Ενημέρωση το μάθημα της Λογοτεχνίας, στα πλαίσια της εφαρμογής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων

 Με εγκύκλιό τους στους διευθυντές Δημοτικής Εκπαίδευσης, η   Διευθύντρια Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Δρ Αθηνά Μιχαηλίδου – Ευριπίδου  και ο Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης Ελπιδoφόρoς Νεοκλέους ενημερώνουν τα ακόλουθα όσον αφορά  το μάθημα της Λογοτεχνίας, στα πλαίσια της εφαρμογής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων:

«Η Λογοτεχνία αποτελεί μέρος του μαθήματος «Γλώσσα και Πολιτισμός» μαζί με τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και τη Θεατρική Αγωγή και στηρίζεται σε δικό της Πρόγραμμα Σπουδών. Κοινό σημείο αναφοράς της διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, της Λογοτεχνίας και της Θεατρικής Αγωγής είναι η διαμόρφωση κριτικής στάσης έναντι των πραγμάτων.

Τόσο το μάθημα της Λογοτεχνίας όσο και το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας προωθούν την Παιδαγωγική του Κριτικού Γραμματισμού, μέσα από τη σύγκριση και αντιπαραβολή κειμένων, έτσι ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν κριτική επίγνωση της πολυφωνίας και της ασυμμετρίας των οπτικών γωνιών. Επιπρόσθετα, στο μάθημα της Λογοτεχνίας, τα παιδιά οδηγούνται στην αισθητική απόλαυση, ανακαλύπτοντας σταδιακά τους «κανόνες» του λογοτεχνικού «παιχνιδιού» και αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητά τους μέσα από δραστηριότητες δημιουργικής γραφής.

Το Πρόγραμμα Σπουδών της Λογοτεχνίας υλοποιείται μέσα από τέσσερις θεματικούς άξονες (Λογοτεχνία και Φύση, Λογοτεχνία και Κοινωνία, Λογοτεχνία και Ιστορία, Λογοτεχνία και Φαντασία), οι οποίοι επαναλαμβάνονται στα τρία επίπεδα τάξεων του δημοτικού (Α΄- Β΄, Γ΄-∆΄, Ε΄-Στ΄), με διαφορετική εστίαση (θεματική ενότητα) σε κάθε επίπεδο. Επιδιώκεται, με το πέρας της μαθητείας στο δημοτικό, τα παιδιά να έχουν μελετήσει λογοτεχνικά κείμενα που αφορούν ποικίλες πτυχές της φυσικής, κοινωνικής και ιστορικής ζωής του ανθρώπου.

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ανατρέχουν στο Πρόγραμμα Σπουδών της Λογοτεχνίας για τους γενικούς σκοπούς, τους στόχους των θεματικών ενοτήτων, τα στοιχεία λογοτεχνικού γραμματισμού, τους δείκτες επιτυχίας, τη μεθοδολογία και τρόπους αξιολόγησης.

Στη συνέχεια, παρατίθενται περισσότερες πληροφορίες, ως ακολούθως:

Α. Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών της Λογοτεχνίας
Β. Υποστηρικτικό υλικό
Γ. Επιμόρφωση – Στήριξη των εκπαιδευτικών

Α. Εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών της Λογοτεχνίας

Για τη σχολική χρονιά 2012-2013 θα υλοποιηθεί μερική εισαγωγή μίας ή περισσότερων θεματικών ενοτήτων, κατ’ επιλογή του/της εκπαιδευτικού, στη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου σχολικού τριμήνου (από το Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούνιο του 2013), σε όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου.

Μία ολοκληρωμένη ενότητα Λογοτεχνίας ενδείκνυται να συμβαδίζει θεματικά με μια προηγούμενη ή επόμενη ή ακόμη και να εντάσσεται σε οποιοδήποτε στάδιο μιας ενότητας του Γλωσσικού Μαθήματος (Νέας Ελληνικής Γλώσσας), με τρόπο ώστε να βασίζεται εξ ολοκλήρου στην ενασχόληση των παιδιών με λογοτεχνικά κείμενα και να στοχεύει σε στοιχεία λογοτεχνικού γραμματισμού, στοιχεία γνωστικού/αξιακού περιεχομένου και στην αισθητική απόλαυση.

Οι εκπαιδευτικοί έχουν την επιλογή είτε να εφαρμόσουν από τις προτεινόμενες διδακτικές προτάσεις/διδαχθείσες ενότητες, που είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα, είτε να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν δικές τους. Αν θα εφαρμόσουν δικές τους, για την επιλογή των κειμένων καλούνται να συμβουλευτούν τον Οδηγό Εκπαιδευτικού 2012-2013 (βλ. παρ. Β.1).

Σημειώνονται τα στοιχεία που θεωρούνται σημαντικά στο σχεδιασμό/εφαρμογή των ενοτήτων:

• Οι αξίες, στάσεις και συμπεριφορές που καλλιεργούνται μέσα από την επεξεργασία των λογοτεχνικών κειμένων.
• Τα στοιχεία λογοτεχνικού γραμματισμού που πρέπει να αναδειχθούν.
• Η συνεξέταση - σύγκριση - αντιπαραβολή ενός λογοτεχνικού κειμένου με άλλα λογοτεχνικά κείμενα καθώς και με άλλα έργα τέχνης.
• Οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής που στοχεύουν στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας των παιδιών.

Β. Υποστηρικτικό υλικό

Υποστηρικτικό υλικό για το μάθημα βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του μαθήματος http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/logotechnia/index.html και περιλαμβάνει:

• Αναλυτικό Πρόγραμμα (Αναθεωρημένο Πρόγραμμα Σπουδών Λογοτεχνίας για τη ∆ημοτική Εκπαίδευση, Συνοπτικό Πρόγραμμα Σπουδών Λογοτεχνίας, Εκτενές Πρόγραμμα Σπουδών Λογοτεχνίας, Οδηγός Εκπαιδευτικού 2012-2013)
• ∆ιδακτικά εγχειρίδια («∆ημιουργική Γραφή - Οδηγίες Πλεύσεως»)
• ∆ιδαχθείσεις ενότητες (για όλες τις τάξεις, για διάφορες θεματικές ενότητες)
• ∆ιδακτικές προτάσεις (για όλες τις τάξεις, για διάφορες θεματικές ενότητες)
• Ερωτήσεις - Απαντήσεις
• Επιμόρφωση (Παρουσιάσεις και υλικό κεντρικών επιμορφώσεων, συνεδρίων, σεμιναρίων, κ.λπ.)
• Ανακοινώσεις - Εγκύκλιοι
• Συνδέσεις για ανάκτηση εκπαιδευτικού - λογοτεχνικού υλικού και ηλεκτρονικά περιοδικά

1. Οδηγός Εκπαιδευτικού 2012-2013

Μέχρι την πλήρη εισαγωγή του Προγράμματος Σπουδών της Λογοτεχνίας (2014-2015), χρονιά κατά την οποία θα είναι έτοιμα και τα νέα ανθολόγια, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να συμβουλεύονται τον Οδηγό Εκπαιδευτικού, που είναι αναρτημένος στην ιστοσελίδα. Σε αυτόν ανασυντάχθηκε και συστηματοποιήθηκε το υλικό των βιβλίων στα οποία έχουν άμεση πρόσβαση οι εκπαιδευτικοί (π.χ. των υφιστάμενων ανθολογίων και βιβλίων Γλώσσας), βάσει του νέου Προγράμματος Σπουδών.

Περιλαμβάνει κείμενα και πηγές που καλύπτουν τις ανάγκες της διδασκαλίας του μαθήματος και στις έξι τάξεις. Τα κείμενα είναι ταξινομημένα ανά θεματικό άξονα και θεματική ενότητα, για κάθε επίπεδο τάξεων. Ο κατάλογος αυτός δεν θεωρείται κλειστός, δηλαδή, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν και άλλα λογοτεχνικά κείμενα.

2. ∆ιδαχθείσες ενότητες / ∆ιδακτικές προτάσεις

Στην ιστοσελίδα της Λογοτεχνίας βρίσκονται αναρτημένες διδαχθείσες ενότητες και διδακτικές προτάσεις. ∆ιευκρινιστικά, ως διδαχθείσες ενότητες βρίσκονται αναρτημένες ενότητες οι οποίες σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της μικρής κλίμακας εφαρμογής του Προγράμματος Σπουδών («μπόλιασμα»), τη σχολική χρονιά 2010-2011, από ομάδα μάχιμων εκπαιδευτικών και οι οποίες αναθεωρήθηκαν μετά την εφαρμογή τους. Ως διδακτικές προτάσεις, βρίσκονται αναρτημένες ενότητες οι οποίες σχεδιάστηκαν από την Ομάδα Υποστήριξης του Αναλυτικού Προγράμματος. Το υλικό συνεχίζει να εμπλουτίζεται σε συνεργασία και με άλλους εκπαιδευτικούς. Από τις προτεινόμενες ενότητες που υπάρχουν αναρτημένες στην ιστοσελίδα, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει, είτε να εφαρμόσει ολόκληρη την ενότητα, προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών και μαθητριών του/της και τις δικές του/της λογοτεχνικές γνώσεις και ευαισθησίες, είτε και ένα ή περισσότερα μαθήματα από αυτή. Εννοείται ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να σχεδιάσουν εξ ολοκλήρου δικές τους διδακτικές ενότητες.

3. Οδηγός εκπαιδευτικού «∆ημιουργική γραφή – Οδηγίες πλεύσεως»

Ο οδηγός εκπαιδευτικού «∆ημιουργική Γραφή – Οδηγίες Πλεύσεως» έχει ήδη σταλεί σε όλα τα σχολεία. Συγκεκριμένα, έχει σταλεί ένα αντίτυπο για κάθε εκπαιδευτικό (το οποίο δεν θα επιστραφεί στο σχολείο) καθώς και δύο αντίτυπα για τη βιβλιοθήκη του σχολείου. Ο Οδηγός αυτός βρίσκεται, επίσης, αναρτημένος στην ιστοσελίδα.

4. Ερωτήσεις – Απαντήσεις

Στην ιστοσελίδα υπάρχει ο σύνδεσμος «Ερωτήσεις-Απαντήσεις» όπου οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βρουν απαντήσεις σε απορίες που τίθενται συχνά για την εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών της Λογοτεχνίας, καθώς και απαντήσεις που αφορούν ερωτήματα σχετικά με συγκεκριμένα στοιχεία λογοτεχνικού γραμματισμού.

Γ. Επιμόρφωση - Στήριξη των εκπαιδευτικών

Για τη φετινή σχολική χρονιά, ένας εκπαιδευτικός των τάξεων Ε΄ ή Στ΄ από κάθε σχολείο θα τύχει επιμόρφωσης σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Η επιμόρφωση είναι κεντρική και θα γίνει σε όλες τις επαρχίες, σύμφωνα με πρόγραμμα που ετοιμάστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και ήδη αναρτήθηκε στις εγκυκλίους.

Για τη φετινή σχολική χρονιά, επίσης, προγραμματίζεται η διοργάνωση συνεδρίου Παιδικής Λογοτεχνίας, τον Απρίλιο. Από την επόμενη σχολική χρονιά θα προσφέρονται προαιρετικά απογευματινά σεμινάρια επιμόρφωσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, σε όλες τις επαρχίες (φέτος, πραγματοποιήθηκαν δύο προαιρετικά απογευματινά σεμινάρια στη Λάρνακα).

Επιπρόσθετη στήριξη στους εκπαιδευτικούς προσφέρει η Ομάδα Υποστήριξης για το μάθημα της Λογοτεχνίας, η οποία βρίσκεται στη διάθεση εκπαιδευτικών και σχολείων για σεμινάρια σε σχολική βάση. Αυτά μπορούν να εφαρμοστούν με δύο τρόπους:

• Παρουσίαση - συζήτηση σε συνεδριάσεις προσωπικού.
• Στήριξη εκπαιδευτικών στο σχεδιασμό ή/και εφαρμογή ενοτήτων, σε συναντήσεις με ομάδες εκπαιδευτικών (π.χ. ανά τάξεις), ανάλογα με το τι επιθυμεί το σχολείο.

Η εκδήλωση ενδιαφέροντος από σχολεία, μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, μέσω της πλατφόρμας εγγραφών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου http://www.pi-eggrafes.ac.cy. Η εκδήλωση ενδιαφέροντος μπορεί, επίσης, να γίνει και με άμεσο αίτημα στα μέλη της Ομάδας Υποστήριξης.

Γενικότερα, μπορείτε να απευθύνεστε, τηλεφωνικώς ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στην Ομάδα Υποστήριξης της Λογοτεχνίας, που φαίνεται στον πιο κάτω πίνακα, για διευθέτηση επίσκεψης στο σχολείο σας ή για πληροφορίες που αφορούν στο μάθημα της Λογοτεχνίας:

Η Ομάδα Υποστήριξης του μαθήματος της Λογοτεχνίας, αναμένει σχόλια και εισηγήσεις των εκπαιδευτικών τόσο για το υλικό που αναρτήθηκε όσο και για τις εμπειρίες τους από την εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδών της Λογοτεχνίας. Επίσης, μπορούν να αποσταλούν ερωτήσεις/απορίες των εκπαιδευτικών, στις πιο πάνω ηλεκτρονικές διευθύνσεις, για να απαντηθούν και να συμπεριληφθούν στο αρχείο «Ερωτήσεις-Απαντήσεις». Εκπαιδευτικοί που θα ετοιμάσουν δικές τους ενότητες και σχέδια μαθήματος, μπορούν να τα αποστέλλουν στην Ομάδα Υποστήριξης της Λογοτεχνίας, για να αναρτώνται στην ιστοσελίδα».

Εγκύκλιος