Αποκωδικοποιώντας το υποτονικό ενδιαφέρον για τις Πρυτανικές Εκλογές στο Π.Κ.

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*

Το υποτονικό ενδιαφέρον για τις επικείμενες πρυτανικές εκλογές στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (4 υποφήφιοι για 3 θέσεις), ήταν προβλεπτό. Παραθέτω συνοπτικά τους βασικότερους λόγους οι οποίοι κατά τη γνώμη μουπροκαθόρισαν αυτό το δυσχερές φαινόμενο. Ένα φαινόμενο που ομολογουμένως διαβρώνει τον πλουραλισμό και δημοκρατικότητα του οργανισμού υπαγορεύοντας πρώτον,την πιεστική ανάγκη για αναθεώρηση διοικητικών δομών/ λειτουργιών και δεύτερο, τη ριζική αλλαγή του συστήματος εκλογής των πρυτανικών αρχών.

1. Η ύπαρξη κομματικών διελκυστίνδων. Οι φοιτητικές παρατάξεις διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην εκλογή των πρυτανικών αρχών και οποιοσδήποτε εν δυνάμει υποψήφιος ή υποψήφια θα πρέπει να εξασφαλίσει το «πράσινο φως» από κομματικές ηγεσίες. Οι υποψήφιοι είναι υποχρεωμένοι να υποβληθούν σε μία διαδικασία προσεταιρισμού ψήφων από φορείς εξωπανεπιστημιακής, κομματικής εξουσίας.
2. Η αυξητική ένταση και το βάθος που διαλαμβάνει η γραφειοκρατικοποίηση της λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Οι πρυτανικές αρχές λειτουργούν ως φορείς διαχείρισης «εξουσίας» και επίλυσης τεχνοκρατικών ζητημάτων αντί να επικεντρώνονται πρωτίστως στις ακαδημαϊκές πτυχές που εξυπακούει η θέση τους (π.χ. έλεγχος ποιότητας σπουδών, εποπτεία έρευνας και διδασκαλίας, υλοποίηση μακροπρόθεσμου ακαδημαϊκού σχεδιασμού και οράματος, ανάπτυξη σπουδών, διεθνών συνεργασιών, κ.ά.).
3. Η λεγόμενη «αυτονομία» του Πανεπιστημίου είναι περιορισμένη εφόσον ο κρατικο-κεντρικός έλεγχος διέπει την καθημερινή του λειτουργία. Πρωτοβουλίες και δημιουργικές ιδέες προσκρούουν σε μία σειρά γραφειοκρατικών, κεντρικά ελεγχόμενων διαδικασιών. Η τριβή και η σύγκρουση με κόμματα και κρατικούς φορείς εξουσίας είναι πολλές φορές αναπόφευκτηκαι η επιτυχής έκβαση μίας πρωτοβουλίας είναι συνάρτηση περιστασιακών παραγόντων που διασυνδέονται με κομματικά και πολιτικά ερείσματα ή και δημαγωγικές πρακτικές εκ μέρους των φορέων εξουσίας.
4. Το Πανεπιστήμιο, ως πολιτικό υποσύστημα σ’ ένα κομματικοποιημένο περιβάλλον (όπως το κυπριακό), το οποίο παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα δημοκρατίας, υποφέρει από μικροπαθολογίεςπου προσιδιάζουν στο μακρο-πολιτικό σύστημα: δηλαδή ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων, συγκεντρωτισμός εξουσιών, πόλωση, προσωποπαγείς δομές.
5. Η ανοίκεια και άνευ ορίων πολεμική που δέχθηκε το Πανεπιστήμιο, ειδικά κατά τα τελευταία δύο χρόνια, από την Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, βουλευτές και άλλους φορείς της εκτελεστικής εξουσίας είχε σοβαρές συνέπειες όσον αφορά  στην αποψίλωση του Πανεπιστημίου από ικανά μέλη διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού αλλά παράλληλα λειτουργεί ανασταλτικά για την εμπλοκή μελών που δυνητικά θα ήταν υποφήφιοι/υποψήφιες. Πρόκειται για απώλεια «ηθικού κύρους» και υπονόμευση της υπόληψης των ακαδημαϊκών, την οποία προκάλεσε η κοινοβουλευτική επιτροπή με αλλοπρόσαλλα λάθη και έκδηλα εχθρικές ενέργειες.
6. Η έλλειψη κινήτρων, αφού σε μια παρακμιακή, υφεσιακή περίοδο, η ανάπτυξη ενός καινοτόμου και πρωτοποριακού σχεδιασμού δεν φαντάζει ιδιαιτέρως εφικτή.
7. Η αδιαφορία των μελών ΔΕΠ, ειδικά στις ανώτερες βαθμίδες, εφόσον, δεδομένης της περικοπής του επιδόματος έρευνας που λάμβαναν από καταβολής του Πανεπιστημίου, οι μισθολογικές τους απολαβές μειώθηκαν κατά 33% περίπου. Αυτό συνεπάγεται φυσιολογικά την στροφή της κοινότητας σε ερευνητικές δραστηριότητας (π.χ., ερευνητικά προγράμματα) για επανάκτηση μέρους των απολαβών τους. Αρκετοί ακαδημαϊκοί, όπως και όλοι οι πολίτες, είναι εργαζόμενοι που δυστυχώς συνήψαν μεγάλα (δυσανάλογα πλέον) οικιστικά δάνεια κατ’ αντιστοιχία των μισθολογικών τους κλιμάκων και που τώρα δυσκολεύονται να τα αποπληρώσουν.

Όσο αποκαρδιωτικό και εάν είναι το φαινόμενο που περιέγραψα παραπάνω (χωρίς βεβαίως να αμφισβητώ τις ικανότητες των τεσσάρων υποψηφίων), μία δυσλειτουργία ή μία αποτυχία σ’ ένα οργανισμό μπορεί ν’ αποτελέσει το έναυσμα για επίλυση χρόνιων παθολογιών. Συνεπώς η επόμενη τετραετία προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία για εκσυγχρονισμό της διοικητικής λειτουργίας του Πανεπιστημίου όπως επίσης και του συστήματος εκλογής των πρυτανικών αρχών. Ενός συστήματος ριζικά απαλλαγμένου από κομματικές και εξωπανεπιστημιακές παρεμβάσεις, στη βάση διεθνών προτύπων που να είναι εναρμονισμένα με την ακαδημαϊκή κουλτούρα προηγμένων χωρών. Παράλληλα, θα πρέπει να ξεκινήσει μία προσπάθεια αυτόνομης οικονομικής ενίσχυσης, διοικητικής αποκέντρωσης, απο-γραφειοκρατικοποίησης, δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που να εμπνέει την πρωτοβουλιακή διάθεση, την συμμετοχικότητα και να παρέχει ποικιλία κινήτρων σε όλα τα μέλη του Πανεπιστημίου, είτε ακαδημαϊκούς είτε όσους υπηρετούν στην διοικητική δομή.

*Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης

Πανεπιστήμιο Κύπρου