Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ Καρίμα Μπενούν: «Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι πολυτέλεια»
H Ειδική Εισηγήτρια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών σε θέματα Πολιτιστικών Δικαιωμάτων, Καθηγήτρια Karima Bennoune, παρέστη σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο Κύπρου τη Δευτέρα, 30 Μαΐου 2016 και μίλησε για τη σημασία των πολιτιστικών δικαιωμάτων. Τίτλος της ομιλίας της κας Bennoune ήταν «Το Διεθνές δίκαιο στην υπεράσπιση του δικαιώματος όλων για συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή: το έργο της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ στον τομέα των πολιτιστικών δικαιωμάτων».
Η κα Bennoune ανέφερε ότι στον πυρήνα του νομικού καθεστώτος βρίσκεται η Σύμβαση της Χάγης και τα δύο Πρωτόκολλά της, σημειώνοντας ότι δυστυχώς, παρά τη σημασία τους δεν υπήρξε πλήρης επικύρωση. Δεν έχουμε δει όλα τα κράτη να αναλαμβάνουν αυτές τις υποχρεώσεις και αυτό το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό με το 2ο Πρωτόκολλο, το οποίο έχει μόνο 68 συμβαλλόμενα μέρη, σημείωσε. Παράλληλα, ανέφερε ότι αυτή δεν είναι η μοναδική δυσκολία αφού ακόμη και όταν αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις αυτές δεν τις εφαρμόζουν πάντα. Για παράδειγμα, πρόσθεσε, με απογοήτευση έμαθα από επαγγελματίες για την πολιτιστική κληρονομία ότι δεν έχουν υπάρξει αναφορές για οποιαδήποτε δίωξη σε εθνικό επίπεδο στη βάση της Σύμβασης του 1954, παρόλο που όπως δυστυχώς γνωρίζουμε υπήρξαν πολλές περιπτώσεις καταστροφής. Η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ εξέφρασε τη θέση ότι πρέπει πιο πολλά κράτη να αγκαλιάσουν το υφιστάμενο νομικό υπόβαθρο και να το εφαρμόσουν. Η συμβολή μου, είναι να προσπαθήσω να αναπτύξω μια προσέγγιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ό,τι αφορά την πολιτιστική κληρονομία, εξήγησε μιλώντας για το έργο της.
Η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ έκανε επίσης λόγο για την ανάγκη λογοδοσίας και μίλησε για την πρώτη υπόθεση ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στη Χάγη για την καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς. Υπογράμμισε περαιτέρω την ανάγκη προστασίας των ακτιβιστών, οι οποίοι στέκονται εμπόδιο στην καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η κα Bennoune τόνισε την ανάγκη διάθεσης επαρκών κονδυλίων, σημειώνοντας ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι πολυτέλεια.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, Πρέσβης Αλέξανδρος Ζήνων. Αφού εξήρε το έργο της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για την έκθεσή της ενώπιον του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στη Γενεύη, αναφέρθηκε στον ενεργό ρόλο που διαδραμάτισε στην υποστήριξη της πρωτοβουλίας την οποία ανέλαβε η Κύπρος μαζί με αριθμό άλλων χωρών για την προώθηση μιας δια-περιφερειακής δήλωσης για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο του ίδιου Συμβουλίου. Η συμμετοχή της στη συζήτηση που διοργανώθηκε για παρουσίαση της πρωτοβουλίας ήταν αποφασιστική για τη συγκέντρωση περαιτέρω υποστήριξης και για να γίνει πιο γνωστή η δήλωση, η οποία υιοθετήθηκε από 146 χώρες, σημείωσε.
Σχετικά με τη Σύμβαση της Χάγης και το 2ο Πρωτόκολλό της, ο κ. Ζήνων ανέφερε ότι ο ίδιος είχε προσωπική εμπλοκή στην προετοιμασία του και εξέφρασε την απογοήτευσή του που μόνο ένας περιορισμένος αριθμός κρατών το έχει επικυρώσει. Μπορεί κάποιος δικαιολογημένα να ισχυριστεί ότι οι δυσμενείς επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα από την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομίας έχουν σε μεγάλο βαθμό παραγνωριστεί, ανέφερε.
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, ο οποίος ανέλαβε χρέη συντονιστή της εκδήλωσης, σημείωσε ότι «σε μια εποχή όπου μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως για παράδειγμα η πόλη της Παλμύρας, βρίσκονται υπό τη συνεχή απειλή αφανισμού, είναι καίριο να μιλάμε για την αξία και την προστασία του πολιτισμού». Ο Πρύτανης διερωτήθηκε επίσης για το ποιοι είμαστε χωρίς την πολιτιστική μας ταυτότητα. Με ποιους συνδεόμαστε και πώς κινηθήκαμε ως λαός και ως έθνος στην ιστορία μας; Γιατί διατηρούμε τις παραδόσεις μας και πώς βλέπουμε τους λαούς με διαφορετικές παραδόσεις από τις δικές μας; Έθεσε επίσης το ερώτημα: «Μπορούμε άραγε να συνυπάρχουμε στις σύγχρονες κοινωνίες χωρίς να μάθουμε να σεβόμαστε και ν` αποδεχόμαστε την πολιτιστική ταυτότητα των συνανθρώπων μας»; Σε αυτόν τον ολοένα μεταβαλλόμενο κόσμο της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, της ασφυκτικής εξάπλωσης των πόλεων, της μετεγκατάστασης μεγάλου αριθμού ανθρώπων από τη μια χώρα στην άλλη, αλλά και της επίμονης οικονομικής κρίσης, καλούμαστε, πρόσθεσε, να εγκύψουμε στα θέματα της προστασίας των πολιτιστικών δικαιωμάτων και της προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομίας. Αν επιθυμούμε, κατέληξε ο Πρύτανης, να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως λαοί, ως κοινότητες, ως Κύπριοι ή Ευρωπαίοι πολίτες, καλούμαστε να προστατεύσουμε, να σεβαστούμε και να φροντίσουμε ό,τι μας κάνει αυτό που είμαστε σήμερα
