ΤΗΣ ΜΑΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΚΟΥΤΣΕΛΙΝΗ*
Η μέρα της Γυναίκας είναι μέρα απολογισμού, που δείχνει ότι η Ισότητα μόνο ως ρητορική έκφραση ισχύει και ότι η όλη αντιμετώπιση του θέματος είναι προσβλητική για τις γυναίκες.
Προσβλητικό είναι αυτό που διαπιστώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2015): «Η εργασία των γυναικών δεν μεταφράζεται σε επιρροή, αφού οι θέσεις δύναμης και λήψης απόφασης είναι κατειλημμένες από τους άνδρες, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα των γυναικών να επηρεάσουν και σηματοδοτεί δημοκρατικό έλλειμμα στη λήψη αποφάσεων, νοουμένου ότι οι γυναίκες είναι το μισό του πληθυσμού»
Προσβλητικό είναι το γεγονός ότι το 2016 η Κύπρος βρίσκεται στην προτελευταία θέση, σε σχέση με όλες τις χώρες της ΕΕ ως προς τη Δύναμη, η οποία μετριέται με βάση την Πολιτική και Οικονομική συμμετοχή.
Προσβλητικό είναι το γεγονός ότιη Κύπρος είναι μεταξύ των πρώτων χωρών, σε θέματα απλήρωτης ή άνισης αμοιβής στην εργασία, έλλειψης μέτρων συμφιλίωσης εργασίας και οικογενειακής ζωής, βίας κατά των γυναικών από τον σύντροφό τους, και εκμετάλλευσης προς πορνεία.
Προσβλητικό είναι να συζητείται στη Βουλή ποιο είναι το θύμα της πορνείας και να υποστηρίζεται ότι θύμα είναι και ο άντρας γιατί πληρώνει.
Προσβλητικό είναι το γεγονός ότι πλήττεται η ίδια η δημοκρατική νομιμότητα λήψεως αποφάσεων, όταν το 51% του πληθυσμού που είναι οι γυναίκες δεν συμμετέχουν ουσιαστικά σε σώματα, οργανισμούς και διαδικασίες που λαμβάνουν αποφάσεις γι΄αυτές, αλλά χωρίς αυτές.
Προσβλητικό είναι να ανιχνεύονται μέσα από τις έρευνες (2012- Επιτροπή για την Ισότητα στην Εργασία και Απασχόληση) αρνητικά στερεότυπα για τη γυναίκα, όπως «οι γυναίκες έχουν λιγότερες ικανότητες από τους άνδρες», όταν μάλιστα ο μοναδικός δείκτης για την Κύπρο στην έρευνα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Έρευνας ( EIGE) που είναι πάνω από τον Μέσο Όρο, είναι η Μόρφωση της γυναίκας.
Προσβλητικό αλλά και απόδειξη της αναποτελεσματικότητας των «μαλακών» μέτρων ελέγχου είναι οι τοποθετήσεις εργοδοτών στην ίδια έρευνα: «Αν η γυναίκα δεν δεχθεί να εργαστεί με μικρότερο μισθό δεν θα την προσλάβουμε», «Αν θεσμοθετηθούν έλεγχοι για την τήρηση της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για ισότητα στην εργασία θα χειροτερέψουν τη θέση της γυναίκας γιατί κανείς δεν θα τις προσλαμβάνει».
Προσβλητικό είναι να προβάλλεται η καθόλα υποτιμητική, σεξιστική εικόνα της γυναίκας εργαζόμενης και της γυναίκας πολιτικού στις σατιρικές /κωμικές κυπριακές υπερπαραγωγές και κανείς να μην ενοχλείται.
Προσβλητικό είναι να διερωτάται δημοσιογράφος «πού πάει η ισονομία αν δεχθούμε ποσοστώσεις» και να μην διερωτάται για την απουσία της γυναίκας από θέσεις δύναμης, όπως διαπιστώνει των ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, ούτε γιατί η Κύπρος κατέχει την τελευταία θέση.
Προσβλητικός είναι ο μύθος που επαναλαμβάνεται και από πολιτικούς και από γυναίκες «επιτυχημένες» ότι οι ικανές γυναίκες διακρίνονται και προσβλητικό είναι να μην καταλαβαίνουν ότι αυτό που μας λένε ισοδυναμεί με υβριστική και αρνητική αντιμετώπιση των γυναικών. Μας λένε:
Από το 51% του πληθυσμού που είναι οι γυναίκες, μόνο το 9% είναι ικανές και άξιες, μια και τόσες βρίσκονται σε ισχυρές θέσεις λήψης απόφασης. Ενώ αντίθετα από το 49% των ανδρών το 91% είναι ικανοί και άξιοι και γι’ αυτό καταλαμβάνουν το 91% των θέσεων δύναμης και λήψης απόφασης! Αυτές και αν είναι σεξιστικές, βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις!
Προσβλητικό είναι να θεωρούμε ότι με τις Ποσοστώσεις, ως προσωρινό μέτρο, οι γυναίκες επιδιώκουν να «φάνε» τις θέσεις «ικανών» ανδρών, αντί να βλέπουμε ότι επιδιώκουν να διορθώσουν στρεβλώσεις εις βάρος ικανών γυναικών. Η εισαγωγή ποσοστώσεων έχει φέρει αποτελέσματα και κυρίως έχει ανασκευάσει τους μύθους περί ικανοτήτων που αποδίδονται μονομερώς σε ένα από τα φύλα.
Προσβλητικό είναι να διορίζουμε μια ή δυο γυναίκες, πού και πού, για να ασκούμε πολιτική ισότητας, όταν υπάρχουν μελέτες για το ποσοστό του 30%, ως κατώτατου ποσοστού, για να δημιουργηθεί μια κρίσιμη μάζα που μπορεί να αλλάξει νοοτροπίες, στερεότυπα, και κακές πρακτικές.
Προσβλητικό είναι να προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν όσοι κυβερνούν και νομοθετούν ότι τα άλλα μέτρα δοκιμάστηκαν και απέτυχαν και γι΄αυτό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συστήνει ανεπιφύλακτα και ως τη μοναδική πια πολιτική διεκδίκησης της ισότητας, τις ποσοστώσεις: «ως τα πλέον αποτελεσματικά εργαλεία έχουν αποδειχθεί οι ποσοστώσεις και η ισάριθμη συμμετοχή σε θέσεις λήψης απόφασης [ …]».
Ειρήσθω ότι μελέτες (Grant Thornton) έδειξαν ότι με τα άλλα μέτρα χρειάζονται περισσότερα από 50 χρόνια, και είναι ακόμη αμφίβολο αν θα αυξηθεί η εκπροσώπηση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών στο 40%, στόχο που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα ποσοστά δεν μπήκαν τυχαία και αυθαίρετα αλλά με βάση τον αυξανόμενο αριθμό μελετών, που δείχνουν ότι η ισόρροπη ως προς το φύλο σύνθεση διοικητικών συμβουλίων βελτιώνει τις οικονομικές επιδόσεις των εταιρειών.
*Καθηγήτρια στο τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστήμιου Κύπρου, του οποίου προεδρεύει από το 2010 μέχρι σήμερα, και Διευθύντρια της Έδρας UNESCO για την Ισότητα και Ενδυνάμωση των Φύλων του Πανεπιστήμιο Κύπρου.
