ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΙΣΙΑΝΗ*
Θα ξεκινήσω με αναφορά σε δυο γεγονότα που φωτίζουν αυτό που θέλω να πω.
1.Πριν ένα μήνα πέθανε στην Πάφο ένας 57χρονος στον οποίο είχε γίνει μετάγγιση αίματος μολυσμένου με τον ιό ηπατίτιδας Β. Δυο μήνες μετά μαθαίνουμε ότι η σχετική έρευνα «βρίσκεται στο σκοτάδι» (Φιλελ., 12 Δεκ.2013.). Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το συγκεκριμένο αίμα είχε διαγνωσθεί ως ακατάλληλο ύστερα από εργαστηριακές εξετάσεις αλλά δεν καταστράφηκε. Διατάχθηκε διοικητική έρευνα και η σχετική έκθεση στάληκε στη νομική υπηρεσία για συμβουλή κατά πόσο πρέπει να ακολουθήσει πειθαρχική ή άλλη έρευνα. Το πιθανότερο είναι ότι η υπόθεση θα κλείσει με ανακοίνωση του αρμόδιου υπουργείου ότι θα διαταχθεί επανεξέταση των κανονισμών για να γίνει διόρθωση των υπαρχόντων κενών.
2.Πριν δυο μήνες στην Ελλάδα, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο της εξάχρονης Μαρίας που είχε «απαχθεί», όπως υπήρχε υποψία, από το ζεύγος Ρομά στο σπίτι του οποίου βρέθηκε, διαπιστώθηκε εκ των υστέρων ότι στα ληξιαρχικά γραφεία της Ελλάδας έγιναν εγγραφές πολλών παιδιών χωρίς να ελεγχθούν αυστηρά η ημερομηνία και ο τόπος γέννησης και τα στοιχεία πατρότητας και μητρότητας. Έγιναν έρευνες, αλλά δεν βρέθηκαν οι ένοχοι. Ανακοινώθηκε όμως ότι θα εξεταστούν οι κανονισμοί και, αν υπάρχουν ελλείψεις, θα ετοιμασθούν νέοι.
Η στερεότυπη αυτή κατάληξη όπως και το γεγονός ότι τα ΜΜΕ και η κοινωνία των πολιτών δεν ζητούν επίμονα να αποδοθούν ευθύνες εκεί που επιβάλλεται, δείχνει, νομίζω, μια κυρίαρχη αντίληψη ότι τον ουσιαστικό ρόλο στην εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της κοινωνίας και του κράτους διαδραματίζουν οι δομές (οι νόμοι, οι κανονισμοί, οι διατάξεις, οι μέθοδοι, οι οδηγίες) και όχι τα δρώντα πρόσωπα, που θα εφαρμόσουν με επιμέλεια και συστηματικότητα ή αμελώς και ανεύθυνα τους νόμους, τους κανονισμούς και τις οδηγίες. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί κάθε φορά λέμε ότι ο νόμος ή ο κανονισμός αυτός ή η μέθοδος αυτή διδασκαλίας απέτυχαν και επιδιώκουμε την αλλαγή τους και ελπίζουμε πως την επόμενη φορά τα πράγματα θα είναι καλύτερα.
Αυτή η αντίληψη βολεύει ασφαλώς όλους εκτός από τα άτυχα θύματα και τους συγγενείς τους. Βολεύει τους δημόσιους υπαλλήλους, γιατί αποφεύγουν να λογοδοτήσουν για παραλείψεις και αμέλειες Βολεύει και την κυβέρνηση, γιατί δεν έχει πολιτικό κόστος για την αμέλεια και την αποτυχία της να επιβάλει την πιστή εφαρμογή των νόμων και των κανονισμών και να προστατεύσει έτσι τους πολίτες ,που είναι το πρώτιστο καθήκον της Επιπλέον πουλά ελπίδα στο φτωχό λαό, ότι την επόμενη φορά τα πράγματα θα είναι καλύτερα.
Αυτές οι αντιλήψεις εξηγούν γιατί έχουμε πολυνομία στην Ελλάδα και στην Κύπρο . Εξηγούν επίσης γιατί υπάρχει ατιμωρησία. Η ατιμωρησία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ρουσφετιού και κάλυψης των ενόχων από τους εκάστοτε κυβερνώντες. Είναι συνέπεια και της διάχυτης αντίληψης των πολιτών ότι όλα διορθώνονται, αρκεί να ψηφιστούν οι κατάλληλοι νόμοι και κανονισμοί ,να καταρτισθούν τα κατάλληλα προγράμματα και να δοθούν οι σωστές οδηγίες. Γι αυτό και δεν ζητείται η διεξαγωγή εξονυχιστικής έρευνας για ανεύρεση των ενόχων.
Το δυστύχημα είναι ότι η αντίληψη αυτή επικρατεί και στην εκπαίδευση, στον τομέα δηλαδή εκείνο που έχει καθήκον να καλλιεργεί πολίτες υπεύθυνους που θα νιώθουν δέσμευση γι αυτό που κάνουν και θα προσπαθούν να το κάνουν με κάθε επιμέλεια. Αυτό τουλάχιστο μαρτυρεί υπόμνημα που έστειλε στις 29 Αυγούστου 2013 ο Σύνδεσμος Ελλήνων Φιλολόγων Κύπρου (ΣΕΦΚ) προς τον Υπουργό Παιδείας με το οποίο ζητούσε να γίνουν αλλαγές στο αναλυτικό πρόγραμμα του Γλωσσικού μαθήματος που περιλαμβάνεται στα Αναλυτικά Προγράμματα του 2010. Μια απ’ αυτές τις αλλαγές ήταν να γίνει προσθήκη περισσότερων οδηγιών και να μην επιτραπεί πλήρης ευελιξία στον καθηγητή του μαθήματος αλλά μόνο μέχρι του σημείου που δεν θα μπορεί να γίνει «μετατόπιση της ευθύνης για τα μαθησιακά αποτελέσματα από την εφαρμογή του ΝΑΠ στην ευσυνειδησία, την εργατικότητα και τη δημιουργική φαντασία του κάθε διδάσκοντα»(Παιδεία-.news, 29 Αυγ. 2013). Με άλλα λόγια, ζητήθηκε να γίνουν εκείνες μόνο οι αλλαγές που δεν θα επιτρέπουν σε κανένα να ισχυρισθεί ότι η αποτυχία των μαθητών στο συγκεκριμένο μάθημα οφείλεται έστω και κατ’ελάχιστο σε μειωμένη προσπάθεια ή σε λανθασμένη προσέγγιση των διδασκόντων. Η αντίληψη είναι ότι τα αναλυτικά προγράμματα είναι αλεξιδάσκαλα (teacherproof), φτάνουν δηλαδή στους μαθητές χωρίς να επηρεάζονται ποιοτικά από το τι λέει ή κάνει ο δάσκαλος που τα διδάσκει. Στο μεταξύ στις 3 Δεκεμβρίου 2013 έγινε «δημόσια διαβούλευση» στο Υπουργείο Παιδείας για αναζήτηση τρόπων αντιμετώπισης του προβλήματος των χαμηλών μαθησιακών επιδόσεων των μαθητών μας. Την ίδια μέρα στις Βρυξέλλες έγινε ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της μελέτης του ΟΟΣΑ για τις επιδόσεις των δεκαπεντάχρονων μαθητών των χωρών της Ευρώπης στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι Κύπριοι μαθητές είναι και στα τρία μαθήματα στις τελευταίες θέσεις(Παιδεία –news, 4 Δεκ..2013). Κανονικά, σύμφωνα με την κρατούσα λογική, δεν πρέπει να ανησυχούμε. Το πρόβλημα βρίσκεται στις οδηγίες. Πρέπει απλώς να αλλάξουν οι σχετικές οδηγίες διδασκαλίας και η κατάσταση θα βελτιωθεί !
Πρώην διευθυντής Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και πρώην διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας
