ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΒΟΥΡΓΙΑ - ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ*
Το 2004, με υποτροφία του Υπουργείου Παιδείας μετεκπαιδεύτηκα για λίγο καιρό στο γειτονικό Ισραήλ. Θαύμασα την άριστη οργάνωση, τη συστηματική δουλειά, τους ξεκάθαρους στόχους, την αποτελεσματικότητα, την πολυγλωσσία των Εβραίων.
Κάτι όμως που μου έμεινε αξέχαστο, είναι τα μέτρα ασφάλειας στα σχολεία, σε περιοχές όπου θεωρούνται ότι ενέχουν κινδύνους για την ασφάλεια των μαθητών.
Έχουν το πιο κάτω σύστημα:
Καλύπτουν αίθουσες, υπαίθριο χώρο, γραφεία, κουζίνα κλπ. Δεν τίθεται κανένα θέμα από οποιονδήποτε για τα προσωπικά δεδομένα εφόσον η ασφάλεια παιδιών και προσωπικού αποτελεί πρώτιστο μέλημα.
Μεγάλες οθόνες για καταγραφή του τι συμβαίνει στον χώρο ανά πάσα στιγμή, βρίσκονται στο γραφείο του Διευθυντή –ακριβώς απέναντί του – όπως επίσης και στη μεγάλη κεντρική αίθουσα απ΄ όπου όλοι περνούν για να πάνε στις τάξεις τους ή να σχολάσουν κι ακόμη στην είσοδο, στο γραφείο των φρουρών.
Δύο φρουροί για Δημοτικό Σχολείο με 250-300 περίπου μαθητές. Είναι άνθρωποι οι οποίοι χαίρουν εκτίμησης από την τοπική κοινότητα και επιλέγονται από αυτήν.
Έχουν δεκτεί κάποια εκπαίδευση, έχουν περάσει από στρατιωτική θητεία και είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον της ασφάλειας του σχολείου.
Οι φρουροί είναι μόνιμο προσωπικό δηλ. δεν μετακινούνται δεν μετατίθενται. Ως εκ τούτου, με τον καιρό γνωρίζουν τα πάντα για το σχολείο. Ξέρουν όλους τους γονείς/ κηδεμόνες , άλλα πρόσωπα οικεία της οικογένειας που παραλαμβάνουν τα παιδιά, τα αυτοκίνητά τους (μάρκα, αριθμούς εγγραφής κλπ ).
Κάθε νέα χρονιά γνωρίζουν τους νεοεισερχόμενους γονείς και παιδιά.
Το μέτρο αυτό εξασφαλίζει ότι ανά πάσα στιγμή η φρουρά του σχολείου έχει την πλήρη εικόνα και άρα μπορεί να δράσει ανάλογα.
Μένουν όλη μέρα στο σχολείο. Έρχονται πριν τα παιδιά και σχολάνουν αφού αποχωρήσουν όλα τα παιδιά. Το πρωί, πριν έρθουν τα παιδιά ελέγχεται το σύστημα εσωτερικής παρακολούθησης για παν ενδεχόμενο.
Αρκετά σχολεία λειτουργούν ανεξάρτητα κι έχουν το δικαίωμα να εργοδοτήσουν φρουρούς ή και να προβούν στα αναγκαία μέτρα που θα αποφασίσουν ότι επιβάλλονται, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές.
Σε περίπτωση που κάποια παιδιά αργήσουν να έρθουν για τους χ λόγους ή οι γονείς επισκέπτονται αργότερα το σχολείο, οι φρουροί είναι υπεύθυνοι ν΄ανοίξουν το κάγκελλο για να εισέλθουν στον σχολικό χώρο, χωρίς χρονοτριβή, χωρίς να ταλαιπωρηθούν, αφού τα κάγκελα κλείνουν στη χώρα.
Εάν πάλι δεν γνωρίζουν τα πρόσωπα, ελέγχουν ταυτότητες και πριν εισέλθουν στον χώρο ενημερώνουν σχετικά μέσω γραμματείας τη διεύθυνση και παίρνουν άμεσα οδηγίες για ν΄ανοίξουν την είσοδο.
Το πρωινό οι γονείς εισέρχονται στον χώρο του σχολείου με το αυτοκίνητό τους από τη μία και μοναδική πολύ μεγάλη είσοδο, αφήνουν τα παιδιά στη φρουρά , και τα παιδιά εισέρχονται αυτόματα στο εσωτερικό του σχολείου. Δηλ. η είσοδος – είναι κάτι σαν κυκλοφοριακός κόμβος για να εισέρχονται- εξέρχονται.
Υπάρχει μόνο μία είσοδος –έξοδος ανοικτή όταν χρειάζεται, με κάγκελα ηλεκτρονικά, που ανοίγουν /κλείνουν αναλόγως.
Υπάρχει και δεύτερο κάγκελλο στην πίσω αυλή, πάντα κλειστό, ανοίγει μόνο σε ώρα ανάγκης.
Η περίφραξη αποτελείται από πολύ ψηλά ττέλια και συρματόπλεγμα στην κορυφή, που αποτρέπουν αποτελεσματικά την είσοδο κάθε παρείσακτου να μπει στον χώρο.
Το σχολείο συνηθίζεται να είναι κτισμένο σε σχήμα Π όπου όλες οι τάξεις ανοίγουν σε μεγάλη κεντρική αίθουσα εκδηλώσεων και παιχνιδιού κατά τις πολύ βροχερές κρύες μέρες του χειμώνα ή τις πολύ ζεστές του καλοκαιριού. Θυμίζει κάπως το Δημοτικό σχολείο Δάλι Β΄.
Όταν τα παιδιά έρχονται το πρωί στο σχολείο, αφήνουν τις τσάντες στην τάξη τους και απασχολούνται με επιτραπέζια και άλλα παιχνίδια με τα οποία είναι εξοπλισμένη η συγκεκριμένη αίθουσα. Το ίδιο αξιοποιείται κατά τα διαλείμματα όταν ο καιρός δεν επιτρέπει να βγουν έξω τα παιδιά. Δηλαδή το αρχιτεκτονικό σχέδιο των σχολείων διευκολύνει τον άμεσο και αποτελεσματικό έλεγχο από το προσωπικό ανά πάσα στιγμή, επιτυγχάνοντας έτσι ότι τα παιδιά είναι ασφαλισμένα από κάθε κίνδυνο.
Λαμβάνεται πρόνοια ώστε η αυλή να είναι μεγάλη, ορθογώνια συνήθως και στη μια μόνο πλευρά του σχολείου οπότε με μια ματιά ελέγχονται άμεσα τα παιδιά. Όπως είναι το γραφείο των φρουρών στην είσοδο, μπορούν να ελέγχουν και την αυλή, οπότε ο έλεγχος είναι διπλός.
Άλλο η φρουρά, άλλο η παιδονομία. Η παιδονομία είναι ευέλικτη. Αν κάποια παιδιά έρχονται πιο νωρίς, το πρόγραμμα τακτοποιείται έτσι ώστε να υπάρχουν παιδονόμοι εκπαιδευτικοί τη συγκεκριμένη ώρα. Μπορούν να σχολάσουν νωρίτερα ή να πάρουν κάποια άδεια .
Τα παιδιά παραλαμβάνονται όλα από τους γονείς. Κανένα παιδί δεν γυρίζει μόνο του στους δρόμους ούτε βλέπει κανείς παιδιά να περπατούν μόνα τους στον δρόμο για να πάνε στο σπίτι τους ή οπουδήποτε αλλού.
Το κράτος παρέχει στα σχολεία ολοήμερη φοίτηση για εξυπηρέτηση των εργαζομένων. Το φαγητό μαγειρεύεται στα σχολεία ολόφρεσκο για το γεύμα και τα παιδιά το απολαμβάνουν. Δίνουν μεγάλη σημασία ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα. Έχω δει σε νηπιαγωγεία να υπάρχουν χώροι για ατομική ένδυση - υπόδηση, ώστε τα παιδιά να ΄ναι άνετα φορώντας τις παντουφλίτσες τους τον χειμώνα στην τάξη κι όχι όλη μέρα με τα παπούτσια.
Το σύστημα ψυχολογικής στήριξης των παιδιών και συμβουλευτικής καθοδήγησης του προσωπικού είναι εξαιρετικό με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται πειθαρχία με συνεπαγόμενο πολύ ψηλά επίπεδα μάθησης .
Γονείς/ κηδεμόνες ή άλλα συγγενικά /φιλικά πρόσωπα, τα οποία παραλαμβάνουν τα παιδιά, κρατούν πάντοτε τις ταυτότητές τους (οι οποίες εκδίδονται από το κράτος) για οποιονδήποτε έλεγχο χρειαστεί. Οι εύκολες, απλές, πρακτικές, αποτελεσματικές λύσεις είναι ένα από κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος .
Στο Ισραήλ λαμβάνεται πάντοτε πολύ μεγάλη πρόνοια ώστε να μην ταλαιπωρούνται τα παιδιά ή οι γονείς. Πχ όταν δίνεται μια οδηγία ότι ας πούμε τα κάγκελλα θα κλείνουν την χώρα λαμβάνεται ταυτόχρονα πρόνοια και ποιος θα ανοίξει τα κάγκελλα όταν χρειαστεί .
Αναφέρω απλά για προβληματισμό, ότι σε ένα συγκεκριμένο κωμικοτραγικό περιστατικό που συνέβη πρόσφατα, δασκάλα Δημοτικού Σχολείου τηλεφώνησε σε μητέρα να πάει να πάρει το παιδί της που ασθένησε ξαφνικά. Τα κάγκελα ήταν κλειδωμένα. Η γραμματέας απουσίαζε και δεν απαντούσε το τηλέφωνο. Η δασκάλα ήταν στην τάξη της. Η διεύθυνση ήταν σε συνέδριο. Η μητέρα τηλεφωνώντας ξανά και ξανά για να της ανοίξουν και μη παίρνοντας καμμία απάντηση άρχισε να περπατά μπροστά από την περίφραξη ίσως την έβλεπε κάποιος από το σχολείο. Την είδαν λειτουργοί των δημοσίων έργων και προσφέρθηκαν να της δείξουν το κάγκελο. Μα γιατί δεν έμπαινε μέσα; Κάποια στιγμή, αφού βγήκαν διάλειμμα και τέλος πάντων αντιλήφθηκαν από το σχολείο την παρουσία της, ζήτησαν συγνώμη γιατί … έχασαν τα κλειδιά! Να περιμένει λίγο να βρουν που τα έβαλαν.. ποιος τα έπιασε.
Είναι σαφές ότι εύκολα μπορούν να δημιουργηθούν άλλα προβλήματα εάν δεν ληφθούν συνολικά υπόψη όλες οι παράμετροικατά τη λήψη μιας απόφασης.
Εάν πχ ληφθεί απόφαση είτε από τη διεύθυνση είτε από την αρμόδια αρχή ότι τα κάγκελα των σχολείων θα κλειδώνονται, θα πρέπει συνάμα να υπάρξουν αποτελεσματικοί σχεδιασμοί για τα περαιτέρω πχ Ποιος έχει καθημερινά την έγνοια να ανοίξει το κάγκελλο όταν χρειάζεται; Ποιος ελέγχει την είσοδο για να δει ότι ένας γονιός/ξένος να εισέλθει στον χώρο του σχολείου; Πού βρίσκονται τα κλειδιά; Ποιοι κρατούν κλειδιά; Πόσα αντικλείδια να έχει το σχολείο; Και προπάντων τι θα γίνει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης;
Στη Λάρνακα (πριν την αφυπηρέτησή μου), γνωρίζω ότι κάποια νηπιαγωγεία είχαν εφεύρει τρόπους για επίλυση του θέματος αυτού. Η αρμόδια αρχή καλό θα ήταν να ασχοληθεί με το σοβαρό αυτό θέμα.
Εν κατακλείδι, στο γειτονικό Ισραήλ, η ασφάλεια των παιδιών στον σχολικό χώρο (και όχι μόνο ), επιτυγχάνεται με την εύρυθμη λειτουργία όλων των ανωτέρω προνοιών / θεσμών / διαδικασιών /σχεδιασμών, τα οποία συνεπικουρούν λυσιτελώς ώστε το σύστημα ελέγχου παιδικής ασφάλειας να είναι αποτελεσματικό και να εμπνέει εμπιστοσύνη στους γονείς.
* Τέως Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης
