ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*
Σε μερικές βδομάδες θα έχουν τελειώσει οι εκλογές. Μόνο που οι δυσβάσταχτες καταστάσεις επιβάλλουν την αξιολόγηση κάθε πρότασης εξόδου από την κρίση με βάση το συμφέρον της Κύπρου στις επικρατούσες συνθήκες και με ορίζοντα τις επόμενες δεκαετίες και όχι με βάση τις σκοπιμότητες των εκλογών. Προς τούτο, καταφεύγουμε στο εργαλείο του ιστορικού ρεαλισμού ώστε να φιλτράρονται όσα διαδραματίζονται ενώπιόν μας με σκοπό να διαχωριστούν τα κάθε λογής πυροτεχνήματα που υπηρετούν σκοπιμότητες και ιδιοτέλειες και να μείνει η ουσία που θα καθορίσει την Ιστορία (με κεφαλαίο).
Το φυσικό αέριο και ευρύτερα ο ενεργειακός πλούτος θα παραμείνει η βάση για οικονομική ανάπτυξη με προοπτική να αλλάξει το ανισοζύγιο αντιπαλότητας στην Αν. Μεσόγειο. Όμως, σε συνθήκες ανθρώπινης δυστυχίας, ο νηφάλιος προβληματισμός γύρω από τα σπουδαία και σημαντικά γίνεται δυσκολότερος σε μια κοινωνία πιο ευάλωτη σε παγίδες και συνομωσίες. Το θέμα της ενέργειας ήταν και το 2004 στο επίκεντρο μιας συνομωσίας που κορυφώθηκε μέσω του Σχ. Ανάν για ματαίωση της δυνατότητας της Κύπρου να προχωρήσει σε αξιοποίηση του ύψιστης στρατηγικής σημασίας πλούτου της. Σ΄ εκείνη την περίοδο, πρωτοστατήσαμε στην αποκάλυψη της καλοστημένης παγίδας με πρωταγωνιστές Τουρκία και Αγγλία. Έκτοτε, πρόσθετα στοιχεία επιβεβαιώνουν το μέγεθος της συνομωσίας.
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά δεν είναι ποτέ ακριβώς ίδια, με αποτέλεσμα να υπάρχουν «ρόλοι» για πολλούς. Παραθέτουμε μερικά στοιχεία για σκοπούς ενδυνάμωσης των αντανακλαστικών ανίχνευσης στο μέλλον:
(α) το καθεστώς των Αγγλικών βάσεων αναβαθμιζόταν με επιδίωξη να αποκτήσει δικαίωμα στην ΑΟΖ. Το μέγεθος επέκτασης των θαλάσσιων υδάτων υπό αγγλικό κυρίαρχο έλεγχο, δεν ήταν το ζητούμενο. Μια αυθαίρετα μεγάλη θαλάσσια επέκταση υπό αγγλικό έλεγχο χωρίς την ελάχιστη νομιμότητα, θα καθιστούσε τη συνομωσία ολοφάνερη και θα προκαλούσε κατακραυγή εναντίον του Σχ. Ανάν. Το πρώτιστο ήταν να θεμελιωθεί νομική βάση (για πρόταξη δικαιώματος στην ΑΟΖ) μέσω της εγκαθίδρυσης ενός καθεστώτος με κρατικά χωρικά ύδατα (τα κράτη έχουν). Αυτό θα "νομιμοποιούσε» την πρόταξη δικαιώματος στη ρύθμιση της παρακείμενης Κυπριακής ΑΟΖ. Κάθε ρύθμιση στην περιοχή, θα έπρεπε να συμφωνήσει με το "ιδιότυπο" αγγλικό καθεστώς με βάση τις παραδεκτές αρχές π.χ. την αρχή της μέσης γραμμής κ.ά. Στις περιπτώσεις πολύ μικρού γεωγραφικού μήκους ακτογραμμών, η ρύθμιση προσαρμόζεται ώστε το μέρος να «αποζημιώνεται» στην ΑΟΖ με «δικαιότερο τρόπο» παρά με ό,τι θα ήταν μια αναλογική ρύθμιση
(β) την υποβολή από τον ΟΗΕ στο πλαίσιο της επιδιαιτησίας (που κανονικά για το κύριο μέρος του Σχ. Ανάν είχε εκπνεύσει προ μηνών) τροποποίησης στο Νόμο περί χωρικών υδάτων/υφαλοκρηπίδας του κεντρικού ανανικού κράτους. Αυτό έγινε στις 23 Απριλίου 2004…μια μέρα πριν το δημοψήφισμα (κατέχουμε το έγγραφο με τις υπογραφές)
(γ) καθώς οι διεθνείς συμβάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας μεταφέρονταν στο Ε/κ κρατίδιο, η Τουρκική απαίτηση ήταν να εξαιρεθεί (από όλες) και να θεωρηθεί άκυρη η συμφωνία για την ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου.
Από τότε, η συζήτηση εστιάζεται περισσότερο στον αγγλικό ρόλο που ήταν προφανώς πιο ύπουλος παρά στη αναμενόμενη παρέμβαση της Τουρκίας που ήταν ωμή και απροκάλυπτη. Δείγμα αυτής της διαφοράς είναι και ο τρόπος που παρουσιάστηκε το θέμα. Η Αγγλία δήθεν έκανε ένα μεγάλο δώρο στο Ε/κ κρατίδιο με ανταλλαγή εδάφους των βάσεών της για να πάρει … θαλάσσια ύδατα. Έτσι το παρουσίαζαν οι “opinion leaders» που διερωτούνταν πως είναι δυνατό να μας παραχωρούν μια έκταση γης 100 τ.χλμ. με αντάλλαγμα μερικά χιλιόμετρα θαλάσσιας περιοχής και εμείς να το αρνούμαστε!
Σήμερα υπάρχει μια μοναδική σύγκλιση συμφερόντων με ΗΠΑ, Ρωσσία, Ε.Ε., Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο (μαζί προφανώς Αίγυπτος και Λίβανος) για το ζήτημα. Πρόκειται για προοπτική ανατροπής προς μια νέα ιστορική εποχή με ενίσχυση των οικονομικών μας αντοχών και του αγώνα ενάντια στην κατοχή. Οι μηχανισμοί ματαίωσης αυτής της ευκαιρίας με επανάληψη της Ιστορίας είναι βέβαιο. Όσο βέβαιο είναι και τα σημερινά διαφορετικά πυροτεχνήματα, πρόσωπα και ρόλοι που αναλαμβάνουν οι συνεργοί.
*Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής mavrides@ucy.ac.cy
