Απάντηση στα «Σημεία και Τέρατα» της κυρίας Κέντη


ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ*

Στη χτεσινή (24/11/2013) ηλεκτρονική έκδοση του Paideia-News      δημοσιεύτηκε το άρθρο «Λογοτεχνικά και λογοτεχνίζοντα Σημεία και Τέρατα». Η συντάκτρια του άρθρου κυρία Χαραλαμπία Κέντη φαίνεται ότι δεν έχει διαβάσει τα κείμενα Λογοτεχνίας για το Γυμνάσιο με τον γενικό τίτλο Ο λόγος ανάγκη της ψυχής. Αν τα είχε διαβάσει, θα έβλεπε ότι στο τεύχος της Γ΄ Γυμνασίου αφιερώνεται, για πρώτη φορά στο μάθημα της Λογοτεχνίας, ολόκληρη θεματική ενότητα με τίτλο «Ο τόπος μου και οι άνθρωποι», στο οποίο μπορεί κανείς να βρει «τη λεβέντικη δράση» των «μαρτύρων και ηρώων» του κυπριακού ελληνισμού, στους οποίους ακριβώς, με αυτή τη θεματική ενότητα αποτίεται φόρος τιμής.Εξάλλου, το αγωνιστικό, πατριωτικό και δημοκρατικό ήθος των Ελλήνων προβάλλεται κατεξοχήν και στην ενότητα «Οικουμενικές αξίες και λογοτεχνία» της Γ΄ Γυμνασίου, όπου πρώτα στη σειρά ανθολογούνται κείμενα-ορόσημα της Νεοελληνικής γραμματείας, με διαχρονική αξία και οικουμενική εμβέλεια, χάρη στο ουμανιστικό ήθος των δημιουργών τους, όπως ο Ρήγας, ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Καβάφης, ο Καζαντζάκης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης και πολλοί άλλοι (ο Μακρυγιάννης ανθολογείται στη συγκοινωνούσα ενότητα του «Τόπου»). Ο εκπαιδευτικός θα βρει ακόμη, στο πρώτο τεύχος της Α΄ Γυμνασίου, την ενότητα «Λαϊκή παράδοση και λογοτεχνία», την πιο μεγάλη σε όγκο από όλες, αφιερωμένη στα δημοτικά τραγούδια και στις λαϊκές αφηγήσεις του λαού μας, που καταδεικνύει την ενότητα-συνέχεια της ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς και ταυτότητας. Όλα αυτά πιστοποιούν, και ο μη προκατειλημμένος αναγνώστης το διαπιστώνει αμέσως, ότι η φιλοσοφία και η ιδεολογία του Α.Π. Λογοτεχνίας ανταποκρίνονται πλήρως στο ζητούμενο της ελληνικής παιδείας και διάπλασης των μαθητών/-τριών στην κυπριακή εκπαίδευση και, άρα, βρίσκονται όχι σε διαμετρική αντίθεση, όπως διατείνεται η συντάκτρια, αλλά σε απόλυτη σύμπλευση με τους στόχους του Υπουργείου Παιδείας.

Η κυρία Χαραλαμπία Κέντη, όμως, δεν διαβάζει καλόπιστα αλλά επιλεκτικά και κακόπιστα, με εμφανή δηλαδή πρόθεση διαστρέβλωσης της ουσίας, ακόμη και αυτά τα κείμενα Λογοτεχνίας που φαίνεται ότι διαβάζει. Γιατί οι αράδες που κατακεραυνώνει στο άρθρο της (από τα κείμενα του Κέρουακ και του Ιωάννου και από τα αντίστοιχα εισαγωγικά σημειώματα), για να γίνει κατανοητό το πνεύμα τους, θα πρέπει να ενταχθούν στο σύνολο από το οποίο, αυθαίρετα, έχουν αποσπασθεί για να ταιριάξουν στις υποκειμενικές προθέσεις της συντάκτριας του άρθρου. Το σύνολο αυτό αφορά στη θεματική ενότητα «Το ταξίδι στη Λογοτεχνία» και τα κείμενα αυτά, της λογοτεχνίας του δρόμου (κατά το αντίστοιχο των road movies), εκφράζουν το πνεύμα των «ταξιδιών απόδρασης», μίας από τις πάμπολλες πτυχές της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, οι οποίες ανθολογούνται στην εν λόγω ενότητα (συνολικής έκτασης 67 σελίδων). Η ενότητα έχει στόχο να δώσει στους μαθητές και στις μαθήτριες να αντιληφθούν τα πολλαπλά κίνητρα και νοήματα του ταξιδιού, με όλα τα μέσα μετακίνησης στη διαχρονική τους εξέλιξη (από τα άλογα κάποτε, τα καράβια και τα τρένα, ώς τα σημερινά αυτοκίνητα και τις μοτοσικλέτες), μέσα από αντιπροσωπευτικά (και όχι μοναδικά) κείμενα που καλύπτουν: τα περιηγητικά ταξίδια, τη σύγχρονη ταξιδιογραφία, τα ταξίδια μετανάστευσης, αναψυχής, απόδρασης,με την έμφαση να πέφτει στα φανταστικά και συμβολικά ταξίδια της λογοτεχνίας, όπου ανθολογούνται κατά βάση συγγραφείς του «κανόνα» της νεοελληνικής λογοτεχνίας: Βιζυηνός, Παλαμάς, Καβάφης, Καρυωτάκης, Καββαδίας, Ουράνης, Ρίτσος.

Περιττό να υπενθυμιστεί, σε όσους έχουν διαβάσει το Αναλυτικό για τη Λογοτεχνία, ότι στους εκπαιδευτικούς παρέχεται ευελιξία επιλογής των κειμένων, φτάνει να πληρούνται οι διδακτικοί στόχοι της ενότητας, όπως καθορίστηκαν παραπάνω.

Ο πεζογράφος Γ. Ιωάννου –για όσους, «υποψιασμένους» σαν τη συντάκτρια, τυχόν το αγνοούν– ανήκει στον κανόνα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, κατά την κρίση των πιο καταξιωμένων και έγκυρων σήμερα γραμματολόγων και κριτικών της λογοτεχνίας μας. Ο ίδιος, εξάλλου, πέρα από καταξιωμένος φιλόλογος (επιμελητής φιλολογικών εκδόσεων και κριτικός), υπήρξε καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση με μακρόχρονη και γόνιμη θητεία σε σχολεία της Ελλάδας και του εξωτερικού σε πολύ χαλεπούς καιρούς. Είναι, επομένως, κατά μείζονα λόγο αρμόδιος, άρα και το έργο του, για τη «διάπλαση» των παίδων στην ελληνική εκπαίδευση (τιμής ένεκεν, ο γενικός τίτλος της σειράς Ο λόγος ανάγκη της ψυχής είναι παρμένος από φράση δική του).

Για όσους δεν έχουν διαβάσει το κείμενο του Ιωάννου, αλλά έχουν διαβάσει το άρθρο της υπερμάχου των ηθικών αξιών και των φιλήσυχων πολιτών κας Κέντη, που δημιουργεί εσκεμμένα εντυπώσεις, παραθέτουμε ολόκληρο το κείμενο του Ιωάννου το οποίο ανθολογείται στο τεύχος της Β΄ Γυμνασίου, και αφήνουμε τον αναγνώστη να βγάλει τα συμπεράσματά του κατά πόσον οι εντυπώσεις αυτές τεκμηριώνονται στο κείμενο:

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

Μοτοσικλέτας εγκώμιο

Περπατώ στους δρόμους και κάθε τόσο ενθουσιάζομαι. «Θεέ μου» λέω «γιατί να μη μας

δίνεις περισσότερη ζωή και νιάτα;» Όσο βαριά στεναχώρια κι αν έχω, μ’ ένα καλό περπά-τημα σε δρόμους εγγυημένους αλαφρώνει. Προσπαθώ, συνήθως, να κλείσω το βράδυ μου γυρνώντας στο σπίτι από την Εγνατία. Πολλές φορές, κι όταν ακόμα δε μου ταιριάζει το δρομολόγιο, λοξοδρομώ προκειμένου να περάσω από κει. Και γιατί τάχατες να βιάζομαι να φτάσω στο σπίτι; Τι το σπουδαίο έχω να κάνω; Εκείνη την ώρα, βέβαια, πολλή κίνηση σε πεζούς ο δρόμος δεν έχει. Εκτός κι αν συμβαίνει κάποιο έκτακτο γεγονός: ματς ή κινητοποίηση. Κάτι άλλο υπάρχει όμως που μου παίρνει την ψυχή. Είναι οι πολλές μοτοσικλέτες που περνούν τρέχοντας αστραπιαία, ιδίως προς τα δυτικά, θαρρείς για να προλάβουν αυτοί που τους [διορθ. τις] κυβερνούν τον έρωτα ή τον ύπνο. Κοντοστέκομαι στο πεζοδρόμιο θαυμάζοντας. «Όπου και να χτυπήσουν, θα τραυματιστούν», συλλογιέμαι. Κι αυτό δεν το λέω ούτε με φόβο, ούτε, φυσικά, με οίκτο, αλλά σχεδόν με βαθύ σεβασμό. Άλλωστε, κι αυτοί καλά ξέρουν τους κινδύνους. Πιάνω θέση δίπλα σε φανάρι της τροχαίας, περιμένοντας δήθεν για να περάσω. Όταν ανάβει το κόκκινο, όλοι μαζί σταματούν, ακόμα και μπροστά μου. Είναι συνήθως συμπαθέστατοι και πάντα γεροδεμένοι. Άλλοι είναι χωρικοί, κι άλλοι δικά μας σαΐνια, εργάτες. Ξέρω καλά τι έκαναν και πού τώρα πηγαίνουν. Γι’ αυτό γυρνούν στα σπίτια τους σα μεθυσμένοι, κρατώντας γερά στα σκέλια τους τις μηχανές. Δεν τους περιμένει εκεί ούτε ξεραΐλα ούτε και μοναξιά.

Αυτό το πράγμα, μάλιστα – πολύ θα τό ’θελα. Αυτό τ’ αλλάζω με την τωρινή μου μοίρα. Με μια βαριά μοτοσικλέτα ν’ αλωνίζω πόλη και προάστια. Να περνώ σαν τη σαΐτα και να σταυροκοπιούνται με δέος όλοι οι νοικοκυράκηδες. Κι από πίσω νά ’ρχεται μ’ ορυμαγδό όλη η παρέα. Να ξεπεζεύουμε όπου μας κάνει κέφι, είτε στα πάρκα είτε στα σκυλάδικα, παραμερίζοντας σκληρά κάθε τι που εμποδίζει και πνίγει τους ανθρώπους που έχουν δυνάμεις για ξόδεμα.

Γιώργος Ιωάννου, Η σαρκοφάγος, Κέδρος, Αθήνα 1981

Αφήνουμε να κρίνει τώρα ο αναγνώστης την προσωπική ερμηνεία (παρανάγνωση) της φιλολόγου-αρχαιολόγου κας Κέντη: «Ένα..υπέροχο (;) κείμενο δηλαδή, από το βιβλίο της Λογοτεχνίας της Β’ Γυμνασίου που υμνεί την αναρχία, την παραβατικότητα, υποθάλπει την ανηθικότητα, ηρωοποιώντας τη βία, αναδεικνύοντας την ψευτομαγκιά και τον κίβδηλο τσαμπουκά ως παλικαροσύνη και λεβεντιά των σύγχρονων νέων ενάντια στον εχθρό τους που -συμπερασματικά και με βάση αυτό- είναι ο «απλός ηθικός φιλήσυχος νοικοκύρης, μέλος της κοινωνίας».

(Είναι προφανές ότι οι χωρικοί / εργάτες μοτοσικλετιστές του Ιωάννου δεν διασαλεύουν την κοινωνική τάξη και ασφάλεια –αλλιώς δεν θα σταματούσαν στο φανάρι– και ότι ο φιλήσυχος αστός αφηγητής στη 2η καταληκτική παράγραφο του κειμένου εκφράζει τη φανταστική επιθυμία του να ξεφύγει από τη συμβατική ζωή του, όπως όλοι λίγο-πολύ νιώθουμε όταν μας πνίγει η ρουτίνα της καθημερινότητας).

Κλείνοντας, η συντακτική ομάδα έχει απόλυτη εμπιστοσύνη ότι ένα 13χρονο-14χρονο παιδί θα καταλάβαινε ότι το «τώρα, διάβολε» του Κέρουακ δεν είναι «πρόσκληση στον διάβολο» (κατά τη συντάκτρια) αλλά ένας τρόπος του λέγειν μεταξύ των νέων, από τους πολύ μάλιστα ήπιους σε σχέση με εκείνους που χρησιμοποιούν σήμερα τα παιδιά στις παρέες τους.

Αυτά, για να ενημερώνονται σωστά και έγκυρα οι γονείς και η κοινωνία γενικότερα αλλά περισσότερο οι εκπαιδευτικοί και οι ειδήμονες για το περιεχόμενο των επιλεχθέντων λογοτεχνικών κειμένων.

Τα κείμενα όλων των θεματικών ενοτήτων της σειράς των κειμένων Λογοτεχνίας Ο λόγος ανάγκη της ψυχής ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να τα εντοπίσει στον σύνδεσμο: http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/Themata/logotechnia/didaktika_encheiridia.html

* Η Αφροδίτη Αθανασοπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής και Συντονίστρια της Συντακτικής ομάδας των βιβλίων Λογοτεχνίας Ο λόγος ανάγκη της ψυχής του Γυμνασίου. Το παρόν κείμενο συνυπογράφεται από τα υπόλοιπα μέλη της Συντακτικής ομάδας, τους φιλολόγους Αλέξανδρο Μπαζούκη και Βασιλική Σελιώτη, μάχιμους εκπαιδευτικούς.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










205