ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΥ*
Με το τέλος και της φετεινής σχολικής χρονιάς ζούμε στα σχολεία την απαράδεχτη κατάσταση της διαχείρισης των τελικών γραπτών προαγωγικών εξετάσεων Α΄ και Β΄ τάξης στις σχολικές μονάδες.
Συγκεκριμένα παρατηρείται ότι η επιτροπή θεματοθετών που ευθύνεται για την τελική κατάρτιση του γραπτού, με την ευθύνη του συντονιστή, της κάθε ειδικότητας, φέρει σοβαρή ευθύνη και πρέπει να διακρίνεται με ήθος, εκτός των τυπικών γνώσεων και προσόντων. Απαραίτητο προσόν θεωρώ την υψηλού βαθμού ακεραιότητα του χαρακτήρα και την ηθική που πρέπει να διακατέχει τόσο την ομάδα που καταρτίζει τα γραπτά, των τελικών εξετάσεων των μαθητών μας, όσο και αυτών που την περιβάλλουν.
Παρατηρείται στις σχολικές μονάδες η μη αυστηρή τήρηση των διαδικασιών. Σε πολλές περιπτώσεις που οι συντονιστές είναι ΒΔ ειδικοτήτων, ξένων με την ειδικότητα τους, αδυνατούν να ελέγξουν την σωστή διαδικασία με αποτέλεσμα ο κάθε εκπαιδευτικός να αποφασίζει από μόνος του πώς να δράσει. Έτσι δημιουργούνται κατεστημένα και αντιλήψεις τα οποία όταν εδραιωθούν είναι πολύ δύσκολό να αλλάξουν.
Ακόμα και σε ειδικότητες που υπάρχουν συντονιστές ΒΔ, με γνώση και εμπειρία στην ειδικότητα τους και που ακολουθούν τις ορθές διαδικασίες, δυστυχώς, υπάρχουν αθέμιτοι παράγοντες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των τελικών προαγωγικών δοκιμίων. Αυτοί οι παράγοντες προσκρούουν στο μη έλεγχο της αξιοπιστίας αυτών που διαχειρίζονται την όλη διαδικασία αφού ο χρόνος διάρκειας προετοιμασίας ενός γραπτού και ο χώρος που αυτό διεκπεραιώνεται εκτίθεται σε απρόβλεπτους κινδύνους που το καθιστούν προσβάσιμο στο έλεος την ηθικής του κάθε ενός που τυχαία ή σκόπιμαεκτίθεται ένα γραπτό. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να είναι από τους ίδιους τους θεματοθέτες, τους καθηγητές που κινούνται στο χώρο, τους υπεύθυνους εκτυπωτές των θεμάτων, τη γραμματεία, ακόμη και την καθαρίστρια που έτυχε να μπει να καθαρίσει το χώρο. Χωρίς να εξαιρούνται και όλοι οι ύποπτοι για φροντιστήριο σε μαθητές του σχολείου, ακόμα και της τάξης τους που μπορεί να διακρίνονται από ηθική και αξιοπιστία αλλά είναι πολύ δύσκολο να αποδειχτεί έμπρακτα.
Επίσης σοβαρό θέμα είναι και η απόφαση της επιλογής της εξεταστέας ύλης από την διδακτέα, η οποία στις ειδικότητες αποφασίζεται τι θα περιλαμβάνει και τι όχι. Εκτός από τα μαθηματικά όπου από πέρυσι, η εξεταστέα είναι όλη η διδακτέα ύλη. Και στις δύο περιπτώσεις ο εκπαιδευτικός-θεματοθέτης μπορεί να αποφύγει να εξετάσει, με κοινή συμφωνία, θέματα που δεν διδάχτηκαν εις βάθος ή και καθόλου. Επιλέγοντας θέματα από το λιγότερο δύσκολο μέχρι και το πιο ψηλό επίπεδο της ταξιμνομίας (γνώση-κατανόηση-εφαρμογή–ανάλυση /σύνθεση) επιτρέποντας έτσι τη δυσανάλογη διαφοροποίηση μετάξύ των επιπέδων των σχολείων/μαθητών/διδασκόντων. Αυτό μόνο οι κοινές εξετάσεις μπορουν να το ρυθμίσουν αξιοκρατικά με τρόπο ώστε να μπορούν να εξεταστούν και τα εθνικά επίπεδα της χώρας ώστε να είναι συγκρίσημα, επιτρέποντας την βελτίωση του θεσμού.
Καταλήγουμε ότι η υπάρχουσα κατάσταση στα σχολεία και με την ηλεκτρονική ευχέρεια να «κυκλοφορεί» ένα γραπτό ελεύθερα στα ηλεκτρονικά μηνύματα, των θεματοθετών, προς άμεση και εύκολη επικοινωνία είναι επίσης ένας άλλος κίνδυνος πρόσβασης ή και λάθους αποστολής ώστε ποτέ κανείς να μην μπορεί να ελέγξει.
Το πιο σοβαρό από όλα είναι η αδιάκριτη σιωπή και η συγκάλυψη μιας αρρωστημένης, χρόνιας, κατάστασης, που καλά κρατεί, με την ανοχή όλων των εμπλεκομένων σε αυτά, στην οποία θύματα είναι κυρίως η μερίδα των μαθητών μας, τους οποίους διακρίνει η εργατικότητα, η ευγενής άμυλα, σε μια προσπάθεια απόδειξης των κόπων τους, πιστεύοντας σε διαδικασίες έντιμες και αξιόπιστες.
Σοβαρό επίσης είναι το πρόβλημα και σε όσους μαθητές δεν προάγονται με την δική τους προσπάθεια και γνώση διότι απλά παπαγάλισαν ένα θέμα που τους δόθηκε μέσα από αθέμιτες παρεμβάσεις. Αυτό τους οδηγεί στην ευκολία να αναζητούν πάντα την έτοιμη λύση στα προβλήματα τους, δεν τους επιτρέπει να αγωνίζονται δίκαια για την πρόοδο τους, θεωρώντας δεδομένο, ό,τι αφύσικο να είναι και πρέπον και φυσικό. Γίνονται διεκδικητές της μισαλλοδοξίας, απαιτούν την πρόσβαση και την ανέλιξη σε θέσεις και αξιώματα, με γλοιώδη συμπεριφορές και θεωρούν την ανικανότητα τους απαραίτητο προσόν, ικανό να διαδραματίσει και να τους εξασφαλίσει σημαντικό ρόλο στην κοινωνία. Αυτό δυστυχώς, αν με τη συμπεριφορά μας, οι διδάσκοντες, το επιτρέψουμε να «διδαχτεί» στους μαθητές μας, από μικρή ηλικία, με τις πράξεις και τις συμπεριφορές μας, τους επιτρέπουμε το χείριστο δίδαγμα, ως πολίτες, οδηγώντας τους σε μια νοοτροπία, κατά το Αριστοτέλη μη «ΣΥΝΗΘΕΙΑΣ», σάπια και νωθρή ώστε να πάσχει από ανίκανους να την διοικούν. Σε αυτές τις κοινωνίες δεν επιτρέπεται η πρόοδος ούτε η ευημερία των πολιτών της που είναι το ύψιστο αγαθό που πρέπει να διέπει τους ανθρώπους της, για να διακρίνονται από την ευδαιμονία που ο φιλόσοφος Σωκράτης δίδαξε 2300 χρόνια πριν.
Απαραίτητο για την ηθική διαμόρφωση των χαρακτήρων των μαθητών μας, η διαφύλαξη σε μεγάλο βαθμό της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας των προαγωγικών εξετάσεων. Επιβάλλεται η προετοιμασία τους τόσο στην Α΄ όσο και στην Β΄ τάξη, με πρότυπο τις Παγκύπριες εξετάσεις. Με μία σοβαρή επιφύλαξη. Οι θεματοθέτες να διακρίνονται εκτός από τη γνώση, αλλά και με το ήθος και την αξιοπρέπεια που πρέπει να τους διακρίνει από τους υπολοίπους, χωρίς να καυχώνται την ιδιότητα του θεματοθέτη και να αισχροκερδούν, εις βάρος των υπολοίπων μαθητών τους, όπως έπρατταν οι σοφιστές.
Παραθέτω ένα απόσπασμα από τα "ΗΘικά Νικομάχεια" του Αριστοτέλη ενδεικτικό του γεγονότος ότι η ηθική είναι επίκτητο αγαθό την οποία αποκτά κάποιος με την πράξη.
Αι διανοητικαί αρεταί διδάσκονται, ενώ αι ηθικαί αρεταί γεννώνται εκ της συνηθείας (ήθος-έθος)...και από τούτο είναι φανερόν ότι καμμία από τας ηθικάς αρετάς δεν υπάρχει εκ φύσεως εντός μας. Διότι κανέν από όσα υπάρχουν εκ φύσεως δεν ημπορεί να συνηθίση διαφορετικά – λόγου χάριν ο λίθος ο οποίος εκ φύσεως πίπτει προς τα κάτω, δεν είναι δυνατόν να φέρεται προς τα πάνω....επομένως ούτε εκ φύσεως ούτε παρά την φύσιν γεννώνται εντός μας αι αρεταί, αλλά ναι μεν εγίναμεν εκ φύσεως, επιδεκτηκοί δι’αυτάς, τελειοποιούμεθα όμως με την συνήθειαν (Βιβλίον Β, Κεφάλαιον Α, μτφ. Ζαμπάς).
*Μαθηματικός
