Οι σχέσεις της Κύπρου με την ομόδοξη Ρωσία χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα. Από τότε μέχρι σήμερα, παρά την Οθωμανική και στη συνέχεια τη Βρετανική κατοχή, οι σχέσεις μεταξύ των δύο λαών και των δύο κρατών αναπτύχθηκαν σε τέτοιο βαθμό, που πιστοποιούν ειδικά σήμερα, τις αγαστές και πολύ επωφελείς, πολλαπλώς, σχέσεις μεταξύ των δύο φιλικών λαών και χωρών.
Τις άρρηκτες και στενές αυτές σχέσεις Κύπρου – Ρωσίας ανέπτυξε σε πρόσφατη διάλεξή της, στη Ρωσική Πρεσβεία, η δρ Νάσα Παταπίου, ιστορικός – ερευνήτρια στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου. Το θέμα της διάλεξης ήταν: «Το Ρωσικό Προξενείο στην Οθωμανοκρατούμενη Κύπρο (18ος – 19ος αι.)». Η διάλεξη συνδιοργανώθηκε από την Πρεσβεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Κύπρο και την Εστία Ελλάδος Κύπρου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων της Πρεσβείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ας σημειωθεί ότι η αίθουσα ήταν κατάμεστη από επισήμους, ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών και πληθώρα κόσμου.
Πριν από τη διάλεξη, σε σύντομο χαιρετισμό του, ο Πρέσβης της Ρωσίας στην Κύπρο, Στανισλάβ Οσάτσιη, επισήμανε πως οι πρώτες επαφές των Ρώσων με την Κύπρο ξεκίνησαν από τον 10ο αιώνα. Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για επίσκεψη στο νησί όπως είπε ο κ. Οσάτσιη, δόθηκε από τον Ηγούμενο Δανιήλ, ο οποίος στο ταξίδι του προς την Ανατολή, επισκέφτηκε την Κύπρο το 1104 – 1106.
Στις αρχές του 18ουαιώνα, όπως είπε ο κ.Οσάτσιη, όταν οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις άρχισαν να αποκτούν μια πιο πολιτισμένη μορφή, οι Ρώσοι είχαν και πάλι την ευκαιρία να επισκεφθούν την Κύπρο ως ένα σημαντικό σημείο στον δρόμο τους προς τους Αγίους Τόπους. Μόνο μετά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828-1829, η κατάσταση άλλαξε. Το 1830 το ταξίδι προς την Ανατολή έκανε ένας ποιητής και συγγραφέας, ο Α. Muraviev, ενώ το 1849 την Κύπρο επισκέφθηκε ένας Ρώσος ποιητής, οP.Vyazemsky. Το 1878, όταν η οθωμανική κυριαρχία τερματίστηκεκαι την Κύπρο κατέβαλαν οι Βρετανοί, οι επαφές Ρώσων με την Κύπρο έγιναν πιο συχνές και συνέχισαν μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ακολούθως η κ. Κλαίρη Αγγελίδου, Πρόεδρος της Εστίας Ελλάδος Κύπρου, σε σύντομο χαιρετισμό της ευχαρίστησε θερμά τον Ρώσο Πρέσβη για την υποστήριξη και την φιλοξενία για τηδιάλεξη της δροςΝάσας Παταπίου και εξήρε τις αγαστές και πολύ παραγωγικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσικής Πρεσβείας και της Εστίας Ελλάδος Κύπρου.
Η δρ Νάσα Παταπίου αφιέρωσε τη διάλεξή της στη μνήμη του Θεόδωρου Παπαδόπουλλου για την πολύ σημαντική συνεισφορά του στην έρευνα και στην ιστορία του τόπου.
Η δρ Παταπίου είπε ότι η Ρωσία κατόρθωσε να διορίσει προξένους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μόλις μετά την υπογραφή, το 1774, της συνθήκης του Κουτσούκ Καϊναρτζή. Γύρω στα 1780 εμφανίζονται οι πρώτοι Ρώσοι Πρόξενοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Έλληνες που είχαν ενταχθεί στην υπηρεσία της ομόδοξης Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου 1768 – 1774. Μέχρι πρότινος, είπε η δρ Παταπίου, εθεωρείτο ως έτος ίδρυσης του Ρωσικού Προξενείου στη Κύπρο το έτος 1787 και ως πρώτος Πρόξενος ο Κωνσταντίνος Περιστιάνης, με καταγωγή από τα Επτάνησα. Όμως η πληροφορία αυτή δεν ευσταθεί αφού Ρώσος Πρόξενος είχε διοριστεί ενωρίτερα και μάλιστα και πάλι Έλληνας. Αυτός ήταν ο Ιωάννης Ατσάλης με Επτανησιακή καταγωγή, ο οποίος αφίχθη στο λιμάνι της Λάρνακος στις 4 (15) Ιουλίου 1785.
Όπως αναφέρει ο Ατσάλης, ένα μεγάλο πλήθος από Έλληνες και Τούρκους, γεμάτοι χαρά, επευφημούσαν όταν υψώθηκε η Ρωσική σημαία στη Λάρνακα στην οικία του Προξένου, με το έμβλημα των Ρωμανώφ με τον δικέφαλο. Όπως παρατηρεί η δρ Παταπίου, η εγκαθίδρυση του Ρωσικού Προξενείου στην Κύπρο, που ήταν υπό Οθωμανική κατοχή, σηματοδοτεί στη νεότερη ιστορία μας, την έναρξη των διπλωματικών σχέσεων της ομόδοξης Αυτοκρατορίας Πασών των Ρωσιών με την Κύπρο.
Η δρ Παταπίου ανέφερε επίσης ότι μετά τον τερματισμό του Ρωσοτουρκικού πολέμου και την επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διορίστηκε Υποπρόξενος στην Κύπρο ο Επτανησιακής καταγωγής Κωνσταντίνος Περιστιάνης, μια εκρηκτική προσωπικότητα, που σφράγισε την κυπριακή κοινωνία της Λάρνακας του 19ου αιώνα. Τέλος η δρ Παταπίου, επισήμανε ότι στις προξενικές σχέσεις της Κύπρου με τη Ρωσία πρέπει να γίνει αναφορά και στον Κύπριο την καταγωγή, εκ μητρογονίας, πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδος, κορυφαίο Έλληνα και Ευρωπαίο πολιτικό και διπλωμάτη, Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, τον Ιωάννη Καποδίστρια, που ήταν γιος της Κυπρίας Αδαμαντίνας Γονέμη.
