Εκπαίδευση και επαγγελματική αποκατάσταση στον κλάδο του Graphic Design


ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΚΛΗΜΗ ΜΑΣΤΟΡΙΔΗ*

Πριν αρκετό καιρό, σ' ένα συνέδριο στη Λευκωσία, παρουσίασα τις απόψεις μου σχετικά με τους λόγους για τους οποίους το εδώ εκπαιδευτικό σύστημα θα έπρεπε να κρατήσει αποστάσεις από το ελλαδικό υπόδειγμα.1 Μόλις είχα αρχίσει να εξοικειώνομαι με την καθημερινότητα στο Τμήμα Σχεδιασμού και Πολυμέσων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας ενώ παράλληλα προσπαθούσα να διευκρινίζω το ρόλο μου ως πολίτης σε ένα σχετικά άγνωστό μου κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από εκείνο το συνέδριο ήρθα αρκετές φορές αντιμέτωπος με τις μεγάλες και μικρές αντιφάσεις της κυπριακής κοινωνίας, τα θετικά και τα αρνητικά στη διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

     Προχθές είχα προγραμματισμένη συνάντηση με ενδιαφερόμενο υποψήφιο φοιτητή. Έχω πλέον συνηθίσει και δεν παραξενεύτηκα που όλα τα μέλη της οικογένειας θεώρησαν αυτονόητο, όχι μόνο ότι θα παρέμεναν στο γραφείο μου κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, αλλά ότι θα συμμετείχαν κιόλας! Στον αντίποδα αυτού του υπερπροστατευτισμού βρίσκονται τα αποτελέσματα ερευνών για  το συντριπτικό ποσοστό των νέων μας που θέλουν, μετά το Λύκειο, να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Αφού ολοκλήρωσα τη συζήτησή μου με το νεαρό, ξαναβρέθηκα με τους γονείς του για διάφορες διευκρινίσεις. Δικαιολογημένα, στα δίσεχτα χρόνια που διανύουμε, η μεγαλύτερη αγωνία τους αφορούσε στο θέμα της επαγγελματικής αποκατάστασης. "Θέλει να σπουδάσει graphic design παρόλο που εμείς έχουμε πολλές επιφυλάξεις". Ως υπεύθυνος του σχετικού προγράμματος αλλά και ως πρώην πρόεδρος ενός πανεπιστημιακού τμήματος που προσφέρει προγράμματα για τις τέχνες και το σχεδιασμό, γίνομαι συχνά αποδέκτης σχετικών ερωτήσεων και προβληματισμών.

     Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, η αλήθεια είναι πως στις μέρες μας αισθάνομαι περισσότερο σίγουρος και αισιόδοξος για εκείνους τους σπουδαστές και τις σπουδάστριες που θα καταφέρουν, δουλεύοντας με συνέπεια και αφοσίωση, να κατακτήσουν ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων αλλά και αυτογνωσίας. Οι αξιολογότεροι από αυτούς θα βρεθούν να κατέχουν δεξιότητες και εργαλεία που η αποτελεσματικότητά τους εκτιμάται πια πολύ διαφορετικά σε ένα συνειδητοποιημένο αλλά συνάμα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό δεν περιορίζεται πλέον στα στενά γεωγραφικά όρια μιας πόλης, επαρχίας ή χώρας, όπως συνέβαινε πριν είκοσι περίπου χρόνια. Πολύ δε περισσότερο δεν χαρακτηρίζεται από παρωχημένες στρεβλώσεις ή αγκυλώσεις που πιθανόν περιορίζουν την ανάπτυξη του design σε τόπους που δεν διαθέτουν παράδοση, την απαραίτητη παιδεία και τις υποδομές. Στους σημερινούς σχεδιαστές, που εκτός των άλλων διατηρούν το σημαντικό άσο της freelance εργασίας στο μανίκι, οι σύγχρονες τεχνολογίες προσφέρουν ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα και βήμα επικοινωνίας σε παγκόσμια κλίμακα. Αρκεί να το θέλουν και, βέβαια, να είναι πολύ καλοί στη δουλειά τους.

     Για το πρώτο δεν μπορώ να πω πολλά πράγματα εκτός του ότι προσπαθούμε διαρκώς να βοηθήσουμε να μπει ένα τέλος στη σύγχυση που επικρατεί στην Κύπρο σχετικά με τα διαφορετικά πεδία: δυστυχώς, νέοι και νέες που θέλουν να σπουδάσουν καλές τέχνες καταλήγουν σε προγράμματα design και άλλοι, που θέλουν να γίνουν ειδικοί της γραφικής επικοινωνίας, οδηγούνται σε άλλους κλάδους, με όλα τα αρνητικά επακόλουθα.2 Περαιτέρω, η οικονομική αδυναμία οδηγεί πολλούς στο συμβιβασμό, καθώς επιλέγουν να παραμείνουν στα δημόσια ιδρύματα σε προγράμματα που είχαν δηλώσει ως δεύτερη ή τρίτη επιλογή. Γι αυτούς τους λόγους, εκτός από την ανάπτυξη σωστά δομημένων, ποιοτικών προγραμμάτων σπουδών, οργανώνουμε σεμινάρια, εργαστήρια και συνέδρια που ξεκαθαρίζουν την εικόνα για τις απαιτήσεις και την αξία κάθε χώρου.
     Όσο για το δεύτερο, το να είναι δηλαδή κάποιος καλός στη δουλειά του, σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την ποιότητα του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται και καλλιεργείται ως σπουδαστής καθώς και από τη διάθεσή του για διαρκή ενημέρωση και μάθηση, ακόμη και μετά τις σπουδές του.

     Το design στοχεύει στην επίλυση καθημερινών σχεδιαστικών προβλημάτων με καινοτόμες, δημιουργικές, υψηλού αισθητικού επιπέδου προσεγγίσεις και ταυτόχρονα εκπαιδεύει τις κοινωνίες και παράγει πολιτισμό. Μόνο μορφωμένοι, σκεπτόμενοι άνθρωποι μπορούν να φθάσουν ψηλά και να ξεχωρίσουν ως σχεδιαστές. Με λίγα λόγια, σε μια περίοδο που η "πολιτισμική και δημιουργική βιομηχανία" βρίσκεται σε αλματώδη τροχιά, με δείκτες ανάπτυξης υψηλότερους από κάθε άλλον τομέα παρά την κρίση, εκείνοι που πραγματικά επενδύουν σε ποιοτικές σπουδές στο design δεν θα πρέπει να ανησυχούν. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο το έντονο ενδιαφέρον της "Κομισιόν", εκφρασμένο και από την Επίτροπο Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Πολυγλωσσίας και Νεολαίας της ΕΕ, κ. Ανδρούλλα Βασιλείου, για τη δυναμική της βιομηχανίας αυτής (design, πολυμέσα, εκδοτική, οπτικές τέχνες, φιλμ, video games, μουσική κ.ά.) όχι μόνο σε ευρωπαϊκό μα σε παγκόσμιο επίπεδο.3

     Ο φυσικός χώρος των νέων, σκεπτόμενων και ελπιδοφόρων σχεδιαστών εμφανίζει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι νέες τεχνολογικές εφαρμογές προσφέρουν εργαλεία που την ύπαρξή τους δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί πριν τρεις δεκαετίες. Τέτοια εργαλεία καθιστούν για παράδειγμα δυνατή την πρόσβαση και εμπλοκή των designers στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, σε χώρους όπου η καινοτομία, η δημιουργικότητα και η αισθητική συνεχίζουν να αποτελούν καθημερινά ζητούμενα διευρύνοντας τους ορίζοντες της αγοράς πολύ πέρα από τα οποιαδήποτε γεωγραφικά όρια.

     Από τα προηγούμενα γίνεται φανερό ότι οι τομείς της έρευνας και εκπαίδευσης, όχι μόνο στο graphic μα γενικότερα στο design, αποτελούν και θα συνεχίσουν να αποτελούν μια πρόκληση για κάθε οξυδερκή πολιτεία που αναγνωρίζει το ρόλο και αντιλαμβάνεται τη στρατηγική σημασία του στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξή της. Δυστυχώς, στην Ελλάδα αυτό δεν έγινε αντιληπτό σε κεντρικό επίπεδο, κάτι που επιβεβαιώνουν και οι πρόσφατες αλλαγές του Υπουργείου στην τεχνική και καλλιτεχνική εκπαίδευση. Αλλαγές οπισθοδρόμησης και μάλιστα σε μια περίοδο που το ελληνικό graphic design, χάρη στους επαγγελματίες του χώρου, κέρδιζε διεθνείς διακρίσεις κάνοντας αισθητή την παρουσία του στον παγκόσμιο χάρτη. Τέτοιου είδους αντιφάσεις οφείλουμε να αποφύγουμε στην Κύπρο για να μπορέσουμε μαζί με τους νέους, καλά εκπαιδευμένους σχεδιαστές και σχεδιάστριες να αξιοποιήσουμε τις σημαντικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται σήμερα στον πολυδιάστατο και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα αυτόν χώρο.

1. "Οι γραφικές τέχνες στην Ελλάδα. Παράδειγμα για την Κύπρο;", στο Σοφοκλέους, Α., (επ.), Πολιτισμός–Τέχνες–ΜΜΕ, Λευκωσία 2008. Επίσης, εδώ: http://www.academia.edu/355970/_._

2. http://www.academia.edu/208323/_design_

3. http://ec.europa.eu/culture/our-policy-development/cultural-and-creative-industries_en.htm

* Διδάσκει τυπογραφία και γραφική επικοινωνία στο Τμήμα Σχεδιασμού και Πολυμέσων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας του οποίου διετέλεσε πρόεδρος από το 2008 έως το 2014.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










159