Η Εκπαίδευση στα Μέσα ήταν το κεντρικό ζήτημα της επιστημονικής ημερίδας «Επικοινωνία και Εκπαίδευση» που διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία η Ανεξάρτητη Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών (Α.Κί.ΔΑ) το Σάββατο, 19 Μαρτίου 2016 στη Λάρνακα.
Η ημερίδα ήταν η πρώτη που διοργανώθηκε από εκπαιδευτική οργάνωση για το θέμα, γεγονός που αναγνωρίστηκε από τους συμμετέχοντες και τους ομιλητές.
Στον σύντομο χαιρετισμό εκ μέρους της Α.Κί.Δα ο Αντρέας Θεοδώρου, Διευθυντής, δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι αναλφάβητος στην εποχή μας θεωρείται και κάποιος ο οποίος στερείται επικοινωνιακών δεξιοτήτων και κριτικής στάσης έναντι των Μέσων.
Η Ειρήνη Χατζηλουκά-Μαυρή, Πρώτη Λειτουργός Εκπαίδευσης Λάρνακας-Αμμοχώστου, υπογράμμισε ότι εντός των σχολείων η Εκπαίδευση στα Μέσα δεν θεωρείται τρόπος προστασίας, αλλά προετοιμασίας των μαθητών για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και τις δυνατότητες του ψηφιακού κόσμου. Η ενσωμάτωση, ανέφερε, ενός επιστημονικού πεδίου όπως είναι τα Μέσα Επικοινωνίας στη σχολική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις στάσεις των μαθητών στις αναδυόμενες νέες συνθήκες ενός υπερεπικοινωνιακού κόσμου. Τόνισε, επίσης, ότι η πολιτεία αποδέχεται την αναγκαιότητα της Εκπαίδευσης στα Μέσα και ότι στοχεύει στη διαμόρφωση ενός εποικοδομητικού πολίτη που να είναι σε θέση να κρίνει, να αξιολογεί, να επιλέγει και να συνθέτει τις πληροφορίες που διαδίδονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με ισχυρά κριτήρια που να τον προστατεύουν από τον εντυπωσιασμό, την παραπλάνηση ή τις υποβολιμαίες αποφάσεις, ώστε να γίνει ενσυνείδητος καταναλωτής και παραγωγός πληροφοριών.
Ο Νεόφυτος Επαμεινώνδας, Διευθυντής της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, εξήγησε τις θεσμικές αρμοδιότητες της Αρχής όσον αφορά την προώθηση της Παιδείας στα Μέσα που απορρέουν από κοινοτικές οδηγίες, καθώς και τις εμπειρίες από την εφαρμογή βιωματικών εργαστηρίων στα σχολεία. Ο Ν. Επαμεινώνδας κατέστησε σαφές ότι η εκπαίδευση καλείται να επανεξετάσει, να μελετήσει και να επεξεργαστεί εκ νέου τα Αναλυτικά Προγράμματα προκειμένου να ενσωματώσει ειδική ύλη για τα Μέσα. Επιβάλλεται, δήλωσε, να δώσουμε στα παιδιά τα εφόδια και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να αποκτήσουν κριτική αντίληψη της ποιότητας των οπτικοακουστικών μηνυμάτων. Αναφέρθηκε, επίσης, στα βιωματικά εργαστήρια για παιδιά δημοτικών και γυμνασίων που οργανώνονται σε θέματα παιδείας για τα Μέσα, με στόχο την ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στα μηνύματα που προσλαμβάνουν από τα ΜΜΕ και το διαδίκτυο και την κριτική αντιμετώπιση αυτών. Η εμπειρία από τη διεξαγωγή των εργαστηρίων έδειξε ότι τα παιδιά ενδιαφέρονται για τη λειτουργία των ΜΜΕ και κυριότερα για την παραγωγή και διάδοση της εικόνας και των μηνυμάτων. Επίσης, δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο οπτικοακουστικό μέρος, καθώς επίσης και στη διαδραστικότητα των μαθημάτων. Καταλήγοντας, ο Διευθυντής της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, δήλωσε ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για ανάπτυξη και βελτίωση της αντίληψης και της γνώσης των μαθητών για τα Μέσα.
Η Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος των Επιστημών της Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, αφού συνεχάρη την Α.Κί.Δα για την απόφασή της ασχοληθεί με τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και τον εγγραμματισμό, ανέπτυξε το θέμα με έμφαση τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με την Καθηγήτρια η πιο ευάλωτη ομάδα στα Μέσα και στην εσωτερίκευση μηνυμάτων είναι τα παιδιά προδημοτικής και των πρώτων τάξεων του δημοτικού. Στάθηκε ιδιαίτερα στις κωμικές σειρές, τις οποίες χαρακτήρισε ως έναν αποτελεσματικό ιδεολογικό μηχανισμό. Μίλησε, επίσης, για το τέλος της παιδικής αθωότητας με τα παιδιά, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, να γίνονται «ανήλικοι μεγάλοι». Η Καθηγήτρια παρουσίασε ερευνητικά δεδομένα, τα οποία υποστήριζαν ότι η τηλεοπτική βία γίνεται αποδεκτή στον ψυχισμό σαν κάτι το φυσικό. Το θέμα, όμως, δεν είναι να σταματήσουν αυτές εκπομπές, όσο να μην έχουν τηλεθέαση και για να μην έχουν πρέπει να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη μέσω της Εκπαίδευσης στα Μέσα. Η Μ. Κουτσελίνη δήλωσε ότι η παιδαγωγική προσέγγιση πρέπει να αποφεύγει την άμεση διδασκαλία-κατήχηση, να εστιάζει στην ομαδική διύλιση πληροφοριών, τη διερεύνηση της αξιοπιστίας, την αποκρυπτογράφηση της αξίας που μεταδίδεται μέσα από το μήνυμα, αλλά και να υποβοηθήσει το παιδί να παράγει κριτήρια ανάλυσης. Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση, η Καθηγήτρια τόνισε ότι η Εκπαίδευση στα Μέσα είναι αίτημα ευθύνης της επίσημης εκπαίδευσης. Υπογράμμισε, επίσης, ότι χωρίς πρόγραμμα δεν μπορεί να φέρει αποτελέσματα και προειδοποίησε ότι χωρίς επιμόρφωση των διδασκόντων μπορεί να φέρει ακόμα και τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Η Σοφία Ιορδανίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια και Ακαδημαϊκή Υπεύθυνη του ΜΠΣ «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία» στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, με τη σειρά της, αφού ανέδειξε το σημείο που ενώνει την Επικοινωνία με την Εκπαίδευση που δεν είναι άλλο από το πώς θα ενσωματωθούν και θα αξιοποιηθούν τα νέα Μέσα που κατακλύζουν τη ζωή όλων μας στη διδακτική πρακτική, ανέδειξε τη διαφορά της χρήσης των ΤΠΕ με την Επικοινωνία, αφού με τη χρήση των ΤΠΕ, τα παιδιά εκπαιδεύονται με τα διάφορα Μέσα και αποκτούν τεχνικές δυνατότητες στη χρήση διαφόρων πληροφοριακών συστημάτων, ενώ η Επικοινωνία εκπαιδεύει στα Μέσα, εκπαιδεύει δηλαδή άτομα να ασκούν κριτική ή να εξερευνούν νοήματα στο περιεχόμενο και τη χρήση των Μέσων, να αναλύουν και να διαχειρίζονται ταυτότητες, αντικείμενο διακριτό της Επικοινωνίας. Μέσω της τρίτης κατεύθυνσης που χτίστηκε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία», τόνισε η Σ. Ιορδανίδου, δόθηκε εστίαση σε όλους τους αλφαβητισμούς, στο ραδιόφωνο, τα περιοδικά, τον τύπο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, δηλαδή, την οπτικοακουστική παιδεία, την τηλεοπτική αγωγή και τον ειδησεογραφικό αλφαβητισμό που στόχο έχουν την κριτική προσέγγιση, με έμφαση στην κατασκευή του μηνύματος, τον ρόλο της πειθούς και της τεκμηρίωσης. Και ολοκλήρωσε υπογραμμίζοντας ότι η εκπαίδευση στα Μέσα δεν αποτελεί επιβάρυνση, δεν είναι γνωστικό αντικείμενο. Είναι στάση προς τη μάθηση και διατρέχει όλο το αναλυτικό πρόγραμμα.
Ο Αντώνης Ζαρίντας, δάσκαλος με ειδίκευση τα Μέσα, παρουσίασε το θεωρητικό πλαίσιο της εκπαίδευσης στα Μέσα, καθώς και την εικόνα που επικρατεί στον διεθνή χώρο και την Κύπρο. Ανέφερε ότι η Εκπαίδευση στα Μέσα αποτελεί το πλαίσιο για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις της σύγχρονης εποχής και ότι ο γραμματισμός σήμερα είναι αναπόφευκτα και αναγκαστικά γραμματισμός στα Μέσα και στην επικοινωνία. Ο ομιλητής παρουσίασε έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EAVI, 2010), στην οποία η Κύπρος κατατάχθηκε στην 25η θέση στην ΕΕ ως προς την Εκπαίδευση στα Μέσα. Σχολίασε ότι αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ρητή αναφορά για το θέμα στα αναλυτικά προγράμματα, ούτε κεντρική επιμόρφωση και επίσημο μακρόπνοο πλάνο. Συν τοις άλλοις, η ιδέα της μιντιακής παιδείας περιβάλλεται από παρανοήσεις, αφού υποβαθμίζεται στην απλή χρήση της τεχνολογίας και την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Ο Α. Ζαρίντας μίλησε και για την επιτυχία του Δημοτικού Σχολείου Αγγλισίδων να βραβευθεί τον Δεκέμβριο του 2015 με την 3η θέση σε διεθνή διαγωνισμό σχετικά με την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού που προάγει δεξιότητες γραμματισμού στα Μέσα.
Στη συζήτηση που ακολούθησε αναδείχθηκε η επείγουσα ανάγκη εισαγωγής του γραμματισμού στα Μέσα στα σχολεία μας. Φάνηκε, επίσης, η επιθυμία των εκπαιδευτικών για επιμόρφωση πάνω στο θέμα. Νιώθουν καθημερινά, όπως ειπώθηκε, την πίεση που ασκεί ο πολιτισμός των Μέσων στις τάξεις και την ανάγκη για μια νέα παιδαγωγική προσέγγιση που να ανταποκρίνεται στον σύγχρονο μεσοποιημένο κόσμο.
Από την πλευρά της η Ανεξάρτητη Κίνηση Δασκάλων και Νηπιαγωγών (Α.Κί.ΔΑ) θα συνεχίσει να προσφέρει συνέδρια υψηλής ποιότητας με θέματα που ικανοποιούν τις πραγματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και της κοινωνίας.
