Δασκαλικός συνδικαλισμός και κοινωνία

ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΣΟΒΟΛΟΥ*

Είναι γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο συνδικαλίζονται οι διάφορες επαγγελματικές ομάδες επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία. Αν αυτό είναι αλήθεια για όλες τις επαγγελματικές συνδικαλιστικές οργανώσεις, ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό για την ΠΟΕΔ, τη συνδικαλιστική οργάνωση των δασκάλων. Η δουλειά του δασκάλου επηρεάζει με τον ένα ή άλλο τρόπο όλη την κοινωνία. Οι γονείς των παιδιών, κατά κύριο λόγο, περιμένουν από τους δασκάλους να μπουν μπροστά στους αγώνες για ποιοτική παιδεία σ’ όλα τα παιδιά. Να αναδείξουν τα προβλήματα της παιδείας και όχι να τα αποκρύβουν. Να συνεργαστούν με τους γονείς και άλλους φορείς για την αγωνιστική διεκδίκηση των αιτημάτων τους.  Να αποκρούσουν κάθε προσπάθεια για δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων, άλλα να υπερεξοπλίζονται και άλλα να αφήνονται να ρημάζουν. Να απαιτήσουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης της υλικοτεχνικής αναβάθμισης όλων των σχολείων (αίθουσες πολλαπλής χρήσης, αίθουσες ειδικών μαθημάτων, κεντρική μαθητική βιβλιοθήκη κ.ά.). Η ηγεσία της ΠΟΕΔ, παρόλο το έργο που έχει παράγει, δεν έχει καταφέρει να μπει μπροστάρης σ’ ένα μέτωπο παιδείας με αγωνιστικό διεκδικητικό τρόπο.  Πολλές φορές ένα μέρος από το στελεχικό δυναμικό παραμένει έρμαιο μικροπαραταξιακών και μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, τρέχει πίσω από μεγαλόστομες ανούσιες εξαγγελίες της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, βολεύεται και αλληθωρίζει στην προοπτική της προαγωγής, κάνει τα στραβά μάτια σε σωρεία προβλημάτων που ταλανίζουν τα σχολεία, τους δασκάλους, τους μαθητές και τις οικογένειές τους. 

Μια από τις ενδογενείς αιτίες της απραξίας είναι και το καταστατικό με το οποίο λειτουργεί η ΠΟΕΔ. Ένα απαρχαιωμένο, αντιδημοκρατικό καταστατικό το οποίο αποξενώνει τους δασκάλους της βάσης αντιμετωπίζοντάς τους ως απλούς ψηφοφόρους κάθε τρία χρόνια. Την αποφασιστική δύναμη τη συγκεντρώνει το 25μελές Διοικητικό Συμβούλιο και κυρίως η 7μελής Γραμματεία. Έτσι (ηθελημένα ή όχι) δημιουργείται μια στενή ομάδα συμφερόντων που συχνά ρέπει προς την έπαρση και την αντιδημοκρατική συμπεριφορά και δράση, μετατρέποντας ακόμα και τους Γενικούς Αντιπροσώπους στις Παγκύπριες Συνδιασκέψεις σε «γλάστρες». Αρνούνται συχνά να θέσουν προς ψήφιση προτάσεις και απαιτούν την εξουσιοδότηση να χειρίζονται τα θέματα χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την Παγκύπρια Συνδιάσκεψη, η οποία αποτελεί το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο.

Απαιτείται άμεσα η ριζική αλλαγή του καταστατικού για να υπάρξει απελευθέρωση του δυναμικού των δασκάλων προς όφελος της παιδείας και της κοινωνίας. Θεωρώ καθήκον μου να βοηθήσω, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, να αποκτήσει η ΠOEΔ ένα καταστατικό που να ανταποκρίνεται στον απαιτούμενο εκδημοκρατισμό και την κατά το δυνατό άμεση δημοκρατία. H Kύπρος λόγω του μικρού μεγέθους της προσφέρεται για να λειτουργήσει η άμεση δημοκρατία. Για να αποκτήσει ζωντάνια και αγωνιστικότητα η οργάνωση και οι δάσκαλοι να συμμετέχουν στον ανώτατο βαθμό, πρέπει όχι απλά να ακούγεται η γνώμη τους, αλλά να καθορίζουν οι ίδιοι τις αποφάσεις μέσα από μια αποκεντρωμένη λειτουργία.  Αυτό απαιτεί:

• Δημιουργία μικρών τοπικών συλλόγων από εκπαιδευτικούς λίγων σχολείων (περίπου 100-200 εκπαιδευτικών) και εκλογή των αντιπροσώπων από τους συλλόγους κάθε χρόνο το Mάη. Οι αντιπρόσωποι να λογοδοτούν στους συλλόγους και να είναι ανακλητοί. Kάθε δεύτερο έτος οι Γενικοί αυτοί αντιπρόσωποι να εκλέγουν σε Παγκύπρια Γενική Συνέλευση απευθείας τα μέλη του Διοικητικού συμβουλίου της ΠOEΔ.
• Το Διοικητικό Συμβούλιο να γίνει 11μελές ή 13μελές και να καταργηθεί η Γραμματεία.  
• Kάθε σύλλογος να έχει δικό του πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο που να εκλέγεται κάθε Oκτώβρη. (Ένας σύλλογος π.χ. μπορεί να περιλαμβάνει τα σχολεία Λατσιών, Γερίου, Δαλιού). Έδρα του κάθε συλλόγου ορίζεται εκεί που υπάρχουν οι περισσότεροι δάσκαλοι.
• Διατηρούνται οι επαρχιακές επιτροπές, οι οποίες εκλέγονται από τους Γενικούς Αντιπροσώπους της επαρχίας, με απλή αναλογική, κάθε χρόνο αρχές Ιουνίου.
• Kανένας, σε οποιοδήποτε όργανο δεν μπορεί να μετέχει παραπάνω από τρεις συνεχόμενες διετείς θητείες.
• Οι Γενικοί Αντιπρόσωποι στην Παγκύπρια Γενική Συνέλευση δεν είναι σταθερός αριθμός αλλά εξαρτάται από τον αριθμό των ψηφισάντων (π.χ. κάθε 50 ψηφοφόροι ένας αντιπρόσωπος)
• Οι κινήσεις λειτουργούν όπως σήμερα και μπορούν να διεκδικήσουν την ψήφο των συναδέλφων με τα ψηφοδέλτιά τους σε κάθε σύλλογο, όπως και ανεξάρτητοι.
• Οι θέσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΠOEΔ δεν πρέπει να είναι προαποφασισμένες, αλλά γίνεται συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου στην πρώτη συνεδρία μετά την εκλογή του. Είναι σημαντικό να μην υπάρχει πρόεδρος της μειοψηφίας αλλά αποδεκτός από την πλειοψηφία.  Ιδιαίτερα αφού ο πρόεδρος είναι η εικόνα του δασκαλικού κλάδου προς τα έξω, αλλά και εκπροσωπεί την οργάνωση.
• Θα πρέπει να αποφευχθεί οποιαδήποτε συζήτηση για οριζόντια ψηφοφορία. Αυτό που ακούγεται «δημοκρατικό» καταντά αυταρχικό έως κληρονομική βασιλεία, αφού αυτοί που θα ψηφίζονται από κάθε ψηφοδέλτιο δεν θα είναι οι άριστοι, αλλά οι προβαλλόμενοι είτε από τα MME είτε από την παράταξή τους, είτε κάποιοι που επιδίδονται στις κοινωνικές και πελατειακές σχέσεις χωρίς να επικεντρώνονται στην ουσία ενός διεκδικητικού συνδικαλισμού. Δεν μπορεί να καλλιεργούμε με θεσμούς τη νοοτροπία στους εκπαιδευτικούς: «…να έχουμε προσβάσεις και ρουσφέτια σε όλους τους χώρους…».
• Για τους ίδιους λόγους δεν κρίνεται ωφέλιμο για τον κλάδο η απ’ ευθείας εκλογή Προέδρου ή άλλου αξιωματούχου, αφού μια τέτοια εκλογή θα γίνεται στη βάση επικοινωνιακών κριτηρίων και όχι συνδικαλιστικών, αγωνιστικών δειγμάτων γραφής και συγκεκριμένου προγράμματος δράσης.
• Mόνο η αποκέντρωση σε μικρούς τοπικούς συλλόγους που ο καθένας θα γνωρίζει τα έργα του καθενός, και όχι τα λόγια, μπορεί να λειτουργήσει η άμεση δημοκρατία και η υπευθυνότητα του καθενός μέσα από την ανακλητότητα του Γενικού Αντιπροσώπου. (H Γενική Συνέλευση του τοπικού συλλόγου να μπορεί να ανακαλέσει και να παύσει ένα Γενικό Αντιπρόσωπο με τα 2/3 των ψηφοφόρων, αν κρίνει ότι ο Γενικός Αντιπρόσωπος με τη στάση και τις ενέργειές του δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα των δασκάλων).
• Πρέπει να σταματήσει το τωρινό φαινόμενο να εργάζονται αλλού και αλλού να ψηφίζουν οι περισσότεροι συνάδελφοι. Ποιον ψηφίζουν; Αυτόν/ήν που δεν γνωρίζουν για τρία χρόνια; Όταν δεν έχουν καμιά σχέση με το περιβάλλον που εργάζονται; Όταν δεν μπορούν να τον κρίνουν για το έργο του/της;

Για να υιοθετηθούν αυτές οι διατάξεις που αφαιρούν δύναμη από την ηγεσία και δίνουν το λόγο και την πρωτοβουλία στους δασκάλους, πρέπει κάποιοι να υπερβούν συνήθειες, προσωπικές φιλοδοξίες, αγκυλώσεις, πελατειακές σχέσεις κ.λ.π. Θέλω να είμαι ακόμα αισιόδοξος (παρά τα μηνύματα όλων των προηγούμενων χρόνων) ότι, με την αναγκαία πίεση της βάσης των δασκάλων, θα δράσουν ως δάσκαλοι με υπευθυνότητα απέναντι σε όλη την κοινωνία και όχι ως καρεκλοκένταυροι θεσιθήρες.

Ανάλογα φαινόμενα τραγελαφικών και απαράδεκτων καταστάσεων ευδοκιμούν και στο χώρο των οργανωμένων γονιών. Αλλά αυτό αποτελεί μια άλλη πονεμένη ιστορία και αντικείμενο ενός άλλου άρθρου.

*Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου ( ... και γονιός)