ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΑΣΛΑΝΙΔΟΥ*
Τραγουδώ, άρα υπάρχω…ή «υπάρχω μέσα από τους μουσικούς ήχους», ήταν το μήνυμα που πέρασαν στο εκλεκτό ακροατήριό τους οι δύο καλλιτέχνιδες αδελφές, η σοπράνο Ελένη Κάνθου και η κιθαρίστρια Ευγενία Κάνθου. Πρόκειται για το ρεσιτάλ – τέταρτη εκδήλωση της σειράς CantoErgoSum του Ιδρύματος Τηλέμαχος Κάνθος που δόθηκε την Τετάρτη 23 Μαρτίου 2016 στο Κέντρο Τεχνών Κάνθος.
Συνθέσεις που μαρτυρούν σεβασμό στην παράδοση και την ταυτότητα
Το πρόγραμμα πλούσιο, καλοσχεδιασμένο, με ρεπερτόριο στο οποίο ξεχωριστή θέση είχαν οι πολύ ενδιαφέρουσες διασκευές και εκτελέσεις ελληνικών και κυπριακών δημοτικών τραγουδιών καθώς και τραγούδια Ισπανών κλασικών συνθετών. Συνθέσεις βγαλμένες μέσα από το πολιτιστικό υπόβαθρο των καλλιτέχνιδων και, δεμένες άψογα με τον εκθεσιακό χώρο του ιδρύματος, μιλούσαν στ’ αυτιά και τη ψυχή του εκλεκτού ακροατηρίου μαρτυρώντας τον σεβασμό στην παράδοση και την ταυτότητά μας.
Το πρώτο μέρος περιλάμβανε:
Τη σύνθεση «Αχτίδα» του διαπρεπή συνθέτη, μαέστρου και ακαδημαϊκού Πέτρου Πετρίδη (1892-1977) από την Νίγδη της Καππαδοκίας, πάνω στ’ ομώνυμο ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Τις πέντε ελληνικές λαϊκές μελωδίες (Cinq Mélodies populaires grecques) τις οποίες ο Maurice Ravel συνέθεσε για φωνή και πιάνο μεταξύ των ετών 1904 και 1906 βασισμένος σε έκδοση του γλωσσολόγου Hubert Pernot και του συνθέτη Paul Le Flem που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1903. Η δυτική αρμονία της εποχής του συνθέτη διαπερνούν με ξεχωριστή έμπνευση τους αρχαιοελληνικούς τρόπους των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, στοιχείο που αναδεικνύεται ιδιαίτερα με την μεταγραφή για κιθάρα. Πρόκειται για τα τραγούδια Ξύπνησε πετροπέρδικα, Κάτω στον Άγιο Σίδερο, Ποιος ασίκης σαν κι εμένα, Ω ν’ άντζελος είσαι μάτια μου και Γιαρούμπι, όλα αξιόλογοι θύλακες μελωδιών της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς.
Τη σύνθεση για φωνή και πιάνο «Στρίγγλα παπαδιά» του αρχιμουσικού Παναγιώτη (Τότη) Καραλίβανου (1901-1987) βασισμένη στο θέμα του παραδοσιακού Ζαγορίσιου χορού σε μεταγραφή για κιθάρα από την Ευγενία Κάνθου. Η αβίαστη, εκφραστική φωνητική εκτέλεση, σκερτσάροντας με το δεξιοτεχνικό παίξιμο και τα εφέ της κιθάρας, ξετύλιγε την εικόνα των μερακλήδων χορευταράδων των Ιωαννίνων με τους χορευτικούς αυτοσχεδιασμούς.
Το μουσικόφιλο ακροατήριο είχε ακολούθως την εμπειρία να ακούσει σε πρώτη εκτέλεση τη σύνθεση του μαέστρου και συνθέτη Άγι Ιωαννίδη Φαντασία για Κιθάρα, βασισμένη στο θέμα της Αροδαφνούσας και αφιερωμένη στην κιθαρίστρια Ευγενία Κάνθου.Το στοιχείο έρωτας-θάνατος αναδύεται μέσα από το αναπτυξιακό υλικό της ευφάνταστης σύνθεσηςαλλά και της εκτέλεσης του έργου, όπως ακριβώς στη δομή του πολυτραγουδημένου μεσαιωνικού ποιήματος.
Στην κατάληξη που πρώτου μέρους, το κοινό εκφράστηκε με ένθερμο χειροκρότημα στη γεμάτη εκφραστικότητα μουσική επικοινωνίαμέσα από τις συνθέσεις Ψιντρή Βασιλιτζιά μουσε μια ξεχωριστή ερμηνεία από την Ελένη Κάνθου, Ρούλλα μου Μαρούλλα μου και Παπαθκιά. Πρόκειται για έργα για φωνή και πιάνο του Άγι Ιωαννίδη βασισμένα στα γνωστά παραδοσιακά κυπριακά τραγούδια και διασκευασμένα για φωνή και κιθάρα από την Ευγενία Κάνθου.
Το συναίσθημα εξελίσσεται σε εικόνες
Στο δεύτερος μέρος, η Ευγενία Κάνθουμας μεταφέρεισολιστικά στ’ αχνάρια της κιθάρας, σε ανδαλουσιανά τοπία της Ισπανίας. Ο IsaacAlbéniz (1860-1909) έλεγε ότι τίποτα δεν τον ενδιέφερε περισσότερο από τον ήλιο που πυρώνει τα σοκάκια της Γρανάδας και μόνο με νότες θα μπορούσε να περιγράψει τη διαμονή του στον ονειρεμένο τόπο… Μ’ αυτόν τον τρόπο εκφράζει την αγάπη του στη SerenataTorre Bermeja, μέρος των "12 Piezas caracteristicas, Op.92" γραμμένο αρχικά για πιάνο, ευρέως όμως διαδεδομένο με τη διασκευή για κιθάρα. Το συναίσθημα εξελίσσεται σε εικόνες που δημιουργούνται με τα ρυθμικά περάσματα και τις μελωδικές φράσεις τηςRondeña του ReginoSáinzdelaMaza (1896-1981). Ο τίτλος παρμένος από τη γραφική πόλη της Ανδαλουσίας Ronda και η μορφή φυσικά φλαμένκο από το Fandango, ισπανικό χορό του 18ου αιώνα.
Στο ίδιο κλίμα, ακολούθησαν τα πέντε ισπανικά τραγούδια: Στο αξιαγάπητο El tra la la y el punteado του Enrique Granados η Maja (γυναίκα) πληροφορεί άνδρα της ότι σκοπεύει να συνεχίσει το τραγούδι της χωρίς να νοιάζεται τι κάνει αυτός ή τι της λέει. Το Noquierotusavellanas του JesusGuridi από τα έξη καστελιάνικα τραγούδια, βασισμένο σε παραδοσιακό βασκικό τραγούδι.ToDelosalamosvengo, madreτου JoaquinRodrigo από τον κύκλο τραγουδιώνCuatro madrigales amatorios,παραδοσιακή μελωδία που, με την εξαίρετη κιθαριστική συνοδεία και την εκδηλωτική φωνή της soprano, μας παραπέμπει στη ‘συνάντηση, στις λεύκες της Σεβίλλης’. Και το τραγούδι συνεχίζεται το ίδιο περίτεχνα με το PãnoMurciano του Joaquin Nin και το καταγραμμένο σε διάφορες εκτελέσεις, δημοφιλές τραγούδι Clavelitos του Joaquin Valverde.
Ένα απαιτητικό ρεπερτόριο, σωστά παρουσιασμένο και ερμηνευμένο στο ηχόχρωμα συνδυασμού φωνής και κιθάρας, σαν σολιστικό και όχι όργανο συνοδείας, που ‘κύλησε’ με ένα συνεχές ενδιαφέρον από την αρχή ως το τέλος. Η αβίαστη κιθαριστική δεξιοτεχνία με σεβασμό στη φωνητική ποιότητα, οι καλοσχηματισμένες δυναμικές στην ερμηνεία τους και η αρμονική σκηνική παρουσία συνέβαλαν στη δημιουργία μιας μοναδικής μουσικής εκδήλωσης που έκλεισε μετά το δεύτερο ‘ξανά’ με τον καλύτερο τρόπο: Το γνωστό κυπριακό παραδοσιακό τραγούδι Τηλλυρκώτισσα σε κλασική σύνθεση και το υπέροχο νανούρισμα από την ελληνική παράδοση «Κοιμήσου Αστρί» μεταδίδοντάς μας ένα ονειρικό και φαντασιακό στοιχείο, αισιόδοξη προσμονή και ελπίδα, όπως αυτή στα όνειρα και την ευχή της μάνας για την κόρη της...
