Η Κοινωνική Λειτουργός, Αλεξάνδρα Ιακωβίδου – Καμέρη, μιλά στην εφημερίδα «Λ.Α.Β.στόρι» του Λυκείου Αποστόλου Βαρνάβα
Της ΑΝΝΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ*
Το τελευταίο διάστημα ακούμε όλο και πιο συχνά πως τα θύματα του bullying αυξάνονται συνεχώς. Στα παιδιά και στους εφήβους ο εκφοβισμός γίνεται περισσότερο στο σχολείο. Θα έχετε προσέξει πως κάποιοι καθηγητές μειώνουν τους μαθητές μπροστά σε όλη την τάξη, κάνουν πολλές εξαιρέσεις και διακρίσεις. Αυτό αποτελεί όχι μόνο λεκτική βία, αλλά και άνιση αντιμετώπιση των μαθητών μέσα στο περιβάλλον του σχολείου. Φυσικά αυτό είναι και το πιο λίγο. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Γιατί οι θύτες το κάνουν αυτό και ποιoς είναι ο στόχος τους;
Σίγουρα τέτοια φαινόμενα δεν στηρίζουν και δεν βοηθούν έναν μαθητή. Αντίθετα του δημιουργούν πολλά προβλήματα. Πώς μπορούν οι μαθητές να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση και πώς οι καθηγητές θα καταλάβουν το λάθος τους; Τα θύματα του bullying όμως είναι πάντα οι μαθητές και οι θύτες πάντα οι καθηγητές; Σίγουρα όχι. Για να βρω απαντήσεις και λύσεις σ΄ αυτό το θέμα συζήτησα με την Κοινωνική Λειτουργό, που εργάζεται για πρώτη φορά φέτος στο σχολείο μας, την Αλεξάνδρα Ιακωβίδου-Καμέρη.
ΕΡ: Πώς τοποθετηθήκατε ως Κοινωνική Λειτουργός στο σχολείο μας και ποιος είναι ο ρόλος σας;
ΑΠ: Στο σχολείο ήρθα μέσω ενόςπρογράμματος της Επιτροπής Αγωγής Υγείας και Πολιτότητας του Υπουργείου Παιδείας. Είναι ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «ΓΕΦΥΡΑ», το οποίο έχει ως στόχο να φέρει κοντά, να «ενώσει» το σχολείο με την οικογένεια. Ο ρόλος του Κοινωνικού Λειτουργού είναι να εντοπίζει κάποιες περιπτώσεις μαθητών, οι οποίοι χρήζουν παρακολούθησης σε θέματα συναισθηματικά, οικογενειακά και παραβατικότητας.
ΕΡ: Εργάζεστε και σε άλλα σχολεία;
ΑΠ: Ναι. Στη Β΄ Τεχνική Σχολή Παλλουριώτισσας και στην Γ΄ Τεχνική Σχολή Αρχαγγέλου.
ΕΡ: Πώς μπορεί ένας μαθητής να έρθεισε επαφή μαζί σας;
Αυτό εξαρτάται συνήθως από τη Διεύθυνση του κάθε σχολείου. Στο ένα σχολείο, επειδή είναι και μικρό, οι μαθητές έχουν την ευχέρεια να έρθουν από μόνοι τους να χτυπήσουν την πόρτα του γραφείου μου και να συζητήσουμε οποιοδήποτε θέμα τους απασχολεί. Το πλεονέκτημα επίσης σε αυτό το σχολείο είναι πως σε κάθε Α΄ τάξη που έρχεται οργανώνω βιωματικά εργαστήρια με τους μαθητές.Έτσι με ξέρουν και νιώθουν και πιο άνετα να έρθουν κοντά μου και να συζητήσουμε κάτι που τους απασχολεί. Στο άλλο σχολείο γίνονται παραπομπές σε μένα από τον Σύμβουλο του σχολείου. Επίσης, αν ένας μαθητής βοηθηθεί από μένα και νιώσει καλά, τυχαίνει να το πει και σε φίλους του και έτσι να έρθουν και αυτοί από μόνοι τους. Βεβαίως, μετά από κάθε περίπτωση, δίνω αναφορά στον Σύμβουλο και τη Διεύθυνση του σχολείου.
ΕΡ: Από την εμπειρία σας συναντάτε συχνά περιστατικά εκφοβισμού στα σχολεία μας;
ΑΠ: Ναι, τα φαινόμενα bullying στα σχολεία μας είναι πολλά και παρατηρούνται συχνά, αλλά δυστυχώς αυτά είτε αποσιωπούνται για διάφορους λόγους είτε δεν εντοπίζονται καν...
ΕΡ: Έρχονται σ΄ εσάς μαθητές-θύματα να σας εκμυστηρευτούν το πρόβλημά τους;
ΑΠ: Σπάνια. Είμαι σχεδόν εφτά χρόνια στα σχολεία και ως τώρα πολύ λίγα παιδιά ήρθαν μόνα τους να μου πουν ότι είναι θύματα.
ΕΡ: Πώς αντιμετωπίσατε αυτές τις περιπτώσεις;
ΑΠ: Τα άτομα που υφίστανται bullying είναι συνήθως άτομα «διαφορετικά». Παρουσιάζουν κάποιες ιδιομορφίες και για κάποιους άλλους αποτελούν εύκολο στόχο. Οι συμβουλές που τους έδωσα ήταν σε θέματα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης. Προσπαθήσαμε να ενδυναμώσουμε τον εσωτερικό τους συναισθηματικό κόσμο, να μάθουν να πιστεύουν στον εαυτό τους και κυρίως να δέχονται τον εαυτό τους, να μάθουν να χειρίζονται καταστάσεις και να αποδέχονται την διαφορετικότητά τους.
ΕΡ: Οι καθηγητές πάνω από όλα πρέπει να είναι φίλοι με τους μαθητές. Αλλά εμείς ως μαθητές μέσα στην τάξη παρατηρούμε ότι ορισμένοι καθηγητές «κοντράρονται» με τους μαθητές τους. Ακούσατε τέτοια παράπονα;
ΑΠ: Ναι, φυσικά. Έτυχε πολλές φορές να ακούσω μαθητές - βεβαίως πάντα από τη δική τους οπτική γωνία- να βιώνουν μια παρατήρηση ή μια συνεχόμενη συμπεριφορά κάποιου καθηγητή ως bullying. Αλλά συμβαίνει και το αντίθετο… πολλές φορές οι θύτες είναι οι μαθητές και τα θύματα οι καθηγητές τους.
ΕΡ: Γιατί, κατά τη γνώμη σας, συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο κάποιοι καθηγητές;
ΑΠ: Αυτή είναι μία πολύ γενική ερώτηση… Εξαρτάται από τον χαρακτήρα του κάθε καθηγητή. Ίσως ο καθηγητής να μην συνειδητοποιεί ότι η στάση του απέναντι στο μαθητή του είναι εκφοβιστική. Μπορεί, από την άλλη, να θεωρεί πως ο τρόπος του είναι σωστός ή πως η συμπεριφορά του μαθητή είναι λάθος και στην προσπάθειά του να τον συμμορφώσει δεν καταλαβαίνει ότι υπερβάλλει. Ο μαθητής όμως τελικά το βιώνει ως εκφοβισμό.
ΕΡ: Πώς μπορούν οι μαθητές – θύματα να αντιμετωπίσουν τέτοιες εκφοβιστικές συμπεριφορές;
ΑΠ: Λόγω της εφηβείας υπάρχουν έντονες αντιδράσεις από πλευράς μαθητών και τελικά είναι δύσκολο τα παιδιά αυτά να δικαιωθούν. Αυτό που συμβουλεύω τους μαθητές είναι να δουν πώς μπορούν οι ίδιοι να γίνουν καλύτεροι, να βελτιωθούν και να μάθουν να διεκδικούν το δίκιο τους με τρόπο υγιή και λειτουργικό για τους ίδιους. Με το να φωνάζουν ή να ξεσπούν βίαια -γιατί έχει τύχει και αυτό- στο τέλος τιμωρούνται οι ίδιοι και νιώθουν ακόμα πιο αδικημένοι. Μέσω μια συζήτησης μαζί μου θα μπορέσουμε να βρούμε τι τους ενοχλεί πραγματικά.
ΕΡ: Φαντάζομαι πως συχνότερα είναι τα περιστατικά εκφοβισμού μαθητή ή ομάδας μαθητών προς κάποιον άλλο συμμαθητή τους… Αν ισχύει αυτό ποια τα χαρακτηριστικά του θύτη και πώς εσείς τον αντιμετωπίζετε;
ΑΠ: Καταρχήν να πούμε πως κανένα παιδί δεν γεννιέται θύτης στο bullying αλλά γίνεται στην πορεία. Τα παιδιά που ασκούν bullying σε άλλα παιδιά συνήθως έχουν βιώσει τα ίδια ταπείνωση και εξευτελισμό από το δικό τους περιβάλλον σε συνάθροιση με την έλλειψη ορίων και αδυναμία στο να τα ακολουθούν. Εάν οι γονείς από το σπίτι δείχνουν με διάφορους τρόπους ότι η επιθετικότητα και η βία σημαίνει δύναμη και μόνο έτσι εκδηλώνεται, τα παιδιά μαθαίνουν ότι μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να γίνει το δικό μου.
Στο μυαλό των παιδιών-εκφοβιστών υπάρχει ένα μπέρδεμα μεταξύ επιθετικότητας, βίας και απλών κοινωνικών εννοιών. Αυτό που πρέπει να διδάξουν οι γονείς στα παιδιά τους είναι να μάθουν να χρησιμοποιούν το μυαλό τους για να κερδίζει αυτό που του αναλογεί και να χαίρει εκτίμησης. Σαν ειδικός, οφείλω να βοηθήσω το παιδί-θύτη να αποκτήσει επίγνωση των πράξεών του και να αναλάβει τις ευθύνες του, να αποκτήσει το παιδί ενσυναίσθηση και να αναζητήσει τα αίτια των πράξεών του, τα οποία τις περισσότερες φορές πηγάζουν από την οικογένεια. Να ενισχυθεί η αυτοεκτίμησή του και να επιλέξει ένα κοινωνικά αποδεκτό και λειτουργικό τρόπο συμπεριφοράς.
ΥΓ: Το bullying είναι ένα σοβαρό θέμα και τα θύματά του δύσκολα μιλούν. Αν είσαι και εσύ ένας από αυτούς μίλα σε κάποιον και πες τι σε απασχολεί. Εξάλλου για αυτό υπάρχει η Κοινωνική Λειτουργός και η Σύμβουλος στο σχολείο μας. Και αυτό μας γεμίζει σιγουριά και ασφάλεια.
*Μαθήτρια στο Λύκειο Αποστόλου Βαρνάβα, Λευκωσία
