ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΣΕΡΑΦΕΙΜ*
Πυκνώνουν τις τελευταίες μέρες τα κείμενα διαφόρων φορέων της εκπαίδευσης που εξακοντίζουν δηλητηριώδη βέλη κατά της πρότασης αλλαγής στο σύστημα πρόσληψης εκπαιδευτικών, την οποία κατέθεσε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ). Θεωρώντας ότι δεν έχει ακουστεί ακόμα σοβαρός αντίλογος στις τοποθετήσεις των αντιδρούντων θα ήθελα, εκ μέρους της «Ομάδας δράσης για τη μεταρρύθμιση του συστήματος πρόσληψης στη Δημόσια Εκπαίδευση», να απαντήσω στο άρθρο του κ. Θέμη Πολυβίου, προέδρου της ΟΕΛΜΕΚ, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα σας.
Απίστευτα πράματα διαβάζω από τον πρόεδρο της συντεχνίας των καθηγητών. Απορρίπτει την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, αρνούμενος το διάλογο ουσιαστικά και χωρίς να κάνει τις απαραίτητες ορθλογικές και ουσιαστικές αντιπροτάσεις, θεωρώντας ούτε λίγο ούτε πολύ ότι είναι ο κατάλογος ένας «κοινωνικά καταξιωμένος θεσμός». Με όλο τον σεβασμό, αλλά έχω την αίσθηση ότι μας κάνει πλάκα ο κ. Πολυβίου. Ειλικρινά. Όλοι το λένε ότι δεν είναι αξιοκρατικός αυτός ο θεσμός. Ακόμα και ο Δ. Ταλιαδώρος, Γεν. Γραμματέας της ΟΕΛΜΕΚ, ο οποίος τοποθετήθηκε εσχάτως πολλές φορές όσον αφορά σε αυτό το ζήτημα. Μήπως πρέπει να συμφωνήσουν πρώτα μεταξύ τους εκεί στην ΟΕΛΜΕΚ και μετά να κάνουν τις επίσημες τοποθετήσεις τους;
Κάποια μόνο από τα σχόλια που μπορούν να γίνουν:
1) Εξετάσεις: ασκείται κριτική εναντίον του συστήματος των εξετάσεων, λέγοντας ότι οι εξετάσεις δεν ελέγχουν την καταλληλότητα του υποψηφίου εκπαιδευτικού. Ασφαλώς και όχι. Η έννοια «καταλληλότητα» είναι ευρεία και πολυπαραγοντική και πέραν από κάποια μετρήσιμα στοιχεία, υπάρχουν και στοιχεία - η αγάπη, το μεράκι, το πάθος του εκπαιδευτικού - τα οποία δεν μπορούν να αξιολογηθούν από το σύστημα μοριοδότησης και για τα οποία πρέπει όλοι μας να σκεφτούμε σοβαρά.
Τι κάνουν, όμως, οι εξετάσεις; Ελέγχουν τις γνώσεις του εκπαιδευτικού. Όχι την καταλληλότητά του γενικώς. Τις γνώσεις του ειδικώς. Ερώτηση: αυτές τις γνώσεις δεν τις ελέγχει το πρώτο πτυχίο; Απάντηση: όχι, απαραιτήτως. Ένας τελειώνει το πανεπιστήμιο με 5. Κάποιος άλλος με 9. Γιατί να εξισώνεται ο πρώτος με τον δεύτερο, ο μέτριος με τον άριστο; Και γιατί να δίνεται προβάδισμα στον μέτριο επειδή έτυχε να ολοκληρώσει τις σπουδές του 5 χρόνια πριν από τον άριστο; Υπάρχει κανένας λόγος; Είναι αυτό δικαιοσύνη; Και αν δεν αρέσει στoν κ. Πολυβίου το σύστημα των εξετάσεων, θα μπορούσε να εισηγηθεί άλλους τρόπους για να ελέγξουμε την κατἀρτιση του εκπαιδευτικού;
Αλλά για να ρωτήσω κάτι: στα πανεπιστήμια πώς μπαίνουμε; Με εξετάσεις δεν μπαίνουμε; Εξέφρασε ποτέ η ΟΕΛΜΕΚ διαφωνίες σε σχέση με τις Παγκύπριες/Εισαγωγικές εξετάσεις; Και έπειτα από τα πανεπιστήμια πώς βγαίνουμε; Παιδαγωγοί; Αφού, αν εξαιρέσουμε τους δασκάλους, δεν έχουμε εμείς οι υπόλοιποι διδαχθεί βασικές αρχές παιδαγωγικής. Ο κ. Πολυβίου ισχυρίζεται και συμφωνώ απολύτως ότι το πάθος του εκπαιδευτικού στην ζωντανή διαδικασία της διδασκαλίας είναι πολύ σημαντικό. Πώς αυτό ελέγχεται μέσα από τον υφιστάμενο κατάλογο;
2) «Και δε μας λέει το ΥΠΠ ποια ‘νέα εκπαιδευτικά και κοινωνικά δεδομένα της πατρίδας μας λαμβάνει υπόψη με το νέο σύστημα’». Οι 43500 άνεργοι εκπαιδευτικοί στην Κύπρο της κρίσης τι είναι; Ή μήπως δεν έχει φτάσει η κρίση ακόμα στα γραφεία της ΟΕΛΜΕΚ;
3) «Τα κίνητρα της Κυβέρνησης και της πλειοψηφίας των κομμάτων είναι πρόδηλα. Επιδιώκουν με κάθε τρόπο τον τορπιλλισμό ενός κοινωνικά καταξιωμένου θεσμού, προτείνοντας πρόνοιες που θα οδηγήσουν στην αναξιοκρατία και το ρουσφέτι». Γιατί θεωρεί η ΟΕΛΜΕΚ εκ των προτέρων ότι το νέο σύστημα θα είναι διάτρητο; Που το στηρίζει αυτό; Είναι εξωπραγματικό, λέει, να κυνηγούμε το τέλειο. Και τι θα γίνει, δηλαδή; Να μην προσπαθήσουμε να αλλάξουμε κάτι; Να μείνουμε στη μιζέρια της μετριότητας; Αυτό είναι το όραμα της ΟΕΛΜΕΚ για την Κύπρο του αύριο;
4) Μηδενικοί διορισμοί: κατ’ αρχάς, τα στοιχεία για τους διορισμούς τα επόμενα χρόνια πώς τα βρήκε ο κ. Πολυβίου; Και αν όντως ισχύουν, γιατί δεν εισηγείται απλώς παράταση ή μετάθεση του χρόνου εφαρμογής της πρότασης μέχρι να διοριστούν οι συμβασιούχοι (δείτε και σημ. 8 πιο κάτω); Αν θέλει η ΟΕΛΜΕΚ να ανοίξει το ζήτημα των διορισμών, πολύ ευχαρίστως θα καταθέσω μία διττή πρόταση: α) εθελούσια έξοδος των 60άρηδων και πάνω και β) αντικατάσταση των ανίκανων να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους εκπαιδευτικών. Έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις. Το θέλει η ΟΕΛΜΕΚ;
6) Θα αδικηθούν χιλιάδες, λέει; Μα το θέμα είναι τα προσωπικά συμφέροντα του καθενός μας και τα συντεχνιακά φέουδα ή η ποιότητα διδασκαλίας στα εκπαιδευτήρια της Κύπρου;
7) Προϋπηρεσιακή κατάρτιση: έχω την αίσθηση ότι ο κ. Πολυβίου προσπαθεί να φοβίσει τον κόσμο. Η πρόταση του ΥΠΠ περιλαμβάνει μόνο μία γενική αναφορά στο θέμα αυτό, το οποίο πρέπει πράγματι να διευκρινιστεί γιατί είναι σοβαρό. Ο κ. Πολυβίου, όμως, υπολογίζει μέχρι και το κόστος της κατάρτισης. Μπορεί να μας εξηγήσει που στηρίζει τους υπολογισμούς του;
Αλλά πράγματι το ΥΠΠ πρέπει να ξεκαθαρίσει το ζήτημα αυτό: αν η προϋπηρεσιακή κατάρτιση είναι προϋπόθεση για εγγραφή στον πίνακα διορισίμων, τότε το κόστος θα είναι μεγάλο με χιλιάδες υποψηφίους να εκδηλώνουν ενδιαφέρον για το πρόγραμμα αυτό. Αντιπρόταση: η παιδαγωγική κατάρτιση να είναι προϋπόθεση διορισμού και όχι εγγραφής στους πίνακες διορισίμων. Δηλαδή, να γίνεται μετά που κάποιος θα περάσει τις εξετάσεις και θα αξιολογηθεί από το σύστημα μοριοδότησης. Αυτό να είναι το εισητήριό του για διορισμό. Άρα πρόβλημα υπάρχει στο θέμα αυτό. Η διαφορά μας με τον κ. Πολυβίου είναι ότι εμείς προτείνουμε, ενώ αυτός απλώς καταγγέλει.
8) Συμβασιούχοι: στηρίζουμε τα δίκαια αιτήματά τους και ως Ομάδα Δράσης θα εισηγηθούμε στο ΥΠΠ να εξετάσει το θέμα τους κατά προτεραιότητα. Αλλά μη χάσουμε το δάσος για το δέντρο. Ας ισχύσει το νέο σύστημα για μας τους υπολοίπους.
9) Οι προτάσεις του κ. Πολυβίου είναι γενικόλογες. Να μου επιτρέψετε να κάνω κάποιες αναφορές: Σημ. 1: «να καταργηθεί το κλειστό έτος και αν ένας υποψήφιος αποκτήσει προσόντα να έχει δικαίωμα να ανεβαίνει στον κατάλογο, ανεξαρτήτως του έτους που αποκτά το πτυχίο του», εισηγείται ο κ. Πολυβίου. Αυτό δεν αποτελεί αντίφαση με μία από τις βασικές ενστάσεις της ΟΕΛΜΕΚ όσον αφορά στην πρόταση του ΥΠΠ; Ότι, δηλαδή, είναι άδικο να μοριοδοτούνται μεταπτυχιακοί τίτλοι και διδακτορικά που μόνο η ανώτερη τάξη μπορεί να τα αποκτήσει, σύμφωνα πάντα με κάποιους επαγγελματίες «φίλους του λαού». Αν τώρα κάποιος με μεταπτυχιακό και διδακτορικό μοριοδοτείται και ξεπερνά στον κατάλογο κάποιον που δεν έχει τους τίτλους αυτούς, χωρίς μάλιστα να δίνεται η δυνατότητα στον δεύτερο να αποδείξει την αξία του μέσω άλλης διαδικασίας, δεν είναι ακόμη πιο άδικο;
Σημ. 2: «να καθοριστεί όριο ηλικίας (π.χ. το 45) και όσοι το ξεπερνούν να διαγράφονται από τους καταλόγους διοριστέων». Αυτή η πρόταση είναι σχεδόν ρατσιστική. Αυτή κι αν αδικεί ανθρώπους. Παροπλίζει τους 40άρηδες, τη στιγμή μάλιστα που μέσα στα σχολεία θα υπηρετούν πολύ μεγαλύτεροι σε ηλικία εκπαιδευτικοί.
Σημ. 6: «να αναβαθμιστεί η προϋπηρεσιακή επιμόρφωση ώστε να γίνεται ορθότερη και αυστηρότερη επιλογή». Είναι εύηχες αυτές οι λεκτικές «στρακαστρούκες», αλλά είναι κενές περιεχομένου. Δεν μας λέει ο κ. Πολυβίου πως θα γίνει ό,τι εισηγείται.
Και να μου επιτρέψετε να πω, καταλήγοντας, ότι αυτή καμία από τις «προτάσεις» του κ. Πολυβίου δεν λύνει το πρόβλημα. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι οι μεγάλοι σε ηλικία εκπαιδευτικοί. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη γνώσεων και μεθόδου. Αυτό είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η ποιότητα, όχι ο αριθμός. Και χιλιάδες να μην υπήρχαν στους καταλόγους πάλι πρόβλημα θα είχαμε με ένα σύστημα που δεν προάγει τους αρίστους. Το θέμα δεν είναι να διοριστούν όσοι είναι να διοριστούν. Το θέμα είναι να διοριστούν οι καλύτεροι.
(Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους φίλους και συναδέλφους, Γιώργο Βασιλειάδη και Χρύσανθο Χρυσάνθου για τις παρατηρήσεις και τη βοήθειά τους στη σύνταξη αυτού του κειμένου)
*[Ph.D. University College London, MA University of Texas at Austin, BA University of Cyprus]
(Εκ μέρους της «Ομάδας δράσης για τη μεταρρύθμιση του συστήματος πρόσληψης στη Δημόσια Εκπαίδευση»)
