ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Σπεύδω να εκφράσω από την αρχή τη λύπη μου γιατί για δεύτερη φορά σε μια βδομάδα νιώθω την ανάγκη να διατυπώσω δημόσια τη διαφωνία μου με δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας διακινδυνεύοντας έτσι να δώσω την εντύπωση ότι τον εχθρεύομαι ή αντιδρώ στις πρωτοβουλίες του για κάποιο προσωπικό λόγο. (Στην Κύπρο ζούμε και ξέρουμε πολύ καλά πώς δουλεύουν οι φήμες και δημιουργούνται οι παρεξηγήσεις). Γι’ αυτό θέλω να δηλώσω ότι τον κ. Υπουργό δεν έτυχε ποτέ να τον γνωρίσω και ομολογώ ότι το όνομά του το άκουσα για πρώτη φορά την ημέρα που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες ότι διορίστηκε στη θέση του Υπουργού παιδείας. Δεν έχω λοιπόν κανένα λόγο ούτε να τον εχθρεύομαι ούτε να αντιδρώ στις αποφάσεις του. Απεναντίας του εύχομαι κάθε επιτυχία στο έργο του. Ελπίζω ότι, όταν δεχόταν τη θέση του Υπουργού, να είχε υπόψη του ότι oi αποφάσεις και οι ενέργειες κάθε δημόσιου λειτουργού και πολύ περισσότερο ενός Υπουργού υπόκεινται σε αυστηρό δημόσιο έλεγχο που αποβλέπει στη διασφάλιση λήψης των καλύτερων κατά το δυνατό αποφάσεων για το καλό του συνόλου. Θα πρέπει να θυμάται ότι πολλές φορές στο παρελθόν εξέφρασα διαφωνίες και για αποφάσεις του προκατόχου του.
Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθώ με τις θέσεις που υποστήριξε στο άρθρο που δημοσίευσε στις 19 Μαρτίου στο Paideia-News με τίτλο «Επιβάλλεται η αξιολόγηση και η λογοδότηση του εκπαιδευτικού» και πιο συγκεκριμένα με αυτές που περιέχονται στο πιο κάτω απόσπασμα:
«Δεν έχει νόημα να βάζουμε τα παιδιά να αποστηθίζουν γνώσεις για να έρθουν την επόμενη μέρα να τις γράφουν σε ένα κομμάτι χαρτί. Μπορούν να κάνουν μια μικρή έρευνα με τους συμμαθητές τους, να ψάξουν, να μάθουν πώς να μαθαίνουν, να κάνουν μια παρουσίαση στην τάξη. Ακόμα και το μεγάλο διαγώνισμα για το οποίο συζητούμε δεν θα έχει τη μορφή της κλασσικής εξέτασης όπως τη γνωρίζουμε. Δεν θα είναι να φωτογραφίζουν γνώσεις από την προηγούμενη μέρα και να τις αποτυπώνουν σε ένα κομμάτι χαρτί. Θα γίνει μεταφορά της γνώσης σε καταστάσεις ζωής. Σίγουρα είναι ένα κεφάλαιο στη σύγχρονη παιδαγωγική στο οποίο όλοι πρέπει να γίνουμε κοινωνοί».
Τι μας λέει στην ουσία ο ΥΠΠ στο πιο πάνω απόσπασμα;
α) Ότι οι μαθητές των σχολείων της Κύπρου ανοίγουν τα διδακτικά βιβλία τους μόνο την προηγουμένη των εξετάσεων, δηλαδή όλο τον προηγούμενο χρόνο δεν έχουν καμιά επαφή με αυτά.
β) εάν και όταν διαβάζουν οι μαθητές τέτοια βιβλία, δεν προσπαθούν ή/και δεν μπορούν ή/και δεν ξέρουν πώς να κατανοήσουν αυτά που διαβάζουν. Έτσι, όταν την προηγουμένη των εξετάσεων αναγκάζονται να διαβάσουν τις σχετικές σελίδες που τους όρισαν οι καθηγητές τους, το μόνο που καταφέρνουν είναι να τις φωτογραφίσουν/ αποστηθίσουν.
γ)Μέχρι τον Δεκέμβριο που θα γίνουν οι εξετάσεις των Τετραμήνων οι καθηγητές δεν διδάσκουν στους μαθητές πώς να μελετούν τα διδακτικά βιβλία, τι πρέπει δηλαδή να κάνουν πρώτα και τι στη συνέχεια, τι πρέπει να προσέχουν , πώς πρέπει να ελέγχουν το εαυτό τους αν κατανόησαν το κείμενο/θεωρία, αν μπορούν να θυμηθούν τα κύρια σημεία και το γενικό νόημα και πώς αυτό συνδέεται με το προηγούμενο. Έτσι οι μαθητές την προηγουμένη των εξετάσεων που θα πάρουν για πρώτη φορά το διδακτικό βιβλίο στα χέρια τους το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να φωτογραφίσουν/αποστηθίσουν τις σελίδες του βιβλίου.
δ) προτείνεται έμμεσα ο περιορισμός ή η εγκατάλειψη της μορφής εξέτασης στην οποία θα καλούνται οι μαθητές να γράψουν πάνω σε ένα θέμα για να αποδείξουν ότι κατανόησαν αυτό που διδάχτηκαν ή να το κρίνουν ή να λύσουν προβλήματα για να δώσουν την ευκαιρία στους διδάσκοντες να πάρουν ανατροφοδότηση σχετικά με το αποτέλεσμα που είχε η διδασκαλία τους. Αντί αυτού, οι μαθητές, σύμφωνα με το άρθρο του Υπουργού, θα «μπορούν να κάνουν μια μικρή έρευνα με τους συμμαθητές τους, να ψάξουν, να μάθουν πώς να μαθαίνουν , να κάνουν μια παρουσίαση στην τάξη. Ακόμα και το μεγάλο διαγώνισμα για το οποίο συζητούμε δεν θα έχει τη μορφή της κλασσικής εξέτασης όπως τη γνωρίζουμε. Θα γίνει μεταφορά γνώσης σε καταστάσεις ζωής. Δεν θα είναι να φωτογραφίζουν γνώσεις την προηγούμενη για να τις αποτυπώσουν την επομένη σε ένα κομμάτι χαρτί».
Αυτή είναι η ανάγνωση των δηλώσεων του Υπουργού που κάνω εγώ, δεν ξέρω ποια είναι η ανάγνωση των δηλώσεων που κάνουν οι άλλοι.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τα εξής:
1. Υπάρχει πρόβλημα μάθησης από βιβλία στα σχολεία της Κύπρου και πότε άρχισε; Τι είναι εκείνο που μας εμποδίζει να αναμένουμε ότι την προηγουμένη των εξετάσεων δεν θα γίνει αυτό που υποθέτει ο Υπουργός(να φωτογραφίζουν/αποστηθίζουν) αλλά κάτι πολύ διαφορετικό, να ρίξουν μια ματιά στα βιβλία τους για να φρεσκάρουν στη μνήμη τους αυτά που έμαθαν σταδιακά και συστηματικά κατά τη διάρκεια του τετραμήνου;
2. Πώς βλέπει ο Υπουργός την κατάσταση αυτή, όπως την περιγράφει, σχετικά με τη μάθηση/αποστήθιση; Απλώς την περιφρονεί, όπως δείχνει η φράση «πάνω σ’ένα κομμάτι χαρτί»; Τη θεωρεί δεδομένη και μη αναστρέψιμη; Δεν έκανε καμιά αναφορά σε κάποια μέτρα για διόρθωσή της.
3. Θα εγκαταλείψουμε τη θεωρία παντελώς στη μέση εκπαίδευση και θα περιοριζόμαστε στο εξής μόνο στις εμπειρίες που αποκτούν οι μαθητές από τις δραστηριότητες που κάνουν μέσα και έξω από την τάξη; Δεν χρειάζεται οι μαθητές να βοηθηθούν με τη θεωρία για να κατανοήσουν βαθύτερα τις γνώσεις που αποκτούν, για να αντιληφθούν την ουσία των πραγμάτων αλλά και για να αποκτήσουν επιστημονική σκέψη και να μπορέσουν έτσι να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο μέσα στον οποίο ζουν; Πώς θα γίνει μεταφορά γνώσης, όπως ζητά ο Υπουργός, αν δεν την κατανοήσουν βαθύτερα μέσω της θεωρίας; Οι ειδικοί γράφουν ότι η μεταφορά στην πράξη της αποκτώμενης γνώσης, όπως γενικά οι αναστοχαστικού τύπου λειτουργίες, απαιτούν πολύ υψηλή νοητική ικανότητα, γιατί προϋποθέτουν πoλλαπλές νοητικές διεργασίες (Κουλαϊδής,Β. και άλλοι «Πρόγραμμα PISA. Αποτίμηση και Προκλήσεις». Συγκριτική και Διεθνής Εκπαιδευτική Επιθεώρηση, 6(206),33-57). Είναι, τελικά, λάθος το ότι ιδρύθηκαν τεχνικές σχολές που παρέχουν στους μαθητές, εκτός από τις εμπειρίες που έπαιρναν οι παλιοί τεχνίτες από την πράξη, και βασική θεωρία για να κατανοούν τι ,πώς και γιατί κάνουν κάτι και για να μπορούν να κτίσουν πάνω σ’αυτό;
Επειδή πιστεύω πως στις δηλώσεις αυτές του Υπουργού τίθεται επίσημα το θέμα όχι μόνο της απόκτησης γνώσης στα σχολεία της Κύπρου σήμερα αλλά γενικότερα το θέμα της ουσίας και της απόκτησης μάθησης, δηλαδή το θέμα του βασικού σκοπού για το οποίο λειτουργούν τα σχολεία, πιστεύω ότι στη συζήτησή του πρέπει να εμπλακούν οι εκπαιδευτικοί και προπαντός οι ειδικοί, πανεπιστημιακοί και άλλοι. Το θέμα αυτό αφορά όλους μας ,εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές και κάθε ένα που ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση. Τι λένε τα Τμήματα Επιστημών της Αγωγής των Πανεπιστημίων;
Πρώην Αν. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
