Διαγωγή Κοσμία. 10+1 τιμωρίες

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ*
Όταν ένας γονιός μας αναθέτει το έφηβο πια παιδί του, ξέρει για τα εύπλαστα τμήματα που υπάρχουν στο μυαλό, στην καρδιά και στην ψυχή του. Περιμένει από εμάς να τα πλάσουμε σωστά και να τους δώσουμε την καλύτερη δυνατή μορφή. Με κριτική διάθεση, αλλά και αυτοκριτική, ας δούμε αν είμαστε πραγματικά  ικανοί  για αυτό.

 Μικροί -  μεγάλοι. Ένας άνισος αγώνας.

Δηλώνω προκαταβολικά, ότι τιμώ τη συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων, που υπηρετούν με αυταπάρνηση το λειτούργημα που επέλεξαν. Προσφέρω το θαυμασμό και την αλληλεγγύη μου, σε όλους αυτούς που πασχίζουν καθημερινά με όλες τις δυνάμεις τους, ώστε να δημιουργήσουν νέες γενιές με γνώση, ικανότητες, στόχους και ιδανικά. Τις γενιές που θα κάνουν την κοινωνία καλύτερη και τη χώρα να προοδεύσει. Αναγκαστικά  όμως θα αναφερθώ και στη μικρή εκείνη μειοψηφία, που ακολουθεί την αντίστροφη πορεία. Τους επιστήμονες καριέρας, που αγνοώντας τα βασικά στοιχεία της παιδαγωγικής και της ψυχολογίας, ασκούν το επάγγελμα του δασκάλου ή του καθηγητή. Εκείνους, που με τις συμπεριφορές τους, τραυματίζουν τις ευαίσθητες ψυχές των νέων μας και οικοδομούν χαρακτήρες ελλειμματικούς ή και προβληματικούς.

Ας κλείσουμε για μια στιγμή τα μάτια όλοι οι εκπαιδευτικοί (για κανένα λόγο δεν εξαιρώ τον εαυτό μου) και ας αναλογιστούμε τώρα πόσες φορές μέχρι σήμερα, έχουμε συμπεριφερθεί με άσχημο τρόπο στους μαθητές μας. Επειδή έχουμε κάποιο σοβαρό πρόβλημα που μας βασανίζει (προσωπικό, οικογενειακό, οικονομικό, επαγγελματικό ή υγείας). Ή τελικά γιατί δεν κοιμηθήκαμε καλά το βράδυ. Η εξουσία που πηγάζει από τη θέση μας, παρέχει διεξόδους στο θυμό ή την απογοήτευσή μας. Προσβλητική συμπεριφορά, υποτίμηση, ειρωνεία, επιθετικότητα, φωνές, καταγγελίες, τιμωρίες, μας βοηθούν να «ξεφορτώσουμε» το πρόβλημα. Τώρα το «φορτώθηκαν» άλλοι, που σπάνια έχουν τους τρόπους να αντιδράσουν σωστά. Γιατί συνήθως δεν γνωρίζουν τις διαδικασίες της σωστής αντίδρασης ή γιατί τοαίμα τους που βράζει, τους οδηγεί σε παρόμοιες κακές συμπεριφορές.

Ο μεγάλος που υποπίπτει σε παράπτωμα, έχει ένα δίχτυ προστασίας, τη συναδελφική αλληλεγγύη. Οι περισσότεροι συνάδελφοι, υπολογίζοντας ότι μπορεί να βρεθούν κάποτε στην ίδια θέση, θα σταθούν στο πλευρό μας, αναμένοντας ανταπόδοση από εμάς. Ο μικρός που κάνει αταξίες, συνήθως τιμωρείται, με ποινές που κλιμακώνονται και τελικά κορυφώνονται με τη μείωση της διαγωγής του. Κοσμιοτάτη, κοσμία, καλή, επίμεμπτη, κακή. Τις 3 από τις 5 λέξεις, τις χρησιμοποιούμε σπάνια έως καθόλου, σήμερα στη γλώσσα μας ( ούτε ο ορθογράφος δεν τις βρίσκει ). Ίσως αυτό από μόνο του να δείχνει, ότι όλα αυτά ανήκουν σε έναν άλλο αιώνα. Πολλές φορές προσφέρονται στο μαθητή εναλλακτικές λύσεις. Να ζητήσει συγγνώμηγια τα δίκαια και τα άδικα, για όσα έκανε και δεν έκανε. Εδώ ξεχνάμε ότι ο σεβασμός κερδίζεται και δεν επιβάλλεται. Μπορεί ακόμα να γίνει το καρφί του σχολείου, ο χαφιές της διεύθυνσης. Έτσι θα πετύχουμε να αναπαράγουμε τους οσφυοκάμπτες και τους γλειψιματίες που στηρίζουν την κοινωνία μας.

Η Ψυχολογία του παιδιού.

Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε, από τα μαθήματα της Ψυχολογίας που κάναμε στο πανεπιστήμιο, μερικές βασικές αρχές που αναφέρονται στις τιμωρίες. Παράλληλα, πέρα από τη θεωρία, θα ήταν καλό να παρατηρούσαμε τι γίνεται πολλές φορές και στην πράξη.

• Πρέπει να είναι ξεκάθαρος, για το παιδί, ο λόγος που τιμωρήθηκε.

-          Η τιμωρία κάποτε μπορεί να οφείλεται στα νεύρα, το άγχος και την κακή διάθεση του καθηγητή.

-          Σύγχυση.                                                              

• Πρέπει το ύψοςτης τιμωρίας να είναι ανάλογο με το βάρος του παραπτώματος.

-          Πολλές φορές, σε σοβαρά παραπτώματα, αλλά και σε καλά παιδιά, επιβάλλονται ελαφρές ή και καθόλου ποινές. Σε μικρότερης βαρύτητας παραπτώματα, αλλά και σε κακά παιδιά, επιβάλλονται αυστηρότερες ποινές.

-          Αίσθημα αδικίας.

• Πρέπει η τιμωρία να έχει λογική χρονική διάρκεια.

-          Μια τιμωρία μεγάλης διάρκειας, κουράζει και απογοητεύει, γεννώντας διάθεση ρεβανσισμού. Το παιδί πείθεται για το ρόλο του κακού, συνηθίζει σε αυτόν, οπότε προσπαθεί να τον επιβεβαιώνει συνεχώς.

-          Αποτυχία συμμόρφωσης.

• Πρέπει να χαρίζεται ένα μέρος της τιμωρίας, αν επιδειχθεί ειλικρινής μεταμέλεια και αν διακρίνεται συμμόρφωση ( ισχύει και για τους εγκληματίες στις φυλακές ).

-          Συνήθως, δίνεται μικρή έως καθόλου σημασία στην μεταμέλεια και την βελτίωση, ακόμα και αν είναι θεαματική.

-          Αίσθημα ματαιότητας, έλλειψη κινήτρων, πισωγύρισμα.

Αναρωτιέμαι συχνά, πόσοι από εμάς, που επιβάλλουμε τις τιμωρίες, τις έχουμε περάσει πρώτα, μέσα από όλα αυτά τα φίλτρα. Ή αν θυμόμαστε πάντα, ότι:

Δεν υπάρχουν καλά και κακά παιδιά, αλλά μόνο καλές και κακέςπράξεις.

Έγκλημα και τιμωρία.

Ας εξετάσουμε μία μόνο υποθετική περίπτωση: μαθητής υποπίπτει σε σοβαρά παραπτώματα στην αρχή της χρονιάς.

• Χαρακτηρίζεται και αντιμετωπίζεται από τους καθηγητές σαν το κακό παιδί.

ΤΙΜΩΡΙΑ 1

• Υποδεικνύεται στους συμμαθητές του και στιγματίζεται σαν το μαύρο πρόβατο.

ΤΙΜΩΡΙΑ 2

• Μειώνεται η διαγωγή του για το α΄ τετράμηνο.

ΤΙΜΩΡΙΑ 3

• Προσπαθεί να αλλάξει, αλλά η φήμη του τον ακολουθεί διαρκώς.

ΤΙΜΩΡΙΑ 4

• Φορτώνεται παραπτώματα άλλων, αφού αποτελεί την εύκολη λύση.

ΤΙΜΩΡΙΑ 5

• Μειώνεται η διαγωγή του για το β΄ τετράμηνο.

ΤΙΜΩΡΙΑ 6

• Μειώνεται η διαγωγή του για το σύνολο του έτους.

ΤΙΜΩΡΙΑ 7

• Τον επόμενο χρόνο ( !!! ), στερείται του δικαιώματος να υποβάλλει υποψηφιότητα για το συμβούλιο της τάξης.

ΤΙΜΩΡΙΑ 8

• Επίσης, δεν μπορεί να βάλλει υποψηφιότητα για το συμβούλιο του ομίλου.

ΤΙΜΩΡΙΑ 9

• Ξεκινά από μειονεκτική θέση σε σχέση με τους συμμαθητές του, για την αξιολόγησή του στο ΔΔΚ. Η εκλογή στα παραπάνω συμβούλια, δίνει μονάδεςαξιολόγησης, τις οποίες δεν μπορεί να διεκδικήσει.

ΤΙΜΩΡΙΑ 10

• Το Απολυτήριό του συνοδεύεται από τον χαρακτηρισμό της διαγωγής του, ώστε οποιοσδήποτε στη ζωή αργότερα τον συναντήσει, να ξέρει με ποιόν έχει να κάνει. 

TΙΜΩΡΙΑ… ΙΣΟΒΙΑ.

Κάπου άκουσα για ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΙΣΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ, ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥκτλ. Ίσως είναι ταμπέλες έξω από άδεια γραφεία, ίσως έχουν πολλή δουλειά…

Οι δικαστές.

Στο δικαστήριο οι ένορκοι, έχουν μπροστά τους τον κατηγορούμενο, με σάρκα και οστά. Εμείς καλούμαστε να δικάσουμε ένα άδειο κάδρο, χωρίς φωτογραφία. Ο Βοηθός Διευθυντής ιδρώνει συνήθως μάταια, για να εξηγήσει σε ποιον αναφέρεται. Μέσα στο ιερό άβατο των καθηγητικών συλλόγων, σε καθεστώς ανωνυμίας και απόλυτης μυστικότητας, θα μοιράσουμε τις διαγωγές. Μα είναι δυνατόν νηστικοί και άυπνοι ( κοντεύει 3μμ η ώρα ) να έχουμε σωστή κρίση; Ησυχία … αρχίζει η μάχη. Στη μία άκρη της παλαίστρας ο κύριος Κακότατος, που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του. Στην άλλη άκρη η κυρία Πανάγαθη, που όλα τα συγχωρεί. Ουφ, μπερδεύτηκα. Και κάθε τόσο διαβάζουν άρθρα από το βιβλίοτων κανονισμών, που αποδεικνύουνότι όλοι έχουν δίκαιο. Ζαλίστηκα, θα κλείσω τα μάτια μου, ελπίζω να μην κοιμηθώ. Η αποχή απαγορεύεται, το λευκό επίσης απαγορεύεται. Κινδυνεύω να την πατήσω, όπως αυτοί που ψήφισαν τον εξοστρακισμό του Σωκράτη. Θα ψηφίσω ότι προτείνει ο καλός μας Διευθυντής και ελπίζω να το εκτιμήσει. Αφού μείναμε ως εδώ, ας κερδίσουμε και κάτι. Προς θεού, δεν το κάνω για γλείψιμο, απλά αναγνωρίζω τη δίκαιη κρίση του.

Είμαι σχεδόν βέβαιος, ότι αυτή η μικρή κηλίδα στο βιογραφικό του μαθητή, θα περνά εντελώς απαρατήρητη από όλες τις ανώτερες εκπαιδευτικές βαθμίδες, τις ΣτρατιωτικέςΣχολές, τους εργοδότες κλπ. Άλλωστε, φρόντισε και ο νομοθέτης για αυτό. Η διαγωγή δεν αναγράφεται στο Απολυτήριο, αλλά δίνεται μόνο αν ζητηθεί. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, που σε αξέχαστες εποχές, το Πιστοποιητικό Κοινωνικών Φρονημάτων, συνόδευε τις ταυτότητες κάποιων. Πήγαμε δήθεν να το κρύψουμε, αλλά το κάναμε τόσο επίτηδες αποτυχημένα, ώστε να φαίνεται με την πρώτη ματιά.

Η πρότασή μου

Η σημερινή εποχή, δείχνει ότι προσπαθεί να αποδεχθεί και να ενσωματώσει κάθε μορφή διαφορετικότητας. Δείχνει ότι θέλει να δώσει ίσες ευκαιρίες σε όλους. Σε πλήρη αντιπαραβολή, η διαγωγή του μαθητή, φαίνεται σαν ένα όπλο σε λάθος στόχευση. Όχι γιατί χρησιμοποιείται με κακία, αλλά γιατί αυτοί που το κρατούν, δεν έχουν τις ειδικές γνώσειςπου απαιτούνται, για να στοχεύσουν σωστά.

Ο αναχρονισμός αυτός χρειάζεται αναθεώρηση εδώ και τώρα!

Είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι: ο έλεγχος της συμπεριφοράς των παιδιών, πρέπει να ανατεθεί αποκλειστικάσε εξειδικευμένους επιστήμονες, συμβούλους, συνδετικούς λειτουργούς της ειδικής αγωγής, ψυχολόγους, ψυχίατρους, ειδικούς παιδαγωγούς κτλ. Επίσης, ότι τιςοδηγίες τους, πρέπει να τις ακολουθούνεπακριβώς όλοι οι άλλοι, εκπαιδευτικοί και γονείς.

Υ.Γ. 1.  Ευχαριστώ το Γυμνάσιο Καθολικής Λεμεσού, που μου έδωσε την αφορμή ( αλλά όχι την αιτία ) για αυτό το κείμενο. Η προφανής αιτία είναι η σύμπλεξη εξουσιών, αρμοδιοτήτων, γνώσεων και ικανοτήτων.

Υ.Γ. 2.  Απολογούμαι στους γιους μου και σε όλους τους μαθητές μου – παιδιά μου. Τώρα μόλις απέκτησα ένα τμήμα αυτογνωσίας. Έτσι το κείμενο αυτό, εκτός από απολογία, αποτελεί μια κραυγή προς την ελπίδα. Είμαι αισιόδοξος και πιστεύω ότι τα παράθυρα της εξουσίας είναι ανοιχτά, για  να φτάσει η κραυγή στα αυτιά που πρέπει. Να ελπίζετε.

*Εκπαιδευτικός, Φυσικός