Με υπόμνημά του στον υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού Κυριάκο Κενεβέζο, ο Σύνδεσμος Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων καταθέτει τις παρατηρήσεις του, αλλά τις εισηγήσεις του βελτίωση της διδασκαλίας του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας. Αναφέρει στο υπόμνημά του ο Σύνδεσμος:
Έντιμο Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, κ. Κυριάκο Κενεβέζο
Κοιν.: Διευθυντή Μέσης Εκπαίδευσης Επιθεωρητές Φιλολογικών Μαθημάτων
Έντιμε Κύριε Υπουργέ,
Το Κ.Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων, αφουγκραζόμενο και τις ανησυχίες των συναδέλφων Φιλολόγων που υπηρετούν στα Γυμνάσια, εκφράζει την έντονη ανησυχία του από την εφαρμογή του Νέου Αναλυτικού Προγράμματος (ΝΑΠ) στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, γιατί – κατά την άποψη μεγάλου αριθμού Φιλολόγων - ενδέχεται να επηρεάσει δυσμενώς τη γλωσσική επάρκεια των μαθητών μας. Όπως έχει ήδη εκφραστεί κατά την πρόσφατη συνάντηση μαζί σας στις 16 Ιουλίου 2013, το Κ.Δ.Σ. του Σ.Ε.Κ.Φ. σάς καλεί να προχωρήσετε το συντομότερο δυνατό στις απαραίτητες παρεμβάσεις, ώστε να ληφθούν διορθωτικά μέτρα πριν από την έναρξη τις νέας σχολικής χρονιάς. Ταυτόχρονα ο Σ.Ε.Κ.Φ. δηλώνει την ετοιμότητά του για συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του ΝΑΠ στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, ούτως ώστε οι όποιες αλλαγές να συναποφασιστούν σε πνεύμα συνεργασίας και συναίνεσης.
Επιτρέψτε μας να καταθέσουμε, ως Κ.Δ.Σ. του Σ.Ε.Κ.Φ. τις εξής παρατηρήσεις και τα συνακόλουθα προβλήματα, τα οποία έχουμε επισημάνει από τη μέχρι τώρα πορεία υλοποίησης του ΝΑΠ στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας:
- Κατά την πορεία διαμόρφωσης των ΝΑΠ δεν υπήρξε καμιά συνεργασία και κανένας συντονισμός ανάμεσα στις δύο επιτροπές των ΝΑΠ που εργάστηκαν για το μάθημα των Νέων Ελληνικών (δηλαδή της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και της Νεοελληνικής Γλώσσας). Αυτό επισημάνθηκε και από την επιτροπή του ΝΑΠ του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Το γεγονός αυτό αντιτίθεται στην ίδια τη φιλοσοφία των νέων αναλυτικών προγραμμάτων, αφού αποκλείστηκε η δυνατότητα διαθεματικής προσέγγισης και αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα δύο κατεξοχήν μαθήματα που στηρίζονται στη γλώσσα ως μέσο ατομικής και συλλογικής έκφρασης, διαλόγου και αποτελεσματικής επικοινωνίας, αυτογνωσίας, ενσυναίσθησης, και υγιούς κοινωνικοποίησης.
- Δεν υπάρχουν σχολικά εγχειρίδια για καμιά τάξη του Γυμνασίου και ως εκ τούτου δεν έχει καθοριστεί ούτε η συγκεκριμένη ύλη που πρέπει να διδάσκεται σε κάθε τάξη, αλλά και ούτε και οι συγκεκριμένες πυρηνικές γνώσεις που πρέπει να γνωρίζουν οι μαθητές της κάθε τάξης, για να μπορέσουν να οικοδομήσουν σταδιακά ένα στέρεο γλωσσικό σύστημα για ορθή και αποτελεσματική γλωσσική έκφραση και επικοινωνία.
- Σύμφωνα με το ΝΑΠ, οι θεματικές ενότητες πρέπει να «συναποφασίζονται» από τον κάθε διδάσκοντα με τους μαθητές του, ενώ η ετοιμασία υλικού και ο χρόνος που διατίθεται για τη διδασκαλία της κάθε ενότητας επαφίεται στον κάθε διδάσκοντα. Το ίδιο ισχύει και για τα μορφοσυντακτικά φαινόμενα που πρέπει να διδαχθούν σε κάθε τάξη. (Σημειώνεται ότι μετά από έντονες και επίμονες παρεμβάσεις του Σ.Ε.Κ.Φ., η ομάδα προώθησης των ΝΑΠ της Νεοελληνικής Γλώσσας συναίνεσε στον προκαθορισμό κάποιων βασικών μορφοσυντακτικών φαινομένων που πρέπει να διδαχθούν σε κάθε τάξη. Αυτό όμως δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ικανοποιητική λύση για το σύνολο προβλημάτων που αφορούν στα ΝΑΠ.)
Δεδομένων των πιο πάνω, και εφόσον δεν υπάρχει προγραμματισμός για το Γλωσσικό μάθημα ο Σ.Ε.Κ.Φ. έθεσε και θέτει έντονα τον προβληματισμό του κατά πόσον μπορούμε να προσβλέπουμε σε βελτίωση της γλωσσικής επικοινωνίας των μαθητών μας, όταν απουσιάζει ένας ορθά καταγραμμένος προγραμματισμός της διδακτέας ύλης με συγκεκριμένους στόχους. Παρακαλούμε να σημειωθεί ότι ο Σ.Ε.Κ.Φ. δε διαφωνεί με τη φιλοσοφία να παρέχεται η δυνατότητα αυτονομίας και αυτενέργειας στο Φιλόλογο και στην τάξη του, εντός ενός προκαθορισμένου πλαισίου που θα επιτρέπει την ευελιξία αναλόγως των δυνατοτήτων του τμήματος. Διαφωνούμε όμως με την παροχή πλήρους αυτονομίας στον κάθε διδάσκοντα, και στην μετατόπιση της ευθύνης για τα μαθησιακά αποτελέσματα από την εφαρμογή των ΝΑΠ στην ευσυνειδησία, την εργατικότητα και τη δημιουργική φαντασία του κάθε διδάσκοντα.
Θεωρούμε επίσης ως λανθασμένη την προτεινόμενη διαδικασία για την επιλογή κειμένων από τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι δεν έχουν ούτε την ωριμότητα ούτε την προαπαιτούμενη επιστημονική επάρκεια, για να εντοπίζουν και να επιλέγουν τα καταλληλότερα κείμενα και όσον αφορά στο θέμα και όσον αφορά στα μορφοσυντακτικά φαινόμενα. Ο Σ.Ε.Κ.Φ. θεωρεί λανθασμένη τη μέθοδο της αξιοποίησης οποιουδήποτε κειμένου, αμφιβόλου λογοτεχνικής ή άλλης αξίας, χωρίς να προηγηθεί έλεγχος και ανάλογη διόρθωση, γιατί αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε παρερμηνείες όσον αφορά το περιεχόμενο και σε υιοθέτηση λανθασμένων γλωσσικών τύπων από τους μαθητές.
Τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτή τη φιλοσοφία των ΝΑΠ
Τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτή τη φιλοσοφία των ΝΑΠ είναι ήδη εμφανή. Αναφέρονται ενδεικτικά τα εξής:
- Παρατηρούνται ανεξέλεγκτες ανισότητες ως προς τις δυνατότητες που δίνονται ακόμη και στους μαθητές διαφορετικών τμημάτων του ίδιου σχολείου, για πρόσβαση σε κατάλληλα επιλεγμένο και οργανωμένο γλωσσικό υλικό, και σε επαρκή επεξεργασία του. Κατά συνέπεια δεν υλοποιείται ένας βασικός στόχος της δημόσιας εκπαίδευσης για παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές.
- Παρατηρείται σύγχυση ως προς το τι πρέπει να διδαχθεί σε κάθε τάξη και αβεβαιότητα ως προς την προηγούμενη και προαπαιτούμενη γνώση των μαθητών.
- Προστίθεται στους Φιλολόγους αχρείαστος φόρτος εργασίας για εντοπισμό κατάλληλων κειμένων, γεγονός που όχι μόνο προκαλεί άγχος αλλά ενδέχεται να λειτουργεί εις βάρος της διδασκαλίας, αφού ο χρόνος προετοιμασίας αναλώνεται στον εντοπισμό και εκτύπωση κειμένων από το διαδίκτυο, αντί να δίνεται έμφαση στην ουσία της προετοιμασίας του κάθε μαθήματος (μεθοδολογία δημιουργικής διδασκαλίας και κατάλληλο υλικό για τους μαθητές).
- Παρατηρούνται προβλήματα ως προς την τελική αξιολόγηση των μαθητών διαφορετικών τμημάτων, εφόσον το ΝΑΠ δεν προκαθορίζει εξεταστέα ύλη για τις τελικές εξετάσεις.
Εξ’ όσων γνωρίζουμε, η ομάδα προώθησης των ΝΑΠ της Γλώσσας για τη Δημοτική Εκπαίδευση προβληματίζεται τόσο για τη φιλοσοφία όσο και για τη μεθοδολογία και τη διαδικασία που ακολουθείται στην εφαρμογή του ΝΑΠ στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ως φιλόλογοι αναμέναμε κι εδώ τη συνεργασία και το συντονισμό των δύο Βαθμίδων της Εκπαίδευσης, αφού όχι μόνο ο στόχος πρέπει να είναι κοινός, αλλά κυρίως η φιλοσοφία που διέπει τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος πρέπει να συμβαδίζει.
Προτάσεις για βελτίωση :
- Από τη σχολική χρονιά 2013-2014 να καθοριστούν θεματικές ενότητες και στόχοι με συγκεκριμένες πυρηνικές γνώσεις που θα πρέπει οι μαθητές κάθε τάξης να αποκτούν. Επιβάλλεται η συγγραφή διδακτικών εγχειριδίων για κάθε τάξη ή, τουλάχιστον, η δημιουργία τράπεζας διδακτικού υλικού ανά τάξη. Για το σκοπό αυτό μπορούν να αξιοποιηθούν οι αποσπασμένοι φιλόλογοι στο Υ.Π.Π. και στο Π.Ι. Να αξιοποιείται και το ελλαδικό σχολικό εγχειρίδιο «Νεοελληνική Γλώσσα» ανά τάξη και παράλληλα να δημιουργηθεί τράπεζα πρόσθετου υποστηρικτικού υλικού. Εννοείται ότι ο φιλόλογος μπορεί επιπρόσθετα να αυτενεργεί και να εμπλέκει ενεργά και τους μαθητές του στην εξεύρεση και επιλογή διδακτικού υλικού.
- Να καθοριστεί η διδακτέα ύλη ανά τάξη. Να καθορισθούν επακριβώς τα κειμενικά είδη που θα διδάσκονται ανά τάξη (π.χ. στην Α΄ τάξη Επιστολή, στη Β΄ τάξη Άρθρα…).
- Τα κείμενα (πολυτροπικά) να διδάσκονται μέσα στο επικοινωνιακό τους πλαίσιο (π.χ. πομπός, δέκτης, σκοπός…), να δίνεται έμφαση στη γλωσσική και νοηματική τους δομή και να διερευνάται το περιεχόμενο και οι μηχανισμοί συνοχής και συνεκτικότητάς τους. Θεωρείται απαραίτητος και ο εντοπισμός και η ερμηνεία των υφολογικών δομών ενός κειμένου.
- Να αφιερώνεται διδακτικός χρόνος για τη διδασκαλία και αφομοίωση συγκεκριμένων μορφοσυντακτικών φαινομένων ανά τάξη. Η διδασκαλία τους να είναι οργανωμένη, στοχευμένη και λειτουργικά εντεταγμένη στο λόγο (προφορικό και γραπτό). Να αξιοποιούνται κείμενα για αφόρμηση και άλλα κείμενα ή και ασκήσεις για εμπέδωση αυτών των μορφοσυντακτικών φαινομένων.
- Να κατατίθεται στον /στη Συντονιστή/τρια κοινός Προγραμματισμός ανά τάξη, στον οποίο να αναγράφονται πιθανές αποκλίσεις ανά τμήμα.
- Να υπάρχει συντονισμός των κλιμακίων Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης για την προώθηση του ΝΑΠ της Νεοελληνικής Γλώσσας αλλά και συντονισμός των κλιμακίων Νεοελληνικής Γλώσσας και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Μέσης Εκπαίδευσης.
- Να υπάρχει καλύτερος συντονισμός των ΕΜΕ Φιλολογικών μαθημάτων για κοινή αντιμετώπιση του θέματος και με σαφείς-κοινές οδηγίες, όσον αφορά το συγκεκριμένο μάθημα και την προσέγγισή του.
- Να γίνει σαφές ότι το γλωσσικό μάθημα αφορά στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας, ανεξαρτήτως εάν αξιοποιούνται κείμενα διαλεκτικά.
Αναμένουμε ότι με την άμεση παρέμβασή σας θα ληφθούν τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα, ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που έχουν προκληθεί από την εφαρμογή των ΝΑΠ στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας.
Κοιν.: Διευθυντή Μέσης Εκπαίδευσης
Επιθεωρητές Φιλολογικών Μαθημάτων»
