TΟΥ ΔΡΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ ΛΑΜΠΡΙΑΝΟΥ*
Η τακτική είναι μια παλιά συνταγή – εφαρμόστηκε ήδη πολλές φορές στις τελευταίες τρεις δεκαετίας κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες και είχε αποτέλεσμα. Γιατί λοιπόν όχι και στην μικρή μας Κύπρο – βέβαια προσαρμοσμένη στα δικά μας κοινωνικά δεδομένα. Ο ‘εξορθολογισμός’ στην εκπαίδευση μπορεί εδώ να άργησε λίγο, αλλά τελικά έχουμε κι εμείς αυτή την εμπειρία σε άλλους τομείς. Ήδη, με διάφορες παραλλαγές, εφαρμόστηκε πρόσφατα στον πιο παλιό οργανισμό με λαϊκά ερείσματα (τουλάχιστον σε περασμένα χρόνια), τον Συνεργατισμό, πιο παλιά σε σχέση με τις Κυπριακές Αερογραμμές και κατόπιν με το λιμάνι της Λεμεσού, έγινε προσπάθεια με τη ΣΥΤΑ και την ΑΗΚ, με τους νοσηλευτές και το ΓΕΣΥ – αν και στα τελευταία δεν τα κατάφεραν και τόσο καλά. Η συνταγή, λοιπόν, είναι η ακόλουθη:
- Μείωση της κρατικής χρηματοδότησης του οργανισμού που πρόκειται να εξορθολογιστεί ή διατήρηση της στο ίδιο παλιό ύψος παρ’ όλες τις υπάρχουσες ανάγκες για να μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά στις επίκαιρες προκλήσεις.
- Καμπάνια (1ο στάδιο), καταρχήν μέσω ψιθύρων και μετά φανερή, οπωσδήποτε όμως μεθοδική, για τα δήθεν ανυπέρβλητα προβλήματα του κρατικού οργανισμού, είτε λόγω παραδοσιακών δομών που οφείλουν να εκσυγχρονιστούν αλλά λείπουν τα χρήματα, είτε λόγω παραδοσιακών συμπεριφορών που οφείλουν να ξεπεραστούν αλλά λείπει η θέληση, είτε ακόμα λόγω της παγκοσμιοποίησης που μας εξαναγκάζει να γίνουμε ανταγωνιστικοί αλλά και γι αυτό λείπει η ιδιωτική πρωτοβουλία (!).
- Καμπάνια (2ο στάδιο), βέβαια φανερή, για τις επιπτώσεις που δυστυχώς θα επωμιστεί η κοινωνία ως σύνολο και ο καθένας ξεχωριστά αν δεν προχωρήσουμε στον εξορθολογισμό. Αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να είναι οικονομικές, να αφορούν την υγεία των πολιτών, την εξυπηρέτηση τους, το μέλλον των παιδιών τους κ.ο.κ. Εδώ οι πολίτες αναφέρονται με τις ξεχωριστές τους ιδιότητες και άρα περιορίζονται σε αυτές, ως ασθενείς, καταναλωτές, ταξιδιώτες, γονείς κ.ο.κ. που οφείλουν να πεισθούν για την άμεση αναγκαιότητα του περιβόητου εξορθολογισμού.
- Κυβερνητικές αποφάσεις, νομοθεσίες ή διατάγματα για μεταρρυθμίσεις εξορθολογισμού των οργανωτικών δομών και των εργασιακών σχέσεων στον οργανισμό.
- Καμπάνια (3ο στάδιο), με την συγχωρδία των ημετέρων και κατά κανόνα πλείστων ΜΜΕ, εκτενής – αλλά όχι σε βάθος! – πληροφόρηση της κοινής γνώμης για τα πλεονεκτήματα του εξορθολογισμού και το λαμπερό μέλλον που μας περιμένει όλους, αν εξαιρέσουμε βέβαια τους άμεσα επηρεαζόμενους. Ταυτόχρονα, ανεπαίσθητα αλλά στοχευμένα, δηλώσεις ή και άρθρα, πληρωμένα ή ‘ενσυνείδητα’, για τα επιπλέον πλεονεκτήματα και κέρδη που θα είχαμε (όλοι;) αν προχωρούσαμε ακόμα ένα μικρό βήμα πιο πέρα από τον εξορθολογισμό, στην ιδιωτικοποίηση του οργανισμού (!).
- Καμπάνια (4ο στάδιο), κυρίως συγκεκαλυμμένη, για να καμφθεί κάθε αντίσταση αυτών που επηρεάζονται άμεσα, των εργαζομένων στον οργανισμό. Απαξίωση, δακρύβρεκτες εμπειρίες των καταναλωτών, των ασθενών, των γονιών και ενίοτε των παιδιών αντίστοιχα, στιγματισμός και λάσπη – ανίκανοι, τεμπέληδες, εγωιστές και αδιόρθωτοι είναι μερικά από τα επίθετα που διοχετεύονται στην κοινή γνώμη και... βρίσκουν απήχηση.
- Καμπάνια (5ο στάδιο), πισώπλατα, εάν είναι αναγκαία εφόσον η αντίσταση είναι σθεναρή. Επιστράτευση, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, οργανωμένων ομάδων που τα συμφέροντα τους, οικονομικά, πολιτικά, ευκαιριακά, ιδεολογικά, συγγενικά, συναισθηματικά κ.ο.κ. έχουν σχέση με τη λειτουργία του αναφερόμενου οργανισμού. Επιστράτευση για τη δημιουργία οχυρού ενάντια στη δήθεν ιδιοτέλεια των αντιστεκόμενων και των οργανώσεων τους στον οργανισμό.
- Καμπάνια (6ο στάδιο), ανάλογη στο στιλ του κυπριακού «εγιώ εν τζιαι... θέλω το κακό σας»! Σε κάθε κυβερνητική δήλωση για τις εξορθολογικές μεταρρυθμίσεις, που οφείλουν να αποδεκτούν ως αναγκαιότητα αλλά και ως – άκουσον άκουσον – ευκαιρία (κίνητρα τα ονομάζουν) οι απαξιωμένοι και στιγματισμένοι πλέον αντιστεκόμενοι, η εκ νέου προσπάθεια του παραμυθιάσματος της κοινωνίας. Στην σημερινή κυπριακή περίπτωση της εκπαίδευσης δια του στόματος του κυβ. Εκπροσώπου: «Η άποψη της Κυβέρνησης και του Προέδρου είναι ότι έχοντας πάντοτε πολύ ψηλά σε εκτίμηση τους εκπαιδευτικούς, θεωρώντας ότι είναι ο πρώτος μας συνεργάτης στο πολύ σημαντικό θέμα της μόρφωσης των παιδιών, θέλουμε να βοηθήσουμε και το έργο των εκπαιδευτικών, με πρόσθετες δράσεις μέσα στα σχολεία. Όμως, πρέπει να... μπλα μπλα μπλα».
- Καμπάνια (7ο στάδιο), παραπλανητικά – κι αν τα πράγματα δεν ήταν τραγικά θα έλεγε κάποιος πως έχουν και χιούμορ – δημόσιο κάλεσμα για διάλογο για τις αποφάσεις που ήδη πάρθηκαν και δεν πρόκειται να αλλάξουν. Αυτό κι αν είναι ορθός λογισμός! Δεν είναι λογικό να διαιρωτάται κάποιος τι πρέπει εδώ πράγματι να εξορθολογιστεί;
- Επιβολή των μεταρρυθμίσεων! Εάν δεν έχουν ήδη καμφθεί οι αντιστάσεις με ασήμαντες υποχωρήσεις και υποσχέσεις, τότε επιστροφή στην Καμπάνια – 4ο στάδιο, με όλη τη δύναμη των ΜΜΕ και αν χρειαστεί του τιμωρητικού νόμου.
Ας μην γελιόμαστε! Είτε στην εκπαίδευση είτε σε άλλους τομείς, οι νέες οργανωτικές δομές και εργασιακές σχέσεις που επιβάλλονται στο όνομα του ‘εξορθολογισμού’ στα πλαίσια των συνήθων νεοφιλελεύθερων πολιτικών, σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες αλλά και παγκόσμια, οδήγησαν τους εκάστοτε κρατικούς οργανισμούς σε σταδιακό μαρασμό και προετοίμασαν το έδαφος, αφού είχε εξαλειφθεί κάθε αντίσταση, για τη δήθεν ανάγκη ιδιωτικοποίησης τους – θα τα καταφέρουν πάλι ή «κάμνουν παναήρι μετονουτους»;
*Κοινωνιολόγος
Ειδικός Επιστήμονας
Πανεπιστήμιο Κύπρου, ΤΕΠΑΚ
