Ανάγκη υιοθέτησης νέων ηθικών αντιλήψεων και κανόνων


ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*

Στο τέλος του 19ου  και τις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχε στην Κύπρο ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα ανορθόλογης κοινωνικής και ηθικής συμπεριφοράς που έθετε σε άμεσο κίνδυνο τις ζωές πολλών ανθρώπων. Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις κρούσματος μιας επιδημίας, για παράδειγμα ευλογιάς ή χολέρας σε ένα σπίτι, οι οικείοι του ασθενούς, εκτός του ότι δεν μπορούσαν να το αναγνωρίσουν, θεωρούσαν ότι ήταν ντροπή για την οικογένειά τους η εκδήλωση στο σπίτι τους ενός τέτοιου κρούσματος, και γι αυτό το απέκρυβαν. Το αποτέλεσμα ήταν να κινδυνεύει ολόκληρη η πόλη ή το χωριό από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση της επιδημίας.

Οι εφημερίδες της εποχής αναφέρουν συχνά τέτοιες περιπτώσεις. Η εφημερίδα της Λεμεσού «Αλήθεια», για παράδειγμα, δημοσίευσε το 1907 (22 Μαρτίου) την πιο κάτω είδηση για την εκδήλωση κρούσματος ευλογιάς στην πόλη της Λεμεσού:

Συγκίνησιν εύλογον προκάλεσε χθες εις την πόλιν απροσδόκητος είδησις διαδοθείσα αστραπιαίως, ότι δηλαδή εις την παρά την Καθολικήν γνωστήν συνοικίαν Τζαμούδα εξεδηλώθη κρούσμα ευλογιάς. Η είδησις ήτο δυστυχώς αληθεστάτη, ιδού δε αι λεπτομέρειαι αίτινες μετεδόθησαν ημίν υπό του επαρχιακού ιατρού κ. Κορσέλη: Η προσβληθείσα πτωχή κόρη 17-18 ετών ηλικίας καλουμένη Ζ.Χ. έπασχε προ εβδομάδος ίσως εκ του φοβερού νοσήματος αλλ ουδείς έλαβε γνώσιν του πράγματος[…] Όταν όμως[ οι οικείοι της] είδον την ασθενή χειροτερεύουσαν, εκάλεσαν τον κ. Κορσέλην, όστις ευρέθη απροσδοκήτως προ του κρούσματος ευλογιάς εκδεδηλωμένης υπό την κακοηθεστάτην αυτής μορφήν[ …] η κόρη απέθανε».

H αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού ήταν πολύ δύσκολη, γιατί προσέκρουε σε ισχυρές ανορθόλογες ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής. Έπρεπε, επομένως, οι αρχές να βρουν τρόπους εισαγωγής και πρόσληψης από τους πολίτες νέων  ηθικών και κοινωνικών αντιλήψεων που όχι μόνο θα επέτρεπαν αλλά και θα προέτρεπαν τους πολίτες να συνεργάζονται με τις αρχές και να αναφέρουν αμέσως τέτοιες περιπτώσεις. Υιοθετήθηκε τότε μια στρατηγική που ήταν γνωστή στην Ευρώπη ως στρατηγική της βακτηριολογικής πόλης, μιας πόλης δηλαδή που κινδύνευε από παντός είδους βακτήρια και η σωτηρία της ήταν ουσιαστικά κάθε φορά στα χέρια ελάχιστων συμπολιτών τους που έπρεπε εκούσια και άμεσα να συνεργασθούν με τις αρχές. Με την εφαρμογή της στρατηγικής αυτής όχι μόνο σώθηκαν πολλές ζωές αλλά και η χώρα απαλλάχτηκε βαθμιαία από τις επιδημίες.

Σήμερα η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μια διαφορετική μεν αλλά πολύ επικίνδυνη πρόκληση και καλείται να εφαρμόσει μια ανάλογη στρατηγική. Η πρόκληση αφορά στην αντιμετώπιση της αδιαφορίας ή και άρνησης  μιας μεγάλης μερίδας των Κυπρίων  να συνεργάζονται με την αστυνομία και γενικά τις αρχές παρέχοντας σ αυτές ευαίσθητες πληροφορίες για πολύ σημαντικά πράγματα που υποπίπτουν στην αντίληψή τους, για παράδειγμα, για ύποπτες κινήσεις κακοποιών στοιχείων, για ζημιές στο δίκτυο υδατοπρομήθειας, για καπνό στο δάσος ή σε κάποιο σπίτι ή εργοστάσιο και για πολλά άλλα. Είναι φανερό πως η αστυνομία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το κύμα κλοπών, ληστειών και εμπρησμών που εκδηλώνονται σχεδόν κάθε βράδυ τα τελευταία χρόνια σ’όλες τις πόλεις, αν δεν έχει τη συνεργασία του κοινού. Μόνο αν οι πολίτες θεωρήσουν ως ηθική και πολιτική υποχρέωσή τους να προσέχουν τι γίνεται στη γειτονιά τους και  καταγγέλλουν κάθε ύποπτη κίνηση, μπορεί αυτά τα κακουργήματα να σταματήσουν και οι ζημιές στη δημόσια και ιδιωτική περιουσία να αποτρέπονται. Σήμερα, ωστόσο, πολλοί πολίτες είτε από πλήρη αδιαφορία για το κοινό καλό είτε γιατί καθοδηγούνται στις πράξεις τους από την παλιά ηθική αντίληψη που εκφράζεται με το γνωμικό «Απόν φορτώννει πόσσω σου, τάνα του να φορτώσει»., θεωρούν ότι δεν είναι σωστό να καταγγέλλουν στην αστυνομία ανθρώπους που δεν τους έβλαψαν σε τίποτε, και ότι η καταγγελία αποτελεί ένα είδος προδοσίας, κάτι ανάλογο προς την προδοσία του Ιούδα.

Είναι, επομένως, απαραίτητο να αναληφθεί μια εκστρατεία ανάλογη προς εκείνη που εφαρμόστηκε για εισαγωγή της στρατηγικής της βακτηριολογικής πόλης στις αρχές του 20ού αιώνα, για διάδοση δηλαδή και υιοθέτηση νέων ηθικών αντιλήψεων και κανόνων συμπεριφοράς που όχι μόνο θα απαλλάσσουν τους πληροφοριοδότες από το φόβο ηθικού στίγματος αλλά, αντίθετα, θα τους προσδίδουν τα εύσημα του καλού και υπεύθυνου πολίτη.. Κάτι ανάλογο ισχύει  και για την ανάγκη καλλιέργειας της αντίληψης ότι είναι προς το συμφέρον τους να προστατεύουν τη δημόσια και ιδιωτική περιουσία γιατί η καταστροφή της ζημιώνει όλους μας.

Οι νέες αυτές ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις είναι δυνατό μακροπρόθεσμα να συμβάλουν σημαντικά στη γενικότερη πρόοδο της χώρας με τη διαμόρφωση περισσότερο θετικών στάσεων των πολιτών έναντι του κοινού καλού και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.. Οι θετικές αυτές στάσεις θα βοηθήσουν τους πολίτες να νιώσουν ως ενεργά μέλη της κοινότητας και να εργασθούν για την ενίσχυση του κοινωνικού  κεφαλαίου στη χώρα, δηλαδή της συναδέλφωσης, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και του αισθήματος ότι βρισκόμαστε όλοι στην ίδια βάρκα και μόνο αν κωπηλατήσουμε ομαδικά , θα σωθούμε.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










214