγγελο




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter











222