Το Λύκειο Αρχαγγέλου «Απόστολος Μάρκος» πραγματοποίησε για δεύτερη συνεχή χρονιά εκπαιδευτική εκδρομή στην Πολωνία στα πλαίσια του μαθήματος Ιστορίας Κατεύθυνσης της Γ΄ Λυκείου, από τις 2/4/17 – 5/4/17.
Την αποστολή αποτελούσαν 30 μαθητές, 12 καθηγητές και ο Διευθυντής του Σχολείου.
Αυτό το κομμάτι της Πολωνίας είναι πράγματι «περιοχή της Αποκάλυψης». Η Κρακοβία είναι μια γοητευτική πόλη που μαζί με την Πράγα και τη Βουδαπέστη αποτελούν ίσως την πιο απίθανη τριλογία της Κεντρικής Ευρώπης.
Η ίδρυση της Κρακοβίας χρονολογείται από τον 7ο αιώνα, όταν ο Πρίγκιπας Κρακ, σύμφωνα με τον θρύλο, σκότωσε τον δράκο που λυμαινόταν την περιοχή και περιτείχισε το «φιλέτο» πάνω από τον ποταμό Βιστούλα. Εννοείται, φυσικά, ότι στην πόλη έδωσε το όνομά του. Από το 1038 μέχρι το 1596 ήταν η πρωτεύουσα του βασιλείου της δυναστείας των Πιαστ, οι οποίοι κυβερνούσαν τη χώρα από το Κάστρο του Wawel. Η Κρακοβία είναι η μόνη πόλη της Πολωνίας που δεν καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς σώθηκε την τελευταία στιγμή από τον Κόκκινο Στρατό, που ανάγκασε τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής να αποχωρήσουν.
Η ξενάγηση άρχισε από την Κρακοβία, την πλουσιότερη πόλη της Πολωνίας σε ιστορικά μεσαιωνικά μνημεία
Ο Καθεδρικός του Wawel είναι έργο του 14ου αιώνα και θεωρείται ένα από τα σύμβολα της Πολωνίας. Εδώ λάμβανε χώρα επί τέσσερις αιώνες η στέψη και η ταφή των βασιλιάδων της, ακόμα και μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στη Βαρσοβία. Έχουν ταφεί στον καθεδρικό ναό εκατό βασιλιάδες και βασίλισσες καθώς και ο πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Κατσίνσκι, που σκοτώθηκε το 2010 σε αεροπορικό δυστύχημα.
Στην πλατεία βρίσκεται και ο Ναός της Παναγίας που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και διαθέτει μια καταπληκτική Αγία Τράπεζα, έργο του διάσημου Γερμανού γλύπτη Veit Stoss.
Η επόμενη επίσκεψη ήταν στα ορυχεία αλατιού της Βιελίνσκα, με τα σκαλισμένα στο αλάτι έργα τέχνης και την πιο «βαθιά εκκλησία». Βρίσκονται στην πόλη της (Wieliczka) της Πολωνίας και σε απόσταση 15 χλμ. νοτιοανατολικά της Κρακοβίας. Αποτελεί πολιτιστικό μνημείο και έχει περιληφθεί από το 1978 στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ιδρύθηκαν κατά τον 13ον αιώνα και εκτείνονται σε εννέα υπόγεια επίπεδα και φθάνουν σε βάθος τα 327 μέτρα.
Όλα ήταν εντυπωσιακά αυτό όμως που συγκλόνισε τους πάντες, ήταν η επίσκεψη στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Άουσβιτς μιας και η εκπαιδευτική εκδρομή έγινε γι’ αυτό τον λόγο. Βρίσκεται 60 km δυτικά της Κρακοβίας, κοντά στην κωμόπολη Όσβιετσιμ. Από το 1979 ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Στις 3/4/17, Μεγάλη Τρίτη, μπήκαμε στο λεωφορείο για να μεταβούμε στο Άουσβιτς. Μαθητές και καθηγητές από το πρωί ήταν σκεφτικοί και λιγομίλητοι για το τι θα αντίκριζαν εκεί. Η αγωνία βρισκόταν στην κορύφωσή της και τα συναισθήματα όλων ήταν παράξενα, πρωτόγνωρα και απροσδιόριστα. Ιδίως οι μαθητές που άκουσαν τόσα πολλά πράγματα από τους καθηγητές τους στο μάθημα της Ιστορίας για τις θηριωδίες των Ναζί στο Κολαστήριο του Άουσβιτς.
Φτάνοντας, διαπιστώσαμε πως όλα ήταν εκεί, ακόμη και η αυθεντική σφυρήλατη επιγραφή που έφτιαξαν Πολωνοί αιχμάλωτοι το 1940 («Η εργασία απελευθερώνει»). Η τόσο ειρωνική επιγραφή πάνω από την κεντρική πύλη του στρατοπέδου, στέκει ακόμη εκεί. Μάλιστα μια ορχήστρα έπαιζε καθώς οι μελλοθάνατοι περνούσαν την πύλη της Κολάσεως. Έτσι για να γίνει η άφιξή τους πιο ευχάριστη…
Μια αόρατη απειλή, μας έκανε να γυρνάμε συνεχώς προς τις σιδερένιες αλλά κλειδωμένες πόρτες. Στους τοίχους υπάρχουν ακόμη οι παλιομοδίτικοι διακόπτες της δεκαετίας του 40΄. Από το κέντρο της οροφής κατεβαίνει ένας σωλήνας. Από εκεί παροχέτευαν το «Zyclon B». Οι δύο κλίβανοι που έχουν διατηρηθεί στη διπλανή αίθουσα δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το πού βρισκόμαστε. Και όλα αυτά, λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι, όπου έμενε ο διοικητής του Στρατοπέδου με τη γυναίκα και τα παιδιά του, ακούγοντας κλασική μουσική.
Σε κάθε βήμα μας συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο, ότι έχουμε μπει σε νεκροταφείο, και μάλιστα εκατομμυρίων ανθρώπων. Τα 28 «μπλοκ», μέσα στα οποία στοιβάζονταν οι κρατούμενοι, είναι χτισμένα ομοιόμορφα, από κόκκινα τουβλάκια. Μόνο ο διάδρομος ανάμεσα στο Μπλοκ Νο 10 και Νο 11 είναι εντελώς διαφορετικός. Είναι αδιέξοδο και ο τοίχος έχει καλυφθεί με ένα υλικό που εμπόδιζε τις σφαίρες να εξοστρακίζονται. Είναι ο «Τοίχος του θανάτου, ο τόπος των εκτελέσεων». Τα παράθυρα των δύο «μπλοκ» που βλέπουν σε αυτόν τον χώρο ήταν πάντα κλειστά. Οι κρατούμενοι άκουγαν τους πυροβολισμούς, αλλά δεν παρακολουθούσαν τις εκτελέσεις.
Οι μαθητές λυγίζουν, δεν μιλούν, είναι σκεφτικοί, βουβά πρόσωπα παντού, δεν αρθρώνουν λέξη. Κατανοούν το μέγεθος της ασύλληπτης τραγωδίας, που διαδραματίστηκε σε αυτόν τον τόπο. Το αληθινό πρόβλημα εξάλλου με το Άουσβιτς είναι ότι συνέβη και με την καλύτερη ή τη χειρότερη βούληση στον κόσμο, αυτό δεν μπορούμε να το αλλάξουμε στο παραμικρό…
Την πρότελευταία ημέρα της εκδρομής είχαμε αποφασίσει να την αφιερώσουμε στο Kazimierz, που οι περισσότεροι το αποκαλούν «εβραϊκή συνοικία». Το Kazimierz ιδρύθηκε το 1335 από τον Βασιλιά Κάζιμιρ τον Μέγα και μέχρι το 1820, οπότε και ενώθηκε με την Κρακοβία, ήταν ανεξάρτητη πόλη. Κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν με τη βία από την Κρακοβία και περιορίστηκαν σε ένα μικρό τμήμα του Kazimierz, που χωριζόταν από τη χριστιανική συνοικία με τείχος. Καθώς οι Εβραίοι διώκονταν από τις Ευρωπαϊκές χώρες, όλο και περισσότεροι κατέφευγαν στην εβραϊκή συνοικία του Kazimierz. Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στην Κρακοβία ζούσαν 65.000 Εβραίοι, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων εκτελέστηκαν, όπως ξέρουν όσοι, έχουν δει τη «Λίστα του Σίντλερ», που γυρίστηκε και στο Kazimierz. Σήμερα οι Εβραίοι της Κρακοβίας είναι μόλις εκατό, η εβραϊκή συνοικία όμως βρίσκεται σε εξαιρετική άνθιση. Γκαλερί, μουσεία και μπαράκια συνυπάρχουν με εκκλησίες και συναγωγές –ανάμεσά τους και η Παλαιά Συναγωγή του 15ου αιώνα, που είναι το παλαιότερα εβραϊκό θρησκευτικό κτίριο στην Πολωνία.
Ήταν μια εκδρομή που θα παραμείνει για πάντα ανεξίτηλη στη μνήμη των μαθητών όχι μόνο γιατί γνώρισαν την πανέμορφη πόλη της Κρακοβίας αλλά και για το γεγονός ότι είδαν από κοντά τις φρικαλεότητες των Ναζί στο Άουσβιτς.
Κωνσταντίνος Σάββα
Φιλόλογος
