ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*
Για χρόνια, πολλοί αναφερόμασταν στον «τοίχο» που εμπόδιζε έγκαιρη λήψη αποφάσεων επί της προηγούμενης Κυβέρνησης, η οποία τελικά κρίθηκε απαξιωτικά για την παραγνώριση της. Εκείνος ο «τοίχος» ήταν προφανώς αποτέλεσμα δογματικής προσέγγισης ή σκοπιμοτήτων. Με το πρόσφατο μάθημα νωπό, η καθυστέρηση που επικρατεί γύρω από τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τα προβλήματα που συσσωρεύονται είναι ανεξήγητη.
Πρέπει να διαχειριστούμε την πραγματικότητα ως έχει και όχι να την κρύβουμε. Υπάρχει εκροή καταθέσεων λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης, ενώ ταυτοχρόνως, τα προβληματικά δάνεια πολλαπλασιάζονται. Πρόκειται για δυνητικά επικίνδυνες καταστάσεις για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία ολόκληρη. Το ζητούμενο είναι να γίνουν ΕΓΚΑΙΡΑ εκείνες οι παρεμβάσεις και ρυθμίσεις που είναι απόλυτα αναγκαίες για να διασφαλιστεί η σταθερότητα του τραπεζικού τομέα με τρόπο όμως που να μην είναι εις βάρος της κοινωνίας και της οικονομίας.
Επειδή στα λόγια ο καθένας μπορεί να βαφτίσει το άσπρο μαύρο με βάση το συμφέρον, επικεντρωνόμαστε στις πράξεις. Όλοι δηλώνουν σήμερα (!) ότι η μείωση των δανειστικών επιτοκίων επιβάλλεται. Στην πράξη όμως, η Κεντρική Τράπεζα παρενέβη με στήριξη οικονομικών συμβούλων και πολιτικών τον Απρίλιο 2013 και μείωσε τα καταθετικά επιτόκια (τώρα είναι στο μισό ύψος από τότε), χωρίς ανάλογη παρέμβαση στα δανειστικά επιτόκια που ήταν το ζητούμενο. Έκτοτε, οι διαμορφωτές εκείνης της πολιτικής προέβαλλαν ότι «η μείωση των δανειστικών επιτοκίων, απαγορεύεται από τη νομοθεσία», ή ότι, «δεν το επιτρέπει η Τρόικα», σε βαθμό που … πολλοί το πίστεψαν. Τελικά, η πραγματικότητα είναι διαφορετική όπως η Τρόικα υπέδειξε τις προάλλες. «Δεν συστήνω νομοθετική μείωση των επιτοκίων», δεν σημαίνει απαγορεύω. Ξεκαθαρίζουμε ότι υπάρχουν αποτελεσματικές και ηπιότερες πολιτικές για μείωση των επιτοκίων χωρίς νομοθετική ρύθμιση ώστε να περιοριστούν οι στρεβλώσεις. Εδώ επισημαίνουμε αφενός τις παραπλανητικές «εξειδικευμένες» απόψεις που για μήνες εκφράζονταν και αφετέρου, ότι δεν γίνεται οι παρεμβάσεις υπέρ των τραπεζών να είναι επιθυμητές στρεβλώσεις αλλά οι παρεμβάσεις υπέρ της κοινωνίας να είναι ανεπιθύμητες στρεβλώσεις.
Για άλλη μια φορά παραθέτουμε τρεις εισηγήσεις (αλληλοσυνδεόμενες και μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής). Η κριτική είναι ευπρόσδεκτη, φτάνει να προτείνεται κάτι καλύτερο. Θετικό βήμα είναι που ορισμένοι πολιτικοί υιοθέτησαν μέτρα που για πολύ καιρό επιχειρηματολογούμε. Πρώτον, μείωση δανειστικών επιτοκίων με ταυτόχρονη ακύρωση των καταχρηστικών προνοιών και πρακτικών οι οποίες ασκούνται από το τραπεζικό σύστημα για χρόνια (όπως προνοεί και σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία) και ρύθμιση της δυνατότητας των δανειζομένων να ΠΡΟΠΛΗΡΩΝΟΥΝ μέρος του δανείου τους χωρίς καταχρηστικές χρεώσεις που σήμερα λειτουργούν αποτρεπτικά. Δεύτερον, σε σχέση με τα προβληματικά δάνεια η αντίληψη που επικρατεί είναι πως η κατάσταση (δεν έχει σημασία αν θα συμβεί σε 2 ή 3 χρόνια) θα καταλήξει σε μαζική εκποίηση ακινήτων που θα συντρίψει τις τιμές γενικότερα με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις από ΤΩΡΑ αφού έτσι λειτουργεί η οικονομία. Η λειτουργία Διαμεσολαβητή με ουσιαστικό και ισορροπημένο ρόλο και όχι διακοσμητικά προσαρμοσμένο στις επιδιώξεις των τραπεζών ή του δανειολήπτη, θα μειώσει σημαντικά το πρόβλημα. Σημειώνεται ότι η δημιουργία Διαμεσολαβητή προτάθηκε από εμένα προσωπικά στους αρμόδιους πριν από δέκα χρόνια (ως Φορέας Εξώδικης Επίλυσης Τραπεζικών Διαφορών) και ακόμη να λειτουργήσει.
Η τρίτη εισήγηση είναι κάτι που επιχειρηματολογούμε από τον Ιούλιο με στόχο να αναστραφεί η φυγή καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα. Προτείνουμε προώθηση σχεδίων για ΠΡΟΠΛΗΡΩΜΗ μέρους του δανείου (χωρίς χρεώσεις) παρέχοντας όμως σοβαρό κίνητρο στο δανειολήπτη π.χ. μείωση της δόσης ή τόκων για 3 χρόνια. Η διατήρηση και επαναφορά κεφαλαίων εντός του τραπεζικού συστήματος θα έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα βάσει της πραγματικότητας ως έχει. Ο δικός μας φόβος είναι ότι τέτοιες ισορροπημένες εισηγήσεις θα έρθουν στο προσκήνιο (όπως έγινε με τα επιτόκια και τον Διαμεσολαβητή) όταν θα έχουν συσσωρευτεί τεράστια προβλήματα. Και στην πραγματικότητα δεν έχουν καν λειτουργήσει.
Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής - mavrides@ucy.ac.cy
