ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΑΛΙΑ*
Γενικός ορισμός: Είναι η παρέμβαση της Πολιτείας μέσω του Σχολείου, που αποτελεί θεσμό της, με δύο κύριους και αποκλειστικούς στόχους:
α) Τη σωματική ανάπτυξη των νέων και
β) Την ψυχοπνευματική τους ανάπτυξη.
Η παρέμβαση αυτή γίνεται με βάση ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα και είναι οριοθετημένη χρονικά. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα εκπαιδεύω, που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία, μορφώνω διαπαιδαγωγώ.
Βαθμίδες:
1. Στοιχειώδης ή Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
2. Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
3. Ανώτερη Εκπαίδευση
4. Ανώτατη Εκπαίδευση
Παιδαγωγικός Ορισμός: Η συστηματική και οργανωμένη διαδικασία αγωγής και μάθησης, που αφ’ ενός προγραμματίζεται από την ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ή από οποιονδήποτε άλλο φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό και αφ’ ετέρου υλοποιείται από τους φορείς αυτούς. Επειδή όμως η Εκπαίδευση είναι ένα δημόσιο αγαθό, γι’ αυτό: ΤΗΝ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ, ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΕΞ’ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ.
Σκοποί της εκπαίδευσης
Οι σκοποί (στόχοι) της Εκπαίδευσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή. Η σύγχρονη Εκπαίδευση δεν έχει ξεκαθαρισμένους σκοπούς λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, παρόλα αυτά, γίνονται γενικώς αποδεκτοί οι παρακάτω σκοποί:
1. Να κεντρίσει και να ξυπνήσει στους νέους το ενδιαφέρον και την αγάπη για τις γνώσεις.
2. Να εφοδιάσει τους νέους με τις βασικές δεξιότητες (π.χ. ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, σωστή χρήση της μητρικής τουλάχιστον γλώσσας τους στο γραπτό και προφορικό λόγο), που τους χρειάζονται:
α. Για να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία και β. Να είναι σε θέση να αναπτύξουν περισσότερη γνώση.
3. Να μάθουν εξ υπαρχής οι νέοι ότι η γνώση δε μεταγγίζεται αλλά κατακτιέται.
4. Να μάθουν πώς να μαθαίνουν.
5. Να αποκτήσουν οι νέοι την ικανότητα για κριτική σκέψη, για συγκέντρωση πληροφοριών από πολλαπλές πηγές, να αξιολογούν τις πηγές αυτές και να έχουν τη δυνατότητα για την ανάλυση και τη σύνθεση των πηγών αυτών.
6. Να μυηθούν στην τεχνική της έρευνας.
7. Να μπορούν να ξεχωρίζουν τα ουσιώδη από τα επουσιώδη.
8. Να είναι σε θέση να ιεραρχούν τις προτεραιότητές τους.
9. Να έχουν συναίσθηση του διαθέσιμου χρόνου τους.
10. Να αντιληφθούν οι νέοι τη σημασία, που έχει να είναι συστηματικοί, μεθοδικοί, αυτοπειθαρχημένοι, δηλαδή οργανωμένοι.
11. Να σέβονται καθ’ ολοκληρίαν τις αρχές της έννοιας του όρου ανεκτικότητα.
12. Να κατανοήσουν από κοινωνική σκοπιά την έννοια του όρου διαφορετικότητα και να συμπεριφέρονται συνεπώς με τον αρμόζοντα σεβασμό, χωρίς αποκλεισμούς.
13. Να έλθουν οι νέοι σε επαφή με την κουλτούρα και τα επιτεύγματα του ανθρώπου και να τους εξασκεί, ώστε να τα σέβονται και να τα εκτιμούν.
14. Να αναπτύξουν και να ισχυροποιήσουν την καλώς νοούμενη αυτοεικόνα τους.
15. Να αναπτύξει την ευφυΐα τους και τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις κλίσεις τους.
16. Να είναι κοινωνικοποιημένοι και να σχηματίσουν έναν τέτοιο χαρακτήρα, που θα τους βοηθήσει στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους.
17. Να γίνουν οι νέοι κοινωνοί και μύστες της εθνικής κουλτούρας χωρίς βεβαίως να αποκλείεται η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός της.
18. Ο εφοδιασμός των νέων με γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα με τις ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή, ενώ παράλληλα να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας ή και ευρύτερα.
19. Να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρμόζονται, χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες, στις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
20. Η ανάπτυξη ηθικών κανόνων και η δημιουργία συνείδησης, που θα διέπεται από την έννοια της ηθικής και της έννοια του ήθους.
21. Η ανάπτυξη των αναλυτικών και συνθετικών ικανοτήτων του ατόμου.
22. Η δημιουργία νέων με μια συγκεκριμένη προσωπικότητα: πνευματική, κοινωνική, δημοκρατική.
23. Η ανάπτυξη στους νέους της ικανότητας διαχείρισης της γνώσης.
24. Η προσπάθειες κατανόησης από τους νέους της αδήριτης ανάγκης για τη δια Βίου Εκπαίδευση και Κατάρτιση.
25. Η τελική διαμόρφωση της προσωπικότητας του νέου σε HOMO UNIVERSALIS. (Παγκόσμιος Άνθρωπος)
Θα ήθελα να υπογραμμίσω έντονα ότι άλλη είναι η έννοια του όρου Εκπαίδευση και άλλη είναι η έννοια του όρου ΠΑΙΔΕΙΑ. Η έννοια του
πρώτου όρου έχει επεξηγηθεί επαρκώς στην αρχή του παρόντος. Σε ό,τι αφορά στον όρο Παιδεία και στην έννοια που περιλαμβάνει, αναφέρω τα εξής: κατ’ αρχάς η Παιδεία δεν επιδέχεται χρονικούς περιορισμούς, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Παιδεία είναι το σύνολο των ενεργειών, με τις οποίες ο σύγχρονος άνθρωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του προσπαθεί και επιδιώκει να κατακτήσει την πνευματική, ηθική και κοινωνική του ολοκλήρωση.
Κλείνοντας το παρόν σημείωμα καταλήγω στο συμπέρασμα ότι πολύ εύκολα ο αναγνώστης του μπορεί να προσδιορίσει επακριβώς ποια είναι εκείνα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που επιδιώκουμε να προσδιορίζουν μέσα από την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση την ταυτότητα του σημερινού μαθητή και αυριανού ενεργού πολίτη (Homo Universalis) της Ευρωπαϊκής Κυπριακής Δημοκρατίας.
*Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ι.Κ.Υ.Κ.
*Πρώην Λυκειάρχης –Φιλόλογος
*Πρώην Πρόεδρος ΟΕΛΜΕΚ
*Συγγραφέας - Αρθρογράφος
*Μεταπτυχιακό στην Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη του Πανεπιστημίου Κύπρου
*Σύμβουλος Εκπαιδευτικών Θεμάτων των Ελληνικών Κυβερνήσεων (1984-1989)
