Με επιστολή του στον Υπουργό Παιδείας Κώστα Καδή, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας Πρόεδρος Τμήματος Βιολογικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου, Σπύρος Σφενδουράκης ζητεί τη λήψη μια σειρά αποφάσεων με στόχο την αναβάθμιση της διδασκαλίας του μαθήματος της βιολογίας στη Μέση Εκπαίδευση. Μεταξύ αλλων ζητά όπως η διδασκαλία της βιολογίας να είναι διαρκής σε όλα τα έτη Γυμνασίου, Ενιαίου Λυκείου, Εσπερινού Γυμνασίου-Λυκείου και Τεχνικών Σχολών, χωρίς διακοπές.
Αναφέρει στη μακροσκελή επιστολή του ο κ. Σφενδουράκης:
«Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών τα τελευταία χρόνια υποστηρίζει με το προσωπικό και τον εργαστηριακό εξοπλισμό του την προετοιμασία της ομάδας μαθητών που εκπροσωπούν την Κύπρο στην Διεθνή Ολυμπιάδα Βιολογίας. Μέσω αυτής της συνεργασίας μάς δόθηκε η ευκαιρία να έρθουμε σε άμεση επαφή με τα βιολογικά μαθήματα (Βιολογία, Φυσιογνωστικά, Επιστήμη του Περιβάλλοντος, Άνθρωπος και Υγεία, κ.ά.) που διδάσκονται στη Μέση Εκπαίδευση της Κύπρου και να δημιουργηθεί σχετικός προβληματισμός μεταξύ των μελών του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών, ο οποίος εντάσσεται στην ευρύτερη σχετική συζήτηση εντός της Σχολής θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Στο πλαίσιο αυτό προχωρήσαμε σε εξέταση τόσο της διδακτέας ύλης όσο και του παρεχόμενου χρόνου για τη διδασκαλία των βιολογικών μαθημάτων στη Μέση Εκπαίδευση της Κύπρου, σε σχέση και με τη διεθνή πρακτική.
Διαπιστώνουμε ότι, παρόλο που σε όλες σχεδόν τις χώρες με υφηλό επίπεδο εκπαίδευσης, η βιολογία και οι υπόλοιπες θετικές επιστήμες κατέχουν σημαντική θέση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στην Κύπρο η θέση της βιολογίας δεν είναι η δέουσα.
Έπειτα και από σχετική συζήτηση με την Επιθεώρηση και το Σύνδεσμο Καθηγητών Βιολογίας, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις σύγχρονες εξελίξεις στην επιστήμη, την εκπαίδευση και την κοινωνία, καθώς και το ρόλο που οφείλει να έχει ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα σε θέματα παιδείας, θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής:
α) Η διδασκαλία της βιολογίας θα πρέπει να είναι διαρκής σε όλα τα έτη Γυμνασίου, Ενιαίου Λυκείου, Εσπερινού Γυμνασίου-Λυκείου και Τεχνικών Σχολών,, χωρίς διακοπές. Ταυτόχρονα, τα σχετικά μαθήματα είναι χρήσιμο να έχουν τίτλους που να δηλώνουν την υπαγωγή τους στο ευρύτερο πεδίο της βιολογίας.
β) Η διδακτέα ύλη θα πρέπει να ακολουθεί λογική σειρά, χωρίς κενά και άλματα, ώστε οι μαθητές να αντιλαμβάνονται τη συνέχεια του έμβιου κόσμου, από το επίπεδο των οικοσυστημάτων μέχρι εκείνο των βιομορίων, έχοντας διαρκή και ομαλή επαφή με το αντικείμενο.
γ) Η βιολογία από τη φύση της είναι πειραματική επιστήμη. Έτσι, η διδασκαλία της σε όλες τις τάξεις δεν μπορεί παρά να συνδυάζεται με πειραματική εργασία (τόσο στο εργαστήριο όσο και στο πεδίο - στη φύση). Για να είναι όμως δυνατή η εκτέλεση πειραμάτων από τους μαθητές θα πρέπει το μάθημα να προσφέρεται τουλάχιστο σε συνεχόμενο δίωρο.
δ) Είναι εξαιρετικά χρήσιμο να υπάρχει κάποιο μάθημα βιολογίας «κορμού» για όλους τους μαθητές στις Β' και Γ' τάξεις του Λυκείου, ανεξαρτήτως επιλογών και κατευθύνσεων. Στη σημερινή εποχή, στον αιώνα της βιολογίας, δεν είναι δυνατόν να αποφοιτούν μαθητές από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς επαρκείς γνώσης βιολογίας (αλλά και όλων των θετικών επιστημών)! Σήμερα, και πολύ περισσότερο στο εγγύς μέλλον, δεν μπορεί να θεωρείται μορφωμένος ένας άνθρωπος που δεν κατέχει βασικές, τουλάχιστον, γνώσεις για το πώς λειτουργεί ο φυσικός κόσμος γύρω του, ο έμβιος κόσμος, το σώμα του κτλ.
ε) Όσον αφορά την ύλη, θεωρούμε απολύτως αναγκαία την επαφή των μαθητών τουλάχιστον με τα εξής θεμελιώδη κεφάλαια της βιολογίας (η σειρά και ο τρόπος διδασκαλίας προφανώς θα πρέπει να καθοριστούν βάσει των αρχών της διδακτικής, το γνωστικό και ηλικιακό επίπεδο των μαθητών κτλ.):
στ) Με βάση τη σημερινή ανάπτυξη της βιολογίας και τη διεθνή πρακτική θεωρούμε απαραίτητη τόσο την αύξηση του παρεχόμενου διδακτικού χρόνου, ιδιαίτερα στο μάθημα βιολογίας κατεύθυνσης (Β'- Γ' Λυκείου), όσο και τη δημιουργία περιβάλλοντος μάθησης συμβατού με μια αποτελεσματική εργαστηριοποίηση του μαθήματος.
Θα πρέπει, επίσης, να τονίσουμε πως εκ μέρους της Επιθεώρησης έχει γίνει ήδη πολύ σοβαρή δουλειά για τη δημιουργία ενός σύγχρονου προγράμματος σπουδών με τα βάση διεθνή δεδομένα, καθώς και για την ανάπτυξη μαθησιακού υλικού στο Γυμνάσιο, σύμφωνα με τις διεθνείς αρχές διδακτικής των φυσικών επιστημών. Είναι σημαντικό να δοθεί η δυνατότητα συνέχισης της δουλειάς αυτής, λαμβάνοντας υπόψη και τις παραπάνω παρατηρήσεις.
Ως Τμήμα Βιολογικών Επιστημών, είμαστε στη διάθεσή σας για κάθε πιθανή συνεργασία, συνεισφορά, συμβουλή, κριτική αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού κτλ.
Σπύρος Σφενδουράκης
Αναπληρωτής Καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας Πρόεδρος Τμήματος Βιολογικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Κύπρου
Κοινοποίηση:
Πρύτανη Πανεπιστημίου Κύπρου
Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων
Κοσμήτορα Σχολής Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών
ΕπιθεώρηιΛφυσιογνωστικών/Βιολογίας/Γεωγραφίας Υπουργείο Παιδείας
Βιολογική Εταιρεία Κύπρου
Σύνδεσμος Βιολόγων ΟΕΛΜΕΚ»
