Ιχνηλατώντας στα βήματα που χάραξαν γυναίκες ποιήτριες της Κύπρου τα 130 χρόνια, μεταξύ 1878 και 2008, η Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δέσποινα Χαραλαμπίδου - Σολωμή παρουσιάζει την Ανθολογία "Ποίηση Κυπρίων Γυναικών 1878 - 2008" και με την ευκαιρία αυτή παραχωρεί συνέντευξη στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ). Αναφέρει ότι “το έναυσμα για την παρούσα Ανθολογία ήταν η συνειδητοποίηση της μη προβολής του γυναικείου λόγου αλλά και το γεγονός ότι σε ανθολογίες κυπριακής ποίησης που έχουν εκδοθεί από το 1934 μέχρι και το 2008, η γυναικεία παρουσία είναι πολύ περιορισμένη συγκριτικά με την εκπροσώπηση του ανδρικού ποιητικού λόγου”.
Όπως είπε η κ. Σολωμή, “η Ανθολογία περιλαμβάνει 410 ποιήματα 130 γυναικών και καλύπτει την ιστορική περίοδο 1878 – 2008 και οι οκτώ θεματικοί άξονες είναι η Ποιητική, Έρωτας, Κύπρος, Γυναικεία μορφή, Πόλη, Διεθνής Διάσταση, Μύθος-Ιστορία-Λογοτεχνία, Μεταφυσικές - Υπαρξιακές ανησυχίες που όλες καταγράφουν πώς οι Κύπριες ποιήτριες προσλαμβάνουν ιστορικά, κοινωνικά, διεθνώς, μυθολογικά, λογοτεχνικά και προσωπικά βιώματα και τα μετουσιώνουν ποιητικά”.
Σημείωσε ότι “η χρονική περίοδος 1878-2008 είναι πολύ σημαντική διότι καλύπτει την αποικιοκρατία, τον αγώνα της ΕΟΚΑ, την τουρκική εισβολή και κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού καθώς και τις εξελίξεις στον κοινωνικό τομέα, όπως τη θέση της γυναίκας στην κυπριακή κοινωνία, ιδιαίτερα την εκπαίδευση των κοριτσιών - από τον αναλφαβητισμό του 19ου αιώνα (93,22% των γυναικών ήσαν αναλφάβητες) στη σημερινή πλειοψηφία των γυναικών απόφοιτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έναντι των ανδρών αποφοίτων”.
Ερωτηθείσα ποια τα κοινά μεταξύ των Κυπρίων γυναικών που γράφουν ποίηση όπως η ίδια τα έχει εντοπίσει μέσα από την έρευνά της, η κ. Σολωμή είπε ότι “οι Κύπριες στην πλειοψηφία τους μέχρι και την δεκαετία του 60` εκφράζουν ένα κοινό όραμα, την απελευθέρωση του νησιού και την ένωσή του με την Ελλάδα”.
Πρόσθεσε ότι “μετά τα γεγονότα της Τηλλυρίας, παρατηρείται μια τάση απαισιοδοξίας, η οποία μετά την εισβολή του 1974, παίρνει τη μορφή της ηττοπάθειας και της αμφισβήτησης ενώ τα ανθολογούμενα ποιήματα διαγράφουν, κατά την άποψή μου, μια μετακίνηση από την έκφραση του οράματος του συνόλου προς την έκφραση της ατομικής αξίας και του προσωπικού σύμπαντος”.
“Ο λόγος και τα σύμβολα μετατρέπονται, με την πάροδο του χρόνου, σε περισσότερο ελλειπτικά και ατομικά”, είπε η κ. Σολωμή η οποία ανέφερε, επίσης ότι “διακρίνουμε μια μετατόπιση από την ενασχόληση με το γενικό, εθνικό ή πνευματικό πιστεύω/όραμα, προς την ενασχόληση περισσότερο με το σχετικό, το σώμα, την ηδονή, το διαφορετικό, την πορνεία, τον ανεκπλήρωτο έρωτα και έτσι ο γυναικείος ποιητικός λόγος απαλλάσσεται από τη λυρική υπερβολή του παρελθόντος”.
Συμπλήρωσε ότι “ για παράδειγμα, οι σάλπιγγες για απελευθέρωση του νησιού ή η περιγραφή του σφριγηλού εφηβικού σώματος αντικαθίστανται με το κουτί των οστών του αγνοούμενου”.
Σε ερώτηση για τι κατά πόσο τα πολιτικά γεγονότα της Κύπρου επηρέασαν τις ποιήτριες του τόπου η κ. Σολωμή είπε ότι “τα ανθολογούμενα ποιήματα στη θεματική ενότητα `Κύπρος` μαρτυρούν ότι οι Κύπριες επηρεάστηκαν άμεσα και ανεξίτηλα από τα πολιτικά και ιστορικά δρώμενα”.
Ανέφερε ότι “η Πολυξένη Λοϊζιά το 1907 καλεί σε αγώνα για ελευθερία και ένωση του νησιού με την Ελλάδα, το 1958 η Α.Ν. Μούζουρα περιγράφει το δράμα των κρατουμένων στις φυλακές, το 1964 η Ε. Π. Πετρώνδα, η Α. Ροδινη η Β.Π. Κορφιώτη αποτυπώνουν την φρίκη τα βομβαρδισμού της Τηλλυρίας”.
Μετά την τουρκική εισβολή, συνέχισε, “η ποίηση των γυναικών αγγίζει όλες τις οδυνηρές και θλιβερές συνέπειες της εισβολής: την γραμμή κατάπαυσης του πυρός, τον πόνο, τις μνήμες των ξεριζωμένων, των εγκλωβισμένων και των αγνοουμένων”.
Σε ερώτηση εάν η ανθολογία μέσα από την ποίηση περιγράφει και την ιστορία του νησιού, η κ. Σολωμή είπε ότι “τόσο η ιστορία όσο και η μυθολογία, πολλές φορές ζευγαρωμένες, διαποτίζουν όλες τις θεματικές ενότητες της ανθολογίας αναδεικνύοντας έτσι την πολιτιστική ταυτότητα του νησιού”.
Πρόσθεσε ότι “η Αφροδίτη έχει την προτίμηση των ποιητριών, όχι μόνο ως σύμβολο του έρωτα, αλλά και της Κύπρου ενώ ενδιαφέρουσα είναι και η χρήση της Αφροδίτης που κάνει η Μαρία Θεριστή στο ποίημα `Όταν η Αφροδίτη έχασε το οργασμό της (1999)` αποσκοπώντας να αποδομήσει τις αξίες της κυπριακής κοινωνίας που εδράζονται στο ψέμα, την υποκρισία και τον εφησυχασμό”.
Όπως είπε η κ. Σολωμή, “ολόκληρη η ιστορία του τόπου μας αναδύεται μέσα από την ποίηση των γυναικών με έμφαση στις ιστορικές μας καταβολές που συμβολίζουν τα εδώλια, τα ερείπια του οικισμού της Χοιροκοιτίας, οι αρχαίες πόλεις, όπως η Αμαθούντα, η Σαλαμίνα, η Πάφος, το Κούριον, αλλά και η μορφή της Μαρίας Συγκλητικής καθώς και η γεωγραφία, τα βουνά και οι ποταμοί που πλαισιώνουν την εικόνα του νησιού την οποία ζωγραφίζουν οι πινελιές της ποιητικής δημιουργίας”.
Για το έναυσμα σας για να συγκεντρώσει όλο το υλικό που αποτελεί την Ανθολογία, η κ. Σολωμή ανέφερε πως αυτό προήλθε “πρωτίστως από το ενδιαφέρον μου και την ενασχόλησή μου με θέματα για την ισότητα και ισοτιμία των δύο φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής”.
“Το έναυσμα για την παρούσα Ανθολογία ήταν η συνειδητοποίηση της μη προβολής του γυναικείου λόγου, αλλά και το γεγονός ότι σε ανθολογίες κυπριακής ποίησης που έχουν εκδοθεί από το 1934-μέχρι και το 2008, η γυναικεία παρουσία είναι πολύ περιορισμένη συγκριτικά με την εκπροσώπηση του ανδρικού ποιητικού λόγου”, ανέφερε.
Η Ανθολογία είναι το δεύτερο βιβλίο της το οποίο ασχολείται με την έμφυλη διάσταση.
Το πρώτο βιβλίο της είχε θέμα “Η θέση της γυναίκας στην ιεραρχία της δημόσιας εκπαίδευσης (2002)” ενώ η ίδια το 2006 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Ερευνητικού Κέντρο Ισότητας Φύλου (ΕΚΙΦ) – ενός μη κυβερνητικού, μη κερδοσκοπικού οργανισμού που στόχο έχει, την προώθηση της ισότητας των φύλων μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων με κύριο εργαλείο την έρευνα.
Ερωτηθείσα, τέλος, σε ποιο κοινό απευθύνεται η Ανθολογία, η Δέσποινα Σολωμή, είπε ότι “κυρίως απευθύνεται σε όσους έχουν ενδιαφέρον για την ποίηση και ειδικότερα στους μελετητές, ερευνητές και φοιτητές της συγκριτικής λογοτεχνίας και των σπουδών του φύλου”.
“Η δόμηση της ανθολογίας σε οκτώ θεματικούς άξονες με χρονολογική διάταξη των ποιημάτων, προσφέρει τη δυνατότητα σύγκρισης με τον ανδρικό ποιητικό λόγο συγχρονικά και θεματικά ή και συγκριτικά”, είπε καταλήγοντας.
Εξάλλου, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, αναφέρεται ότι "η συγκεκριμένη έκδοση είναι καρπός πολύχρονης ερευνητικής εργασίας. Η μεθοδολογία που υιοθετήθηκε δεν προβαίνει σε αξιολογικές κατατάξεις, αλλά εστιάζει το ενδιαφέρον της στον τρόπο με τον οποίο η Κύπρια γυναίκα προσέλαβε και μετουσίωσε, μέσω του ποιητικού λόγου, τις εξελίξεις στο κοινωνικό, ιστορικό και διεθνές γίγνεσθαι καθώς και εμπειρίες συναισθηματικής και προσωπικής φύσεως".
Η παρουσίαση του βιβλίου πραγματοποιείται στις 10 Νοεμβρίου και ώρα 18.30 στην Αίθουσα Καστελλιώτισσα στη Λευκωσία.
