Αυτό το κράτος δεν είναι μόνο ανεπρόκοπο και αγκυλωμένο στις γραφειοκρατικές και παρασιτικές στρεβλώσεις. Είναι ένα κράτος το οποίο, διά της διαχρονικής αδιαφορίας του, εγκληματεί ενσυνείδητα κατά των παιδιών μας με τη συνέργεια κομμάτων και άλλων φορέων. Αύριο Τετάρτη συνέρχεται η Επιτροπή Παιδείας της Βουλής για να συζητήσει το θέμα: «Φαινόμενα βίας στα σχολεία και τρόποι αντιμετώπισής τους».
Κλήθηκαν να παραστούν εκπρόσωποι του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, των εκπαιδευτικών οργανώσεων ΟΕΛΜΕΚ, ΟΛΤΕΚ και ΠΟΕΔ, της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Ομοσπονδιών Συνδέσμων Γονέων Δημοσίων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Ομοσπονδιών Συνδέσμων Γονέων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης, της ΠΣΕΜ και της Κυπριακής Παιδοβουλής.
Ο Πρόεδρος της Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Ομοσπονδιών Συνδέσμων Γονέων και Κηδεμόνων Δημοσίων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης, Κυριάκος Νικηφόρου, σε δηλώσεις του (ΚΥΠΕ, 3.3.2019) επανέλαβε ότι οι οργανωμένοι γονείς θεωρούν ότι η παραβατικότητα είναι σε ψηλά επίπεδα ανάμεσα στους μαθητές. «Πρέπει να μας προβληματίσει. Ως Παγκύπρια Συνομοσπονδία αποφασίσαμε ότι θα πάρουμε πρωτοβουλίες, θα επιδιώξουμε συνάντηση με τον Υπουργό Παιδείας σύντομα για το θέμα, όπως και με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς εταίρους για να δούμε κοινούς τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου και μέτρα πρόληψης».
Ερωτηθείς τι οι οργανωμένοι γονείς εισηγούνται για αντιμετώπιση των φαινομένων παραβατικότητας, ο κ. Νικηφόρου είπε ότι στα θέματα πρόληψης καταρχήν η πρόταση τους είναι όπως η ενημέρωση των νέων και τα προληπτικά προγράμματα ξεκινήσουν από πολύ νεαρή ηλικία και δη από το Δημοτικό.
«Το δεύτερο, πρέπει να γίνουν συντονισμένες ενέργειες από μέρους των Αρχών για να ενεργοποιηθούν οι νομοθεσίες σχετικά με την απαγόρευση του αλκοόλ και του καπνίσματος σε ανήλικους και να ενταχθούν πλέον στις σχολικές μονάδες, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και να αυξηθεί ο αριθμός των συμβούλων στα σχολεία για να δουλέψουν σαν ομάδα με τους μαθητές που παρουσιάζουν προβληματικές συμπεριφορές ή που φαίνεται ότι θα παρουσιάσουν και εκεί που χρειάζεται να παρέμβουν και στις οικογένειες τους μέσω των κοινωνικών λειτουργών», συμπλήρωσε.
Τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια, ως δημοσιογράφος αρθρογραφώ, γράφω και αναφέρομαι στα προβλήματα της παραβατικότητας, απειθαρχίας, βίας και νεανικής επιθετικής συμπεριφοράς στα σχολεία μας. Αφορμή ήταν μια συνέντευξη προ 20ετίας, του καθηγητή Εγκληματολογίας, Ανδρέα Καπαρδή, εξαιτίας, τότε, ενός αιματηρού επεισοδίου σε σχολείο στις ΗΠΑ. Μαθητής σκότωσε πολλούς συμμαθητές και καθηγητές του για ασήμαντη αφορμή. Ο Α. Καπαρδής προειδοποίησε ότι, αν δεν λάβουμε έγκαιρα μέτρα, η Κύπρος ενδέχεται να υποφέρει από παρόμοια περιστατικά βίας.
Άκουσε κανείς τις προειδοποιήσεις του Α. Καπαρδή που συνεχίστηκαν και μετέπειτα; Κανείς! Κάθε φορά που τα ΜΜΕ αναφέρονται σε υποθέσεις βίας και παραβατικότητας σε σχολεία, αυτό το εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόν κράτος, κάνει το ξαφνιασμένο! Και με αυτό, τα κόμματα και οι διάφορες αρμόδιες υπηρεσίες και η κοινωνία. Όλοι μηρυκάζουν το γνωστό και βολικό ρεφρέν: «Τα περιστατικά βίας και παραβατικότητας μαθητών πρέπει να μας προβληματίσουν». Και μένουν ως εδώ. Κανένα μέτρο ή, χειρότερα, ημίμετρα.
Το υπουργείο Παιδείας πήρε κάποια μέτρα κατά καιρούς. Τον περ. Οκτώβριο ανακοινώθηκε η Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και Διαχείριση της Βίας στα σχολεία. Όσον αφορά ευάλωτους μαθητές ή ευάλωτες ομάδες μαθητών η Στρατηγική αναθέτει σε εκπαιδευτικούς – και όχι σε ειδικούς, όπως παιδοψυχολόγους, ψυχολόγους ή και παιδοψυχίατρους και κοινωνικούς λειτουργούς – να αντιμετωπίσουν προβλήματα βίας και παραβατικότητας.
Και το παρήγορο: Στην Εθνική Στρατηγική αναφέρονται, επιτέλους, και τα εξής: «Ετοιμασία πρότασης για εισαγωγή του θεσμού του Σχολικού Κοινωνικού Λειτουργού. Οι λειτουργοί θα συνεργάζονται με τον/τη μαθητή/τρια και την οικογένειά του/της μέσω επισκέψεων που θα πραγματοποιούν στο οικογενειακό περιβάλλον τους και θα συνεργάζονται με το σχολείο, ώστε να προγραμματίζεται και να δίνεται συντονισμένη βοήθεια στον/στη μαθητή/τρια που τη χρειάζεται. Η τοποθέτηση Σχολικών Κοινωνικών Λειτουργών με αγορά υπηρεσιών θα λειτουργήσει πιλοτικά σε σχολεία Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης σε τέσσερις κοινότητες. Η δράση δεν αφορά λειτουργούς των ΥΚΕ». «Θα λειτουργήσει πιλοτικά»… Έπρεπε ήδη από πολλά χρόνια να είχαμε και κοινωνικούς λειτουργούς στα σχολεία.
Τα τελευταία 15 χρόνια, συνομίλησα κατ’ επανάληψη με τρεις υπουργούς Παιδείας: Δημητρίου, Δημοσθένους και Καδή. Προς όλους υπέβαλα έντονα την άποψη ότι, πέραν της άμεσης αναγκαιότητας στελέχωσης της υπηρεσίας παιδοψυχολογίας, η κυβέρνηση όφειλε να την ενισχύσει και με κοινωνικούς λειτουργούς.
Εκτός από την άλλη βοήθεια, την οποία θα μπορούσαν να προσφέρουν για την αντιμετώπιση παραβατικών συμπεριφορών, οι κοινωνικοί λειτουργοί είναι οι μόνοι που μπορούν να ερευνήσουν το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο ένας μαθητής ζει, διαβάζει, διακινείται και μεγαλώνει. Και, άρα, είναι καλύτερα σε θέση να συμβάλουν στην αντιμετώπιση παραβατικών συμπεριφορών, οι οποίες ξεκινούν πρώτα από το σπίτι – διαλυμένες οικογένειες, προβληματικοί ή αδιάφοροι γονείς, τρόπος συμπεριφοράς τους προς τα παιδιά τους, βία, κτλ – και μεταφέρονται στα σχολεία.
Το υπουργείο Παιδείας και όλες οι εκπαιδευτικές οργανώσεις καθώς και οι οργανωμένοι γονείς, γνωρίζουν κάλλιστα ποια επικίνδυνη κατάσταση εξελίσσεται στα σχολεία μας, ιδιαίτερα με την παραβατικότητα, την απειθαρχία και τη βία κατά μαθητών ή και εναντίον εκπαιδευτικών. Ποια μέτρα πρόληψης, αντιμετώπισης και επίλυσης προβλημάτων, τα οποία δημιουργούνται στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων, λήφθηκαν ή λαμβάνονται από όλους τους εμπλεκόμενους και ειδικά από το υπουργείο Παιδείας;
Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις κατ’ επανάληψη ανακοίνωσαν ότι υπέβαλαν συγκεκριμένες εισηγήσεις για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας, της απειθαρχίας και της βίας στα σχολεία. Δεν εισακούονται, λέγουν. Και αύριο, ξανά στο ίδιο θλιβερό και καταστροφικό έργο, θεατές. Με αφορμή μαχαιρώματα σε σχολείο, η Επιτροπή Παιδείας της Βουλής θα συζητήσει ξανά και για πολλοστή φορά το ίδιο θέμα, την παραβατικότητα και τη βία στα σχολεία μας. Και μετά; Θα αναμείνουμε αυτό που ήδη συμβαίνει σε σχολεία στις ΗΠΑ: Παραβατικοί μαθητές δεν θα μείνουν στα μαχαίρια. Κάποια μέρα, δεν αποκλείεται σύντομα, να χρησιμοποιήσουν πυροβόλα όπλα. Και ξανά, αυτό το ανεπρόκοπο κράτος και αυτή η μονίμως αιφνιδιαζόμενη κοινωνία, θα απορούν γιατί φτάσαμε ως εδώ.
Προχθές, ο ΓΓ της ΠΟΕΔ, Χάρης Χαραλάμπους, σε δηλώσεις του, επισήμανε πως δεν είναι δυνατόν σήμερα να αντιστοιχούν, κατά μέσο όρο, σε κάθε εκπαιδευτικό ψυχολόγο δυόμισι χιλιάδες μαθητές. Ευτυχώς που ακόμα στα σχολεία υπάρχουν κάποιοι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι. Σκεφτείτε όμως: Για τις 110.000 μαθητές μας δεν υπάρχει ούτε ένας κοινωνικός λειτουργός! Κάποτε, πριν από 9 χρόνια υπήρχε ένας (αριθμός 1) κοινωνικός λειτουργός σε όλη τη Δημόσια Εκπαίδευση!
Ήταν… δανεικός από το Δήμο Στροβόλου προς το Υπουργείο Παιδείας. Αφού αυτός ο κοινωνικός λειτουργός εργάστηκε ταυτόχρονα σε τρία εκπαιδευτήρια, για εφτά χρόνια, ξαφνικά, το υπουργείο Παιδείας, τρέμοντας πιθανές υποδείξεις από το Γενικό Ελεγκτή, ανέστειλε, δηλαδή κατάργησε την εργοδότηση του κοινωνικού λειτουργού με το επιχείρημα της αποφυγής δημιουργίας δήθεν προβλημάτων. Την ίδια εποχή, κάποιοι άλλοι κοινωνικοί λειτουργοί αποσπάστηκαν από την υπηρεσία τους και, περιστασιακά, εποχικά και προσωρινά, ασχολούνταν με παραβατικές και άλλες συμπεριφορές μαθητών.
Ως εκεί. Τελικά, κανείς κοινωνικός λειτουργός εργάζεται στα δημόσια εκπαιδευτήρια. Τώρα, φαίνεται πως εκπαιδευτικές οργανώσεις και, τα τελευταία δύο χρόνια, και οι οργανωμένοι γονείς αντιλήφθηκαν πως ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Και, τελευταίο, το Υπουργείο Παιδείας ΘΑ αγοράσει υπηρεσίες από κοινωνικούς λειτουργούς για πιλοτικό πρόγραμμα σε τέσσερις κοινότητες. Πάντα με ασύγγνωστη και ολέθρια καθυστέρηση…
Η παραβατικότητα όχι μόνο κάθεται στα μαθητικά θρανία εδώ και πάρα πολλά χρόνια αλλά ταυτόχρονα επιδεικνύει και το απαίσιο πρόσωπό της, προϊόν και αποτέλεσμα συμπεριφορών, νοοτροπιών, αντιλήψεων, γονιών και κοινωνίας, οι οποίες μπολιάζουν τους μαθητές. Η παραβατικότητα γεννιέται και ανδρώνεται μέσα στο οικογενειακό, κυρίως, περιβάλλον και μεταφέρεται στο σχολείο υπό διάφορες μορφές.
Αντί κατάληξης, παραθέτω τις απόψεις και θέσεις του εκπαιδευτικού Μάριου Αντωνιάδη. Μου γράφει: «Προσωπικά δεν μπορώ να αναφερθώ με τα καλύτερα λόγια για τις Κοινωνικές Υπηρεσίες του κράτους. Την περίοδο που υπηρετούσα ως Λυκειάρχης στην Μέση Εκπαίδευση, τους ζήτησα συνεργασία για να οργανώσω προγράμματα παροχής βοήθειας και στήριξης σε μαθητές που είχαν ανάγκη. Μου γύρισαν την πλάτη προβάλλοντας ω δικαιολογία τη διαφύλαξη προσωπικών δεδομένων. Μόνοι τους, επομένως, έθεσαν τον εαυτό τους εκτός σχολείων, έστω και με τους αριθμούς των λειτουργών που υπήρχαν τότε στην Υπηρεσία και τα μέσα που διέθεταν. Κοντόφθαλμη πολιτική και προσέγγιση.
»Επίσης είχα θέσει, ως παράπονο, και στην κυρία Λήδα Κουρσουμπά, σε μια επίσκεψή της στο σχολείο, στο οποίο τότε υπηρετούσα, την εισήγηση να καταβάλει προσπάθειες ώστε να αναπτυχθεί, θεσμικά, μια σχέση συνεργασίας μεταξύ σχολείου και κοινωνικών υπηρεσιών, με προφανή σκοπό την αλληλοενημέρωση ώστε, έγκαιρα, να μπορούσα να ετοιμάζω ή και να διαμορφώνω προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στις ιδιομορφίες της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Αυτό έγινε στη σχολική χρονιά 2008-2009.
»Πάμπολες ήταν και οι κρούσεις που έκανα προς το ΥΠΠ για την αντιμετώπιση της παραβατικής συμπεριφοράς μέσα από τους Κανονισμούς Λειτουργίας των Σχολείων, οι οποίοι καθιστούσαν, τότε, τον εκπαιδευτικό γραφική φιγούρα μέσα στη Σχολική Μονάδα. Σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρει και το ΥΠΠ για τη σημερινή κατάσταση που βρίσκεται το πρόβλημα. Ευθύνη φέρει και το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο το οποίο, από τότε, δεν αντιμετώπισε το πρόβλημα της χρήσης των ναρκωτικών στα σχολεία, απαγορεύοντας στους εκπαιδευτικούς να το 'αγγίζουν', χωρίς να τους προσφέρουν και εκπαίδευση για να έχουν απλές γνώσεις και κατευθύνσεις για μια πρώτη στήριξη στους μαθητές που ήταν χρήστες.
»Το πρόβλημα είναι συστημικό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί. Πολλές οι μεταβλητές που το συνθέτουν. Η ολιγωρία ή και η ανικανότητα θεσμικών οργάνων να λάβουν μέτρα, καταστρέφει σήμερα ό ,τι πολυτιμότερο έχουμε: Τους νέους μας».
*Δημοσιογράφος
