ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ Φ. ΗΛΙΑ*
Η αλλαγή, ιδιαίτερα στις μέρες μας, δεν είναι απλά απαραίτητη, αλλά απολύτως αναγκαία για να μπορέσουμε να επιλύσουμε τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, αλλά και για να προχωρήσουμε σαν άτομα πέρα από τα όριά μας. Για να μπορέσουμε όμως να κάνουμε την αλλαγή θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε βαθιά μέσα μας ότι χρειάζεται να αλλάξουμε γιατί μόνο τότε θα μπορέσουμε να εξελιχθούμε και να αναπτυχθούμε. Η αναγκαιότητα για συνεχή αλλαγή, φαίνεται παραστατικά στο πιο κάτω παράδειγμα: στις αρχές του 1900, πάνω από 80 τοις εκατό των εργαζομένων απασχολούνταν στις καλλιέργειες. Σήμερα, ο τομέας αυτός απασχολεί λιγότερο από το 5 τοις εκατό του εργατικού δυναμικού. Δεν υπάρχει αμφιβολία λοιπόν ότι η αλλαγή αποτέλεσε, στην περίπτωση αυτή, επιτακτική ανάγκη. Η διαπίστωση αυτή δεν αποτελεί λεκτική υπερβολή μιας και η πιθανή ύπαρξη στασιμότητας θα δημιουργούσε σωρεία προβλημάτων, με επικίνδυνες διαστάσεις. Αξίζει να θυμηθούμε εδώ τη θέση του Καναδού συγγραφέα αυτοβοήθειας BryanTracy, η οποία συμπυκνώνει πολύ εύστοχα τα όσα έχουμε διατυπώσει πιο πάνω: «σε μια εποχή γρήγορων αλλαγών, το να κάθεσαι ακίνητος είναι η πιο επικίνδυνη ενέργεια».
Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι αρέσκονται στη συνήθεια και δε δοκιμάζουν κάτι καινούργιο. Προσπαθούν να επιλύσουν νέα προβλήματα με τις ίδιες λύσεις που εφάρμοζαν στο παρελθόν. Ιδιαίτερα σε μια κλειστή κοινωνία, όπως είναι η Κυπριακή, οι άνθρωποι αντιστέκονται στις αλλαγές και προτιμούν το γνώριμο και το ασφαλές. Είναι εύκολο να παραμείνουμε σε γνώριμο και οικείο περιβάλλον γιατί μας προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά. Είναι εύκολο να περνούμε τη ζωή μας στο μικρόκοσμό μας και στην ασφάλεια που μας παρέχει η ζώνη άνεσής μας. Το δύσκολο είναι να ξεκολλήσουμε από το τέλμα και να χαράξουμε νέα μονοπάτια. Αυτός όμως είναι και ο μοναδικός τρόπος για να προχωρήσουμε πέρα από τον εαυτό μας, γνωρίζοντας ταυτόχρονα τις δυνατότητες και τα χαρίσματα που διαθέτουμε.
Είναι περιττό να τονιστεί ότι, την ίδια στιγμή που αλλάζουμε, δεν πρέπει να απομακρυνόμαστε από τις βασικές και πανανθρώπινες αξίες. Εάν οι αποφάσεις και οι ενέργειές μας δεν στηρίζονται στην υπευθυνότητα, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και τον σεβασμό, τότε σίγουρα, αργά ή γρήγορα, θα μετανιώσουμε. Όσο σημαντικό λοιπόν είναι να αλλάζουμε και να προχωράμε μπροστά, άλλο τόσο σημαντικό είναι να έχουμε στραμμένη την προσοχή μας σε ηθικές αξίες που γεμίζουν την ζωή μας και μας κάνουν αληθινά πλούσιους.
Ζούμε σε ταραγμένες εποχές και οφείλουμε, τόσο εμείς όσο και οι νεολαία μας, να εξοικειωθούμε στις αλλαγές. Στην Κύπρο, επικρατούσε η αδράνεια και η στασιμότητα τόσο στην πολιτική, στην οικονομική αλλά και στην κοινωνική μας ζωή. Δύσκολα αλλάζαμε εργασία. Δύσκολα αλλάζαμε φίλους. Ακόμη πιο δύσκολα αλλάζαμε την προτίμησή μας σε κομματικούς σχηματισμούς. Αυτό, φυσικά, βόλευε και συνεχίζει να βολεύει πολλούς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως εντοπίζεται στο γεγονός ότι δύσκολα αλλάζουμε τρόπο σκέψης.
Την ίδια στιγμή, ενώ βολευόμαστε με την απραξία και την αδράνεια, παραπονιόμαστε για την κακή μας τύχη. Αυτός είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να μην κάνουμε τίποτα, αλλά το χειρότερο για να μην αλλάζουμε, αφού ρίχνουμε την ευθύνη σε όλους τους άλλους, εκτός από τον εαυτό μας. Για να αλλάξουμε και να προχωρήσουμε σε ένα άλλο επίπεδο, βασική προϋπόθεση είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι ο καθένας μας, με τις αποφάσεις του, δημιουργεί τη ζωή που πρόκειται να ζήσει.
Συνήθως, οι αλλαγές εξελίσσονται με αργό ρυθμό. Έτσι, δεν μπορούμε να τις διακρίνουμε εύκολα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επαναπαυόμαστε σε μια κατάσταση, στην οποία “βράζουμε στο ζουμί μας”. Ιδιαίτερα μάλιστα, εάν η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε δε μας προκαλεί πόνο, αλλά ευχαρίστηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οικονομική κατάσταση, η οποία επικρατούσε για αρκετά χρόνια στην Κύπρο. Όλοι ήταν ευχαριστημένοι, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, αλλά κανένας δεν ήθελε να αλλάξουν τα πράγματα. Όλοι είχαμε βολευτεί και επαναπαυθεί στη φαινομενική ευμάρεια και την απάθεια. Οι θεωρητικοί οικονομικοί έλεγχοι για τα τραπεζικά ιδρύματα έδειχναν ότι όλα πήγαιναν καλά, οι δείκτες ευημερούσαν και οι νομοθεσίες παρέμειναν οι ίδιες, έστω και αν ήταν προβληματικές, γιατί έτσι βολεύονταν όλοι. Κανένας δεν έβλεπε ή δεν ήθελε να δει τα πολλαπλά προβλήματα, τα οποία συσσωρεύονταν, και ήταν θέμα χρόνου πότε το καράβι θα κτυπούσε πάνω στην ξέρα. Με απλά λόγια, αυτό που είχαμε βιώσει ήταν το φαινόμενο του βάτραχου που βράζει στο ζουμί του.
Αν πετάξετε ένα βάτραχο σε βραστό νερό, ο βάτραχος ενστικτωδώς θα πηδήξει έξω για να σωθεί. Αν, όμως, βάλετε το βάτραχο σε μια κατσαρόλα με νερό σε κανονική θερμοκρασία και το νερό ζεσταίνετε σταδιακά, τότε δε θα αντιληφθεί τη σταδιακή μεταβολή της θερμοκρασίας και θα καταλήξει να σιγοκαίεται. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι να βράσει στο νερό, χωρίς να το καταλάβει.
Οφείλουμε ως άτομα και σκεπτόμενοι άνθρωποι να αλλάζουμε και να εξελισσόμαστε για να μπορέσουμε να προχωράμε μπροστά και να βελτιωνόμαστε. Να προετοιμαζόμαστε για την αλλαγή και να μην κρυβόμαστε πίσω από τις φοβίες και τις ανασφάλειές μας. Αλλαγές θα γίνονται συνεχώς, τόσο στην προσωπική, την επαγγελματική, αλλά και την κοινωνική μας ζωή. Για να είμαστε έτοιμοι για τις επερχόμενες αλλαγές και να αλλάζουμε με τρόπο υγιή και αποτελεσματικό, θα πρέπει:
(α) Να πιστέψουμε στον εαυτό μας και στις απεριόριστες δυνατότητες που όλοι κρύβουμε μέσα μας.
(β) Να σκεφτούμε τα θετικά που θα προκύψουν από μια αλλαγή.
Με πυξίδα μας λοιπόν τις πανανθρώπινες αξίες, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, την ελευθερία, την ισότητα και την εντιμότητα, οφείλουμε να αλλάζουμε και να εξελισσόμαστε. Η τεχνολογία αλλάζει, η κοινωνία αλλάζει, ο τρόπος που εργαζόμαστε αλλάζει. Η αλλαγή δεν είναι το τέλος του κόσμου, αλλά η αρχή και η ευκαιρία που μας δίνεται να δοκιμάσουμε και να διευρύνουμε τις ικανότητες και τους ορίζοντές μας. Είναι η αρχή για να ανακαλύψουμε και να αφυπνίσουμε τις δυνάμεις που κοιμούνται μέσα μας. Είναι η αρχή για να προκαλέσουμε τον εαυτό μας, ώστε να δώσει στον κόσμο κάτι διαφορετικό και ξεχωριστό. Κι ας μην ξεχνάμε αυτό που πολύ σοφά έθεσε ο Κινέζος φιλόσοφος, Λάο Τσε, «Αυτό που η κάμπια ονομάζει τέλος του κόσμου, η ζωή το λέει πεταλούδα».
*Διευθυντής Τεχνικής Σχολής Πάφου
