Αυξημένος διδακτικός χρόνος και η νοσηρότητα του διδασκαλικού επαγγέλματος

 ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Α. ΠΟΛΗ*

Ο καθηγητής Παναγιώτης Περσιάνης απαντώντας στη θέση μου ότι η αύξηση του διδακτικού χρόνου των ηλικιωμένων εκπαιδευτικών θα είχε δυσμενή επίδραση στην υγεία τους [Σημ. 1] απάντησε ότι δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να αποδεικνύουν οποιαδήποτε συσχέτιση μεταξύ του μεγέθους του διδακτικού χρόνου και της νοσηρότητας των εκπαιδευτικών. Έχει δίκαιο ως προς το γεγονός ότι τα Πανεπιστήμια δεν κάνουν τέτοιου είδους έρευνες. Επί της ουσίας όμως μπορώ να παραθέσω  αδιάψευστα δεδομένα από έγκυρες πηγές που τεκμηριώνουν τη  θέση ότι αύξηση διδακτικών καθηκόντων και καλή υγεία είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα.

Η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας στην ετήσια έκθεση της για το 2013 [σημ. 2] αναφέρει ότι το 2013 έγιναν 1638 αντικαταστάσεις για λόγους ασθενείας στη Δημοτική Εκπαίδευση ενώ αντίστοιχα στη Μέση Εκπαίδευση είχαμε μόνο 800 αντικαταστάσεις για τον ίδιο λόγο. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις οι αντικαταστάσεις για λόγους ασθενείας αποτελούσαν το 75% του συνόλου των αντικαταστάσεων. Συνολικά το κράτος ξόδεψε € 4 756 290 για αντικαταστάσεις  στη δημοτική εκπαίδευση και αντίστοιχα € 2 707 995 για αντικαταστάσεις στη μέση εκπαίδευση. Το διδακτικό προσωπικό στη Δημοτική Εκπαίδευση τη σχολική χρονιά 2013 – 2014 ήταν 5564 άτομα και στη Μέση Εκπαίδευση 6328 άτομα [σημ. 3] . Κάνοντας τη σχετική διαίρεση μπορούμε να πούμε ότι η κατά κεφαλή δαπάνη για αντικαταστάσεις το 2013  στη δημοτική εκπαίδευση ήταν €855 ενώ στη μέση εκπαίδευση € 428 δηλαδή η μισή.

Τα δεδομένα αυτά επαναλαμβάνονται και στις ετήσιες εκθέσεις της ΕΕΥ για τα προηγούμενα χρόνια. Στη σελίδα 32 της έκθεσης της ΕΕΥ για το 2012 διαβάζουμε ότι έγιναν 2296 αντικαταστάσεις εκπαιδευτικών δημοτικής για λόγους ασθενείας έναντι 1161 αντικαταστάσεων ασθενείας στη Μέση Εκπαίδευση την ίδια χρονιά. Το σχολικό έτος 2012-2013 υπηρετούσαν 6559 εκπαιδευτικοί στη Μέση Εκπαίδευση και αντίστοιχα 5638 στη Δημοτική. [σημ. 4] Τέλος στη σελίδα 34 της έκθεσης του 2012 αναφέρεται ότι το συνολικό κόστος των αντικαταστάσεων το 2012 στη Δημοτική Εκπαίδευση ήταν  € 5 159 849 έναντι € 2 830 252 στη Μέση Εκπαίδευση. Το κατά κεφαλή κόστος για τις αντικαταστάσεις το 2012 ήταν €913 ανά δάσκαλο ενώ η αντίστοιχη δαπάνη ανά καθηγητή ήταν € 431 δηλαδή λιγότερη από τη μισή. Ανάλογα δεδομένα μπορούν να βρεθούν και στις εκθέσεις της ΕΕΥ παλαιοτέρων ετών. [σημ. 5, 6]

Οι αντικαταστάσεις για λόγους ασθενείας δίνονται για πιστοποιημένες από ιατρικό λειτουργό άδειες ασθενείας χρονικής διάρκειας μιας εβδομάδας ή περισσότερο. Δεν είναι δε σπάνιες οι περιπτώσεις που οι άδειες αυτές πιστοποιούνται από ιατροσυμβούλιο όταν ξεπερνούν τις 42 ημέρες. Είναι λοιπόν  ιατρικά πιστοποιημένο ότι οι δάσκαλοι είναι πλέον φιλάσθενοι από τους συναδέλφους τους στη Μέση Εκπαίδευση. Επιπλέον με βάση δεδομένα που μπορεί να αντλήσει κανείς από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και κωδικοποιούνται στον πίνακα 1 που ακολουθεί, ο διδακτικός χρόνος των εκπαιδευτικών είναι πολύ περισσότερος στη δημοτική εκπαίδευση παρά στη μέση. Παραθέτουμε το σχετικό πίνακα κατωτέρω για να το σχολιάσουμε:

Πίνακας 1: Διδακτικός Χρόνος Εκπαιδευτικών σε περιόδους διδασκαλίας ανά βαθμίδα εκπαίδευσης

Από τον πίνακα προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:

1. Οι περίοδοι διδασκαλίας των εκπαιδευτικών στη Δημοτική είναι σημαντικά περισσότερες από τις περιόδους διδασκαλίας στη Μέση Εκπαίδευση.
2. Η διαφορά εις βάρος των εκπαιδευτικών Δημοτικής αυξάνεται δραματικά όσο αυξάνονται τα χρόνια υπηρεσίας των εκπαιδευτικών ή όταν αυτοί παίρνουν προαγωγή. Αναλυτικά:

Ενώ στην αρχή της σταδιοδρομίας τους οι δάσκαλοι έχουν περίπου 20% περισσότερες διδακτικές περιόδους εβδομαδιαίως από τους απλούς εκπαιδευτικούς Μέσης, μετά τη συμπλήρωση 20 ετών υπηρεσίας η διαφορά σχεδόν διπλασιάζεται και φτάνει στο 39%.[σημ. 7]  Ένας βοηθός διευθυντής γυμνασίου έχει τις μισές διδακτικές περιόδους από ένα βοηθό διευθυντή δημοτικού, δηλαδή διαφορά 100% ! [σημ. 8]. Όταν ένας απλός δάσκαλος προάγεται σε βοηθό διευθυντή διατηρεί ουσιαστικά όλα τα διδακτικά καθήκοντα του απλού δασκάλου αφού η υπηρεσία του μειώνει το διδακτικό χρόνο κατά 16 λεπτά ημερησίως, ενώ πρέπει να βοηθά ουσιαστικά τη διοίκηση του σχολείου έναντι της μηδαμινής ελάφρυνσης των 16 λεπτών ημερησίως που παίρνει. Τέλος, ο διευθυντής δημοτικού σχολείου αναλαμβάνει διδακτικά καθήκοντα ίσα με το 38%  έως 65% των διδακτικών καθηκόντων πρωτοδιόριστου δασκάλου και επιπλέον έχει να επιτελέσει 39 διοικητικά καθήκοντα που αναφέρονται στο σχέδιο υπηρεσίας και αναρίθμητα άλλα που δεν αναφέρονται και έχουν σχέση με τη διοίκηση και την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου του.

Με βάση τα δεδομένα που παράθεσα, παρμένα από τις ετήσιες εκθέσεις της ΕΕΥ και την ιστοσελίδα του ΥΠΠ θεωρώ ότι απέδειξα ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση   μεταξύ της  νοσηρότητας και των αυξημένων διδακτικών και άλλων υποχρεώσεων των δασκάλων της Δημοτικής Εκπαίδευσης σε σχέση με τους δασκάλους της μέσης. Η τεράστια πίεση, οι αλληλοεπικαλύψεις καθηκόντων και το γεγονός ότι μετά από κάθε προαγωγή ο δάσκαλος, παράλληλα με τα καθήκοντα της νέας του θέσης διατηρεί και τα καθήκοντα της προηγούμενης, μεταφράζονται σε άγχος και αυξημένη νοσηρότητα του κλάδου, την οποία και από αυστηρώς οικονομική πλευρά να τη δεις δεν είναι συμφέρουσα για κανένα.

Αν αυξήσουμε περεταίρω το χρόνο των παλαιών δασκάλων για να τον εξισώσουμε με το διδακτικό χρόνο των νέων δασκάλων, όπως εισηγείται η Παγκόσμια Τράπεζα είναι σαν να δίνουμε τη χαριστική βολή σε κάποιους από αυτούς. Για τους τεχνοκράτες της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι μια ακόμα θεωρητική άσκηση επί χάρτου. Για κάποιους από εμάς όμως, που έχουμε δαπανήσει τη μισή μας ζωή στα σχολεία μπορεί να σημαίνει τη διαφορά μεταξύ του να προλάβεις να συνταξιοδοτηθείς ή να πεθάνεις στο στρεσογόνο περιβάλλον μιας παραβατικής τάξης..

Σημειώσεις

1. 1.   Παναγιώτης Περσιάνης προς Μιχάλη Πόλη: «θα έλεγα ότι το επιχείρημα ότι υπάρχει φόβος να πάθουν «εγκεφαλικό ή καρδιοαγγειακό νόσημα» οι ηλικιωμένοι που θα υποχρεωθούν να εργασθούν επιπλέον 2 ώρες , δεν είναι πολύ ισχυρό ,όχι μόνο γιατί δεν υπάρχουν σχετικές επιστημονικές έρευνες…
2. Ετήσια Έκθεση ΕΕΥ 2013 σελ. 33-35
3. Ετήσια Έκθεση ΕΕΥ 2013 σελ. 33-35
4. Ετήσια Έκθεση ΕΕΥ 2012 σελ. 20
5. Από την ετήσια έκθεση της ΕΕΥ για το 2011 αντλούμε τα ακόλουθα δεδομένα. Το 2011 έγιναν 3192 αντικαταστάσεις για λόγους ασθενείας στη Δημοτική Εκπαίδευση ενώ στη Μέση λιγότερες από τις μισές δηλαδή 1352 [ σελ.33] Οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής το 2010-2011 ήταν 5617 ενώ της Μέσης 6711. Οι συνολικές δαπάνες για αντικαταστάσεις το 2011 ήταν € 7 031 093 στη Δημοτική Εκπαίδευση έναντι € 3 869 529  στη Μέση Εκπαίδευση. Η κατά κεφαλή δαπάνη για αντικαταστάσεις το 2011 ήταν : Δημοτική Εκπαίδευση € 1252  έναντι κατά κεφαλή δαπάνης € 577 στη μέση, που είναι λιγότερη από τη μισή.
6. Από την ετήσια έκθεση της ΕΕΥ για το 2010 αντλούμε τα ακόλουθα: Το 2010 έγιναν 2908 αντικαταστάσεις για λόγους ασθενείας στη Δημοτική Εκπαίδευση ενώ στη Μέση Έκπαίδευση λιγότερες από τις μισές δηλαδή 1337 [ σελ.33] Οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής το 2010-2011 ήταν 5614 ενώ της μέσης 6862. Οι συνολικές δαπάνες για αντικαταστάσεις το 2010 ήταν € 5 708 437 Δημοτική Εκπαίδευση έναντι €2 981 121 στη Μέση Εκπαίδευση. Η κατά κεφαλή δαπάνη για αντικαταστάσεις το 2010 ήταν : Δημοτική Εκπαίδευση € 1017 έναντι κατά κεφαλή δαπάνης € 434 στη μέση, που είναι λιγότερη από τη μισή.
7. [ ( 29 - 24 ) : 24 ] Χ 100 = 20,83%
8. [ ( 25 – 18 ) : 18 ] Χ 100 = 38,9%
9. Οι διδακτικές περίοδοι των βοηθών διευθυντών στη Μέση Εκπαίδευση κυμαίνονται από 10 έως 14 έναντι 23 περιόδων των βοηθών διευθυντών στη Δημοτική Εκπαίδευση.

*Εκπαιδευτικός