ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΑΤΖΗΣΤΑΣΟΥ* PhD
Οι δοκιμές παραγωγής, γνωστές και ως drill stem tests, αποτελούν ορόσημο στην αξιοποίηση ενός πεδίου υδρογονανθράκων (ΥΑ) και μετατροπής του σε εγνωσμένο απόθεμα (proved reserve). Η συγκεκριμένη διαδικασία πρωτίστως αποσκοπεί:
(α) στην ποσοτικοποίηση της παραγωγικής ικανότητας,
(β) στον καθορισμό της πίεσης των ρευστών (πετρελαίου, φυσικού αερίου, ή/και άλλων αέριων ή/και υγρών ΥΑ) στον ταμιευτήρα,
(γ) στην επιβεβαίωση της διαπερατότητας (ικανότητα ροής των ΥΑ) και το πορώδες (όγκος ΥΑ) των πετρωμάτων στο ρεζερβουάρ και
(δ) στην περιχαράκωση της έκτασης του σχηματισμού.
Επιπλέον οι δοκιμές παραγωγής στοχεύουν στο να ληφθεί δείγμα φυσικού αερίου για χημική ανάλυση που θα προσδιορίσει τη σύνθεση και την ποιότητα του.
Κατά τη διάρκεια των δοκιμών παραγωγής μπορεί να επιτραπεί η διέλευση μιας μικρής ποσότητας ΥΑ μέσα από την γεωτρητική στήλη (drill string) να ανέλθει στην επιφάνεια. Στην περίπτωση υπεράκτιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου αυτή η ποσότητα αέριου καίγεται εν πλω με το άναμμα φλόγας (gas flaring). Το άναμμα της φλόγας αν και περισσότερο συμβολικού χαρακτήρα θα στείλει ισχυρά μηνύματα αισιοδοξίας. Θα είναι η πρώτη οπτική απόδειξη για την ύπαρξη του φυσικού αερίου η οποία δύσκολα θα επιδέχεται αμφισβήτησης. Όσο για το χρώμα της φλόγας†, που έτυχε ευρείας προβολής από τα ΜΜΕ, αναμένεται να είναι χρυσό κίτρινο (ανάλογα με το λόγο αέρα-καυσίμου), αντικατοπτρίζοντας την εξαιρετική ποιότητα του φυσικού αερίου που ενδέχεται να είναι αμιγές μεθάνιο.
Όμως το κοίτασμα ΥΑ θα έχει μεγαλύτερη αξία αν μαζί με το φυσικό αέριο εντοπισθούν και συμπυκνώματα αερίου (gas condensates). Σε άλλες περιπτώσεις για περιβαλλοντικούς λόγους δεν πραγματοποιείται καύση ΥΑ. Πληροφοριακά η καύση ΥΑ στην Ευρώπη απαγορεύεται εκτός ειδικές περιπτώσεις π.χ., έκτακτης ανάγκης. Σημαντικό επίσης είναι και το γεγονός ότι οι δοκιμές παραγωγής θα καταδείξουν κατά πόσο θα χρειαστούν περισσότερες επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις (appraisal wells) ή μπορεί να κηρυχτεί το πεδίο εμπορεύσιμο (declaration of commerciality). Η μετατροπή του πεδίου Αφροδίτη σε εγνωσμένο απόθεμα, με τη συμβολή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την Κύπρο.
Παράλληλα με τους σχεδιασμούς για την ανέγερση του τερματικού υγροποίησης μπορεί να προχωρήσει και η έκδοση ομολόγων φυσικού αέριου που αποσκοπεί στην άντληση των απαραίτητων κεφαλαίων για το μεγαλεπήβολο έργο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Κυπριακός τερματικός σταθμός υγροποίησης θα αποτελέσει και τον πρώτο σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Η (εμπορική) ανάπτυξη του πεδίου με την εγκατάσταση των απαραίτητων υποθαλάσσιων και πλωτών υποδομών, συμπεριλαμβανομένης και της πόντισης του αγωγού για μεταφορά του φυσικού αερίου στο Βασιλικό, μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα χρονοδιάγραμμα 3 με 4 ετών.
Η μορφολογία των πετρωμάτων του ταμιευτήρα αποτελεί ένα βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη ενός πεδίου. Στην περίπτωση του τεμαχίου Αφροδίτη σεισμικές και άλλες μετρήσεις έδειξαν ότι το ρεζερβουάρ χαρακτηρίζεται από τρείς εγκάρσιες τομές οι οποίες ενδεχομένως να είναι ρήγματα των πετρωμάτων. Αν το πεδίο είναι ενιαίο χωρίς ασυνέχειες τότε μπορεί σχετικά εύκολα να υπολογιστεί ο όγκος του φυσικού αέριου (σε κυβικά μέτρα). Μετρήσεις με εξειδικευμένα όργανα (διαγραφίες γεώτρησης) και από τις 2 γεωτρήσεις (επιβεβαιωτική και εξερευνητική) και υπολογιστικές προσομοιώσεις με τη χρήση μοντέλων μπορούν να διαγνώσουν κατά πόσο ο ταμιευτήρας είναι ένα ενιαίο κοίτασμα ή όχι. Στηριζόμενοι σε αυτά τα δεδομένα οι υπεύθυνοι μηχανικοί θα μπορούν να αποφανθούν ως προς την αναγκαιότητα και δεύτερης επιβεβαιωτικής γεώτρησης. Αν οι πιθανότητες είναι με το μέρος μας το πεδίο Αφροδίτη θα κρύβει μια εγνωσμένη ποσότητα φυσικού αερίου δυναμικότητας τουλάχιστον 200 δις κυβικών μέτρων. Ευελπιστούμε ότι η αξιοποίηση του φυσικού αέριου να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάκαμψη της Κυπριακής οικονομίας και τον περιορισμό της ανεργίας.
†Η αρχική δημοσίευση αναφερόταν σε φτωχό μίγμα αέρα-καύσιμου που δίνει βαθύ γαλάζιο χρώμα.
*Eρευνητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στον τομέα των υδρογονανθράκων και εξοικονόμησης ενέργειας. Ιστοσελίδα: www.energysequel.com
