…οι οποίοι εισέρχονται στο πανεπιστήμιο χωρίς όμως να έχουν λάβει την κατάλληλη χρηματοοικονομική μόρφωση
*Συνέντευξη στο Paideia-News
*Mία από τις σημαντικότερες προκλήσεις του 21ου αιώνα είναι η επιμόρφωση των πολιτών για λήψη όσο το δυνατόν πιο σωστών και ωφέλιμων χρηματοοικονομικών αποφάσεων»
Η πεποίθηση πως η σωστή εφαρμογή των οικονομικών γνώσεων και εργαλείων είναι πραγματικά ασπίδα και δύναμη, οδήγησαν, πριν δύο περίπου χρόνια, τον Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Εμπορίου, Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας του ΤΕΠΑΚ, Δρα Παναγιώτη Ανδρέου, να ξεκινήσει να ερευνάει το φαινόμενο και τις επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού των πολιτών και ειδικότερα των νέων στην Κύπρο. Σε δεύτερο στάδιο, ο Δρ Ανδρέου πέρασε από τη θεωρία στην πράξη αφού, στην πορεία, άρχισε να στοχεύει και να υλοποιεί ένα πρόγραμμα διαφώτισης και κινητοποίησης, με σκοπό τη χάραξη και υλοποίηση εθνικής στρατηγικής αντιμετώπισης του φαινομένου.
Στην πιλοτική έρευνα που διενεργήθηκε από τον Δρα Ανδρέου σε συνεργασία με τον Δρ. Dennis Philip (Centre for Banking, Institutions & Development, Durham Univeristy Business School), φάνηκε ότι μόνο το 40% των ερωτηθέντων μπορούσαν να θεωρηθούν ως χρηματοοικονομικά εγγράμματα άτομα και να είναι σε θέση να απαντήσουν σωστά σε βασικές ερωτήσεις που άπτονται απλών οικονομικών θεμάτων που αφορούν στην καθημερινότητά τους.
Συγκεκριμένα, οι 880 φοιτητές που συμμετείχαν στην έρευνα κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν σε βασικές έννοιες σχετικές με τον υπολογισμό επιτοκίου συν το κεφάλαιο και τον ανατοκισμό, τον πληθωρισμό και τις συνέπειες του, τη σχέση μεταξύ κινδύνου και απόδοσης, καθώς και τη διαφοροποίηση επενδυτικού κινδύνου.
Από την έρευνα, διαφαίνεται καθαρά πως αυτή η σημαντική γενιά ενεργών πολιτών παρουσιάζεται να είναι ουσιαστικά χρηματοοικονομικά αναλφάβητη--με όλες τις αρνητικές συνέπειες για τη βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας, αλλά και του ίδιου του χρηματοοικονομικού τομέα που επιφέρει αυτό το φαινόμενο.
Ακολουθεί συνέντευξη του Δρος Παναγιώτη Ανδρέου στο Paideia-News:
ΕΡ: Από τα μέσα του 2016, ερευνάτε και παρουσιάζετε το πρόβλημα του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Τι σας οδήγησε να εστιάσετε το ερευνητικό σας έργο σε αυτό το θέμα;
ΑΠ: Η πεποίθηση ότι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις του 21ου αιώνα είναι η επιμόρφωση των πολιτών για λήψη όσο το δυνατόν πιο σωστών και ωφέλιμων χρηματοοικονομικών αποφάσεων. Η επίτευξη του στόχου αυτού εξασφαλίζει ένα καλύτερο μέλλον σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.
ΕΡ: Ποιες άλλες ιδέες και αναλύσεις προκύπτουν από το πρόβλημα που μελετάει η έρευνα και τι έχουν να μας μάθουν;
ΑΠ: Συνολικά, τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν πως ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα ανάμεσα στους φοιτητές, οι οποίοι εισέρχονται στο πανεπιστήμιο χωρίς όμως να έχουν λάβει την κατάλληλη χρηματοοικονομική μόρφωση κατά την παρουσία τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Παραθέτω, όμως και τα εξής, ως τροφή προς σκέψη και, φυσικά, πράξη, για ένα καλύτερο μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας, καθώς, όπως αποδεικνύεται, ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός αποτελεί οξύ κοινωνικό πρόβλημα στις δυτικές κοινωνίες με άμεσο αντίκτυπο στην ατομική και κοινωνική ευημερία :
ΕΡ: Ποια ήταν η πορεία της έρευνας σας μέχρι τώρα, αλλά και των προσπαθειών σας να κινητοποιήσετε τους κατάλληλους φορείς της κυπριακής κοινωνίας;
ΑΠ: Παράλληλα με τη διενέργεια της πιλοτικής μας έρευνας, περάσαμε ήδη, εδώ και καιρό, στην προσπάθεια συνεργασίας με οργανωμένα σύνολα και φορείς, όπως η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και το Υπουργείο Παιδείας, ούτως ώστε να αρχίσουν να πραγματοποιούνται αλλαγές και από τη θεωρία να αρχίσει το πρόβλημα να επιλύνεται άμεσα στην πράξη. Αυτό, αποτελεί και ένα από τους κυριότερους πυλώνες πολιτικής του ΤΕΠΑΚ, που είναι η άμεση προσφορά και επιρροή στην κοινωνία.
Επιχειρώντας μία σύντομη αναδρομή, λοιπόν, είδαμε τις προσπάθειες μας να επεκτείνονται σε στοχευμένες παρουσιάσεις και αναλύσεις της έρευνας στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Με τις παρουσιάσεις αυτές στόχο έχουμε να ενημερώσουμε, εμπνεύσουμε και κινητοποιήσουμε το ευρύ κοινό, αλλά και συγκεκριμένους φορείς προς δράση.
Σημαντική είναι και η στήριξη από τον Συνεργατισμό. Με τη Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα, υπάρχει μία άψογη συνεργασία, αλλά και στήριξη μέσω της παροχής πλήρους υποτροφίας διδακτορικού επιπέδου σπουδών. Η υποτροφία αυτή είναι μία σημαντική εξέλιξη καθώς δημιουργεί, μαζί με τις υπόλοιπες μας ενέργειες έναν ερευνητικό πυρήνα για τα θέματα του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού στην Κύπρο. Η υποτροφία καλύπτει το συνολικό κόστος των διδάκτρων και επιπλέον περιλαμβάνει χρηματοδότηση του φοιτητή/τριας που θα επιλεγεί για περίοδο 36 μηνών. Αιτήσεις δεχόμαστε μέχρι τις 31 Μαρτίου και όλες οι πληροφορίες είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του ΤΕΠΑΚ.
Εξαιρετικά σημαντικό αποτέλεσμα των προσπαθειών μας είναι και το όλο και πιο μεγάλο ενδιαφέρον από τους πολίτες για να ενημερωθούν περισσότερο για το πρόβλημα. Ενδεικτικά, σε ανοικτή προς το κοινό εκδήλωση που διοργανώσαμε στις 13 Φεβρουαρίου με τίτλο ‘Ο Χρηματοοικονομικός Αναλφαβητισμός στην Κύπρο’, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο δημοσίευσης της θέσης για τη διδακτορική διατριβή, είδαμε το αμφιθέατρο να είναι κατάμεστο από πολίτες διαφόρων ηλικιών!
ΕΡ: Πρόσφατα, τόσο εσείς, όσο και Πρύτανης του ΤΕΠΑΚ, υπογραμμίσατε, σε δημόσιες δηλώσεις, την επιτακτική ανάγκη για χάραξη εθνικής στρατηγικής χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού…
ΑΠ: Ναι, πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε να προτιμάμε τη θεραπεία από την πρόληψη. Εμείς προσπαθούμε να προλάβουμε μεγαλύτερα κακά από αυτά των τελευταίων χρηματοοικονομικών και τραπεζικών κρίσεων.
‘Ήδη υπάρχουν σκέψεις από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την εισαγωγή μαθήματος Χρηματοοικονομικών στο Λύκειο και έχουν γίνει και κάποιες συσκέψεις με την Κεντρική Τράπεζα, το ΤΕΠΑΚ και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σε αυτό το θέμα, αλλά πρέπει να κινηθούμε μεθοδικά και γρήγορα.
Ο χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός των πολιτών κάθε ηλικίας μπορεί να αποτελέσει ασπίδα προστασίας μας, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, από εκμετάλλευση από επιτηδείους και τυχόν μελλοντικές οικονομικές κρίσεις. Τα τελευταία χρόνια, η Κύπρος έχει παράξει πάρα πολλές κρίσεις— ας μην ξεχνάμε τι έγινε με το χρηματιστήριο, αλλά και την κρίση ακινήτων, τους υπερδανεισμούς, την τραπεζική κρίση… Άρα, πρέπει να προβληματιστούμε ότι, στο τέλος της ημέρας, υπάρχουν θέματα που πρέπει όχι μόνο να αγγίξουμε, όπως το θέμα του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού των πολιτών, αλλά και να χαράξουμε εθνική στρατηγική για να επιλύσουμε μεθοδικά, επίμονα και άμεσα.
ΕΡ: Τι επιπλέον πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον, ποιες άλλες εισηγήσεις έχετε;
ΑΠ: Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε η ανάγκη διενέργειας μιας παρόμοιας έρευνας στο γενικό πληθυσμό της Κύπρου, η οποία όμως να καλύπτει, εκτός από τις βασικές γνώσεις, τόσο τις νοοτροπίες όσο και τις συμπεριφορές των ατόμων. Αποτελεί ευτύχημα που μια τέτοια μελέτη έχει ήδη ξεκινήσει να υλοποιείται από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου σε συνεργασία με τους υπογράφοντες ερευνητές.
Αυτή η έρευνα θα αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, γιατί θα κάνει δυνατή τη σφυγμομέτρηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα διερευνήσει τις υπόλοιπες παραμέτρους πέρα από τις βασικές γνώσεις που επηρεάζουν τις πεποιθήσεις, αποφάσεις και πράξεις των Κυπρίων γύρω από τα χρηματοοικονομικά θέματα. Επίσης, θα επιτρέψει στους αρμόδιους φορείς να ιεραρχήσουν προτεραιότητες και να χαράξουν πολιτικές και δράσεις επιμόρφωσης του κοινού.
Επιπλέον, είναι εισήγηση των ερευνητών, όπως στο εγγύς μέλλον, ληφθούν άμεσα μέτρα για τη χρηματοοικονομική επιμόρφωση των φοιτητών, στα πλαίσια των ακαδημαϊκών τους σπουδών στο πανεπιστήμιο. Πρέπει να τονιστεί ότι το πρόβλημα του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού, όπως φαίνεται μέσα από το δείγμα των φοιτητών, δεν είναι μια προβληματική κατάσταση που προέκυψε κατά το χρονικό διάστημα των σπουδών τους στο πανεπιστήμιο, αλλά, κατά πάσα πιθανότητα, είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς ή ελλιπούς επιμορφώσεως στην προηγούμενη φάση εκπαίδευσής τους, ήτοι κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στη Μέση Εκπαίδευση. Ανεξάρτητα από τους λόγους που καθιστούν τους φοιτητές χρηματοοικονομικά αναλφάβητους, το ακαδημαϊκό ίδρυμα στο οποίο φοιτούν θα πρέπει να φροντίσει να τους επιμορφώσει κατάλληλα πριν αυτοί οδηγηθούν στην αγορά εργασίας.
