ΜΕΡΟΣ Α΄
Με έναυσμα τις προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ) που δημοσιεύτηκαν το Νοέμβριο του 2014 και το Μάρτιο του 2015 περί αξιολόγησης, διορισμού και επαγγελματικής μάθησης των εκπαιδευτικών, καθώς και τα δύο έγγραφα που δημοσίευσε η Παγκόσμια Τράπεζα το 2014, και τα οποία τροφοδότησαν τις χρόνιες συζητήσεις περί αλλαγών στο κυπριακό σύστημα εκπαίδευσης, οι υπογράφοντες/ουσες αυτό το έγγραφο, μέλη του ακαδημαϊκού προσωπικού της Σχολής Τεχνών και Επιστημών της Αγωγής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου προβαίνουμε στο σχολιασμό τεσσάρων ζητημάτων:
Α. Αρχική εκπαίδευση και κατάρτιση εκπαιδευτικών
Το επάγγελμα του/της εκπαιδευτικού τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση έγινε λιγότερο ελκυστικό για τους νέους και τις νέες της Κύπρου. Η τάση αυτή ενδέχεται να συνεχιστεί βάσει του μικρού πλέον αριθμού σχετικών προσλήψεων στο δημόσιο τομέα σε συνδυασμό με το μακροσκελή κατάλογο των υπό διορισμό εκπαιδευτικών. Η Παγκόσμια Τράπεζα, διεθνής οργανισμός που μέσω των αξιολογικών του εκθέσεων διαδραματίζει συχνά σημαίνοντα ρόλο στη διαμόρφωση εκπαιδευτικών πολιτικών προσφέροντας το νομιμοποιητικό έρεισμα σε εθνικές κυβερνήσεις για να προωθήσουν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της χώρας τους, κατέθεσε το 2014 προτάσεις για ανατροπή της προαναφερθείσας τάσης. Τα Τμήματα Επιστημών της Αγωγής αναμένεται σύμφωνα με τις προτάσεις της να συνδράμουν προς την προσδοκώμενη βελτίωση. Συμβάλλοντας στη συζήτηση, προσθέτουμε τις ακόλουθες προτάσεις για τη βελτίωση της αρχικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών:
- Ενίσχυση των δεσμών με την αγορά εργασίας. Σε περιόδους οικονομικής κρίσης και ανόδου της ανεργίας, τα προγράμματα κατάρτισης των εκπαιδευτικών θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη και καλλιέργεια ικανοτήτων και δεξιοτήτων που θα κάνουν τη μετάβαση των αποφοίτων τους στην αγορά εργασίας ομαλότερη. Θα πρέπει, επομένως, οι απόφοιτοι/ες των Τμημάτων Επιστημών Αγωγής να εξοπλίζονται με γνώσεις και δεξιότητες που παρέχουν και άλλες δυνατότητες απασχόλησης πέρα από το διορισμό στα δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία της Κύπρου (π.χ. συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων και άλλων ομάδων του πληθυσμού, εργοδότηση σε οργανισμούς που προσφέρουν ευρύτερες κοινωνικές υπηρεσίες, κλπ.)
- Υιοθέτηση καινοτόμων μεθόθων μάθησης και διδασκαλίας και αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών μάθησης και επικοινωνίας, με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των προγραμμάτων αρχικής εκπαίδευσης εκπαιδευτικών που προσφέρονται στην Κύπρο. Αυτό προϋποθέτει και την επιμόρφωση του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού σε θέματα αξιοποίησης καινοτόμων τεχνολογιών στη διδασκαλία τους (π.χ. τεχνολογιών e-learning, ταμπλέτων και άλλων φορητών συσκευών, κλπ.).
- Υιοθέτηση τακτικής αναθεώρησης και πιθανότατα πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής, καθώς και των προγραμμάτων προϋπηρεσιακής κατάρτισης εκπαιδευτικών μέσης εκπαίδευσης, στη βάση των τρέχουσων διεθνών προσεγγίσεων κατάρτισης εκπαιδευτικών και των σύγχρονων προσεγγίσεων διδακτικής των επί μέρους αντικειμένων· όπως επίσης και στη βάση του τι ακολουθούν παρόμοια προγράμματα στο σύνολο των Τμημάτων Επιστημών Αγωγής των Πανεπιστημίων εντός Κύπρου.
- Θέσπιση πλαισίου το οποίο να ενθαρρύνει την τακτική ανταλλαγή απόψεων επιστημόνων που εργάζονται στην έρευνα και τη διδασκαλία για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μίας κοινότητας επιστημόνων, οι οποίοι/ες να βρίσκονται σε θέση να ανταλλάσσουν παραγωγικές πρακτικές, να εντοπίζουν έγκαιρα προβλήματα και να προτείνουν διαφορετικές λύσεις προς τους εμπλεκόμενους θεσμούς στην παρεχόμενη εκπαίδευση.
Β. Επιμόρφωση, επαγγελματική ανάπτυξη και μάθηση των εκπαιδευτικών
Η επιμόρφωση και η επαγγελματική ανάπτυξη, ή «επαγγελματική μάθηση» των εκπαιδευτικών (όρος ο οποίος υιοθετήθηκε ως ευρύτερος από την επιστημονική επιτροπή στην τελική της πρόταση του Μάρτη του 2015) αποτελούν κεντρικό θέμα συζήτησης στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων σε διάφορες χώρες. Στην Κύπρο, ποικίλοι φορείς προσφέρουν σχετικές υπηρεσίες. Πιο κάτω καταγράφουμε συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη βελτίωση των σημερινών σχετικών πρακτικών και πολιτικών, κάποιες εκ των οποίων υιοθετούνται από την τελική πρόταση της επιστημονικής επιτροπής:
- Παροχή προγραμμάτων επιμόρφωσης και συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών, προάγοντας ατομικές διαδρομές συμμετοχικής, βιωματικής και δια βίου μάθησης. Η μάθηση αυτή χρειάζεται να προσαρμόζεται στις κατά καιρούς και τοπικές ανάγκες των εκπαιδευτικών με τη μορφή συμμετοχικών και βιωματικών δραστηριοτήτων και προσεγγίσεων μέσα από επαγγελματικές κοινότητες πρακτικής και μάθησης και να τυγχάνουν διαρκούς στήριξης. Η πρόνοια της τελικής πρότασης της επιστημονικής επιτροπής για την οργανωμένη διερεύνηση, ανάλυση, σχεδιασμό, οργάνωση και αξιολόγηση προγραμμάτων επαγγελματικής μάθησης μπορεί να αποτελέσει μια ορθή βάση προς αυτή την κατεύθυνση.
- Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι κατά τη γνώμη μας επιτακτική ανάγκη να αναπλαισιωθεί το πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών μέσα από:
- Τη θεσμοθέτηση επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου (Advisory Board) προγραμμάτων επιμόρφωσης, η οποία να προβλέπει τη συμμετοχή όλων των φορέων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών (όχι μόνο φορέων εκπαιδευτικής πολιτικής και φορέων του δημόσιου τομέα). Σκοπός πρέπει να είναι η αναθεώρηση των σημερινών πρακτικών επιμόρφωσης, λαμβάνοντας υπόψη χαρακτηριστικά σύγχρονων προγραμμάτων επιμόρφωσης, διεθνείς πρακτικές και επιστημονικά ευρήματα. Το Γνωμοδοτικό αυτό Συμβούλιο χρειάζεται να στελεχώνεται από άτομα με τεκμηριωμένα προσόντα (σχετική επιστημονική κατάρτιση, έρευνα και προηγούμενη διδακτική εμπειρία) στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών ή/και στην εκπαίδευση ενηλίκων.Την καθιέρωση θεσμού και διαδικασίας πιστοποίησης των προσόντων των επιμορφωτών.
- Τη δημιουργία συστήματος πιστοποίησης προγραμμάτων επιμόρφωσης που να προβλέπει τη δημιουργία καταλόγου διαφορετικών ειδών επιμόρφωσης μέσα από προκήρυξη σχετικών δημόσιων διαγωνισμών. Στα προγράμματα να περιλαμβάνονται προγράμματα επιμόρφωσης μικρής διάρκειας (π.χ. ημερίδες), προγράμματα επιμόρφωσης μεγαλύτερης διάρκειας, προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης διάρκειας μερικών μηνών, κτλ. Το σύστημα αυτό θα μοριοδοτεί, μεταξύ άλλων:
- Συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε ευρωπαϊκά ή εθνικά χρηματοδοτημένα ερευνητικά προγράμματα ή προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, τα οποία θα είναι ισότιμα με συμμετοχή σε προγράμματα επιμόρφωσης, στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων που θα χρειαστεί να οριστούν.
- Συμμετοχή σε μεταπτυχιακά προγράμμα σπουδών από ένα κατάλογο πιστοποιημένων μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών που να διευρύνουν τις επιλογές των εκπαιδευτικών σε σύγκριση με τα προσφερόμενα σήμερα, σε προγράμματα που να καλύπτουν ένα μεγαλύτερο φάσμα ειδικοτήτων.
- Τη συμμετοχή όλων των πανεπιστημίων της Κύπρου, έτσι ώστε να αξιοποιείται η εμπειρία του συνόλου των μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (και ειδικότερα των Τμημάτων Επιστημών της Αγωγής) των πανεπιστημίων της Κύπρου, με σκοπό το καλώς νοούμενο συμφέρον της παρεχόμενης κατάρτισης.
- Αξιοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προς αυτή την κατεύθυνση (για εδραίωση π.χ. διαδικτυακών κοινοτήτων μάθησης), αμβλύνοντας έτσι χωροχρονικούς περιορισμούς. Η επιλογή της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης, μπορεί επιπλέον να παρέχει στους/τις εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μαθήματα από διεθνώς διακεκριμένους επιστήμονες στον τομέα των σπουδών τους και να συμμετέχουν σε διεθνείς διαδικτυακές κοινότητες μάθησης.
- Διάδοση και καθιέρωση του θεσμού του/της μέντορα, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι αρκετοί εκπαιδευτικοί διαθέτουν υψηλά προσόντα για την ανάληψη ένος τέτοιου ρόλου (π.χ. κάτοχοι διδακτορικού ή/και μεταπτυχιακού διπλώματος). Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διδακτικού προσωπικού των ίδιων των σχολείων προς όφελος των σχολικών μονάδων ή δικτύων σχολείων, λαμβάνοντας υπόψη τα προσόντα εξειδίκευσης των εκπαιδευτικών δεν εφαρμόζεται σήμερα επαρκώς και στοχευμένα.
- Διεύρυνση της υποχρεωτικής συμμετοχής των εκπαιδευτικών σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης εντός και εκτός σχολικού ωραρίου. Πέραν των δύο ημερών, τις οποίες προβλέπει το υφιστάμενο σχήμα υποχρεωτικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών (διήμερο εκπαιδευτικού) και οι υποχρεωτικές ώρες επαγγελματικής μάθησης των εκπαιδευτικών ανά διετία, όπως αυτές προτείνονται στην τελική πρόταση της επιστημονικής επιτροπής, χρειάζεται να αξιοποιηθούν εργάσιμες ημέρες κατά τις οποίες οι μαθητές δε θα βρίσκονται στο σχολείο, αργίες που ισχύουν μόνο για τους εκπαιδευτικούς ή και άλλες ημέρες μέσα στο ημερολογιακό έτος.
- Εργοδότηση σχολικών βοηθών για, μεταξύ άλλων, διευκόλυνση των εκπαιδευτικών για συμμετοχή σε δράσεις επαγγελματικής ανάπτυξης, προετοιμασίας και επιδίωξης συνεργασιών εντός και εκτός σχολείου.
- Ανάγκη επανεξέτασης της διάρκειας του εργάσιμου χρόνου των εκπαιδευτικών εντός της σχολικής μονάδας, με στόχο την προετοιμασία των εκπαιδευτικών ενδοσχολικά, τη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών, και την επιμόρφωσή τους στο πλαίσιο εργάσιμου, μη διδακτικού, χρόνου. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθούν οι συνέργειες μεταξύ εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα νεοδιορισθέντων και πιο έμπειρων, και θα διαμορφωθούν κοινότητες πρακτικής και μάθησης.
- Εισαγωγή μηχανισμών επιμόρφωσης και αξιολόγησης των επιθεωρητών/τριών (με παράλληλη αύξηση του αριθμού τους, στην περίπτωση της Δημοτικής Εκπαίδευσης ειδικότερα για τα αντικείμενα της ειδικής διδακτικής), ο ρόλος των οποίων πρέπει να εκσυχρονιστεί, προκειμένου οι τελευταίοι να ανταποκρίνονται πληρέστερα στα υψηλής ευθύνης καθήκοντά τους. Ως έχει το σύστημα, οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται από τους/τις επιθεωρητές/τριες, οι οποίοι/ες επίσης χρειάζονται να τυγχάνουν συστηματικής αξιολόγησης και συνεχούς επιμόρφωσης στα καθήκοντα που τους έχει αναθέσει το εκπαιδευτικό σύστημα, και ειδικά ως προς την αξιολόγηση προσωπικού και την αξιολόγηση σχολικής μονάδας.
Το έγγραφο υπογράφουν οι:
Λοΐζος Συμεού, Αναπληρωτής Καθηγητής, Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Κοσμήτορας Σχολής Τεχνών και Επιστημών της Αγωγής
Λουκάς Λουκά, Αναπληρωτής Καθηγητής, Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, Πρόεδρος, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής
Σοφία Χατζήπαπα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Καλές Τέχνες, Πρόεδρος, Τμήμα Τεχνών
Μαρία Μελετίου-Μαυροθέρη, Καθηγήτρια, Διδακτική των Μαθηματικών
Μάριος Βρυωνίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Κοινωνιολογία, Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης & Ερευνητικές Μέθοδοι, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής
Γιάννης Μυράλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Μουσική Παιδαγωγική, Τμήμα Τεχνών
Έλενα Στυλιανού, Επίκουρος Καθηγήτρια, Ιστορία της Τέχνης
Ελένη Θεοδώρου, Επίκουρος Καθηγήτρια, Κοινωνικές Βάσεις της Εκπαίδευσης, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής
Αναστασία Λιασίδου, Επίκουρος Καθηγήτρια, Ενιαία Εκπαίδευση, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής
Κατερίνα Μαύρου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ενιαία Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική/Υποστηρικτική Τεχνολογία, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής
ΤΟ ΜΕΡΟΣ Β στο έγγραφο που ακολουθεί
This thread has been closed from taking new comments.
