Εσαεί λιτότητα με νομοθετική ρύθμιση και στη μετά το μνημόνιο εποχή

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Α. ΠΟΛΗ*

Το άρθρο αυτό αποσκοπεί στην παρουσίαση των βασικών προνοιών κυβερνητικού νομοσχεδίου που φιλοδοξεί να γίνει Ο περί Κρατικού Μισθολογίου (Προσαυξήσεις, Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή και Γενικές Αυξήσεις Μισθών και Συντάξεων των Αξιωματούχων και των Εργοδοτουμένων της Κρατικής Υπηρεσίας) Νόμος του 2015. Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από  το Υπουργικό Συμβούλιο την Τετάρτη 26/8/ 2015 και θα οδεύσει προς τη βουλή για ψήφιση πριν το τέλος του χρόνου.

Ήδη στο Προοίμιο του Νόμου αναφέρεται ότι η Κύπρος είναι δεσμευμένη έναντι της ΟΝΕ από το Σύμφωνο Σταθερότητας και ανάπτυξης να υποβάλλει κάθε χρόνο πρόγραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στόχο να πετύχει τους «μαγικούς» στόχους ελλείμματος στους λογαριασμούς της γενικής κυβέρνησης κάτω του  3% του ΑΕΠ και δημόσιου χρέους κάτω του 60% του ΑΕΠ. Για να γίνει αυτό θα πρέπει σύμφωνα με το κυβερνητικό νομοσχέδιο να ελεγχθούν με απόλυτο ποσοτικό τρόπο οι δαπάνες του κρατικού μισθολογίου και η όποια (αναιμική) αύξηση τους να είναι κατώτερη του ρυθμού αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ.

Τα κυριότερα σημεία της προτεινόμενης ρύθμισης είναι τα ακόλουθα:

1. Με την κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού στη βουλή για κάθε επόμενο έτος, καθορίζεται το μέγιστο ποσοστό μεταβολής του κρατικού μισθολογίου για το χρόνο αυτό. Άρα το Σεπτέμβρη του 2016, με την κατάθεση του προϋπολογισμού για το 2017 θα κλειδωθεί το ποσοστό μεταβολής του κρατικού μισθολογίου για το έτος αυτό. [άρθρο 4(1)]
2. Για τον καθορισμό του ποσοστού(%) της μεταβολής του ύψους του κρατικού μισθολογίου το 2017 θα γίνει σύγκριση του Ονομαστικού ΑΕΠ της δωδεκάμηνης περιόδου 1/7/2015 έως 30/6/2016 με το αντίστοιχο ονομαστικό ΑΕΠ της περιόδου 1/7/2014 έως 30/6/2015. [Άρθρο 4(2)] Αντίστοιχα για τις αυξήσεις του 2018 θα συγκριθεί το ονομαστικό ΑΕΠ της περιόδου 1/7/2016 έως 30/6/2017 με το ονομαστικό ΑΕΠ της περιόδου  1/7/2015 έως 30/6/2016 κοκ. Το άρθρο 4(2) δίνει τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο υπολογισμού της μεταβολής Ποσοστό μεταβολής Ονομαστικού ΑΕΠ έτους Χ ={ ΑΕΠ [Τ3(Χ-2) έωςΤ2(Χ-1)] δια ΑΕΠ [Τ3(Χ-3) έωςΤ2(Χ-2)]} . * Όπου Τ3, Τ2 σημαίνει τρίτο τρίμηνο και δεύτερο τρίμηνο αντίστοιχα και (Χ – 3), (Χ-2), (Χ-1) σημαίνουν τον τρίτο, δεύτερο και πρώτο χρόνο πριν από τον χρόνο (Χ) για τον οποίο υπολογίζεται η μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ.
3. Αν το ύψος του κρατικού μισθολογίου αυξηθεί λόγω αύξησης του αριθμού των υπαλλήλων ή των συνταξιούχων, τότε προσαύξηση και τιμαριθμικό επίδομα  καταβάλλονται μόνο στις περιπτώσεις που το ποσοστό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ,  μείον το ποσοστό μεταβολής του Κρατικού Μισθολογίου λόγω αύξησης του αριθμού των υπαλλήλων και συνταξιούχων, είναι ίσο ή μεγαλύτερο του ποσοστού  αύξησης της δαπάνης, από την παραχώρηση προσαύξησης και τιμαριθμικού επιδόματος. Παρατήρηση 1:Αν το κράτος χρειαστεί να προσλάβει νέους υπαλλήλους για αντικειμενικούς λόγους που προκύπτουν από πιεστικές ανάγκες όπως αύξηση αριθμού μαθητών, ανάγκες των νοσοκομείων ή  πρόσληψη αστυνομικών τότε είναι πιθανόν οι υφιστάμενοι υπάλληλοι να μην πάρουν τιμάριθμο ή  προσαύξηση. Παρατήρηση 2: Δημιουργείται  ένας άτυπος μηχανισμός χρηματοδότησης νέων προσλήψεων από τους μισθούς των υφιστάμενων υπαλλήλων, εφόσον  δίνεται η δυνατότητα στην κυβέρνηση να προσλαμβάνει νέους χαμηλόμισθους υπαλλήλους με δαπάνη στο ύψος της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ «χρεώνοντας» τους μισθούς τους στους υφιστάμενους υπαλλήλους που δεν θα πάρουν τιμάριθμο και προσαύξηση το συγκεκριμένο έτος.
4. Αναγκαία και ικανή συνθήκη για να πάρει ο υπάλληλος οποιαδήποτε αύξηση είναι η τήρηση της ανισότητας Ποσοστό αύξησης ονομαστικού ΑΕΠ≥ ποσοστού αύξησης μισθολογίου λόγω προσλήψεων και συνταξιοδοτήσεων.
5. Αναγκαία και ικανή συνθήκη για να πάρει ο υπάλληλος και προσαύξηση και τιμάριθμο είναι η τήρηση της ανισότητας. Ποσοστό αύξησης ονομαστικού ΑΕΠ πλην  ποσοστό αύξησης μισθολογίου λόγω αύξησης δαπανών για κυβερνητικές συντάξεις και λόγω πρόσληψης αριθμού επιπλέον υπαλλήλων ≥ ποσοστού συνολικής αύξησης μισθολογίου λόγω προσαύξησης και τιμαρίθμου
6. Αν η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, όπως περιγράφηκε στην παράγραφο (5) πιο πάνω είναι μικρότερη από το ποσοστό αύξησης που είναι αναγκαίο για την καταβολή τιμάριθμου και προσαύξησης, τότε δίνεται είτε προσαύξηση και μέρος του τιμαρίθμου, είτε μόνο προσαύξηση, είτε μόνο τιμάριθμος, είτε μόνο μέρος του τιμαρίθμου ανάλογα με το ακριβές ύψος της μεταβολής αυτής.
7. Για να πάρει ο υπάλληλος γενικές αυξήσεις μισθών πρέπει να ισχύει ότι: Ποσοστό αύξησης ονομαστικού ΑΕΠ> Μεταβολής ύψους μισθολογίου λόγω προσλήψεων + κόστους ετήσιας προσαύξησης + κόστους τιμαρίθμου. Η καταβολή γενικής αύξησης δεν είναι αυτόματη αλλά προκύπτει μόνο αν η επίσημη πλευρά συγκατανεύσει προς τούτο κατόπιν συνομιλιών με τις συντεχνίες και λαμβάνοντας υπόψη τις αντίστοιχες αυξήσεις που δίνονται στον ιδιωτικό τομέα. [Άρθρο 4 (3) (Β)] Παρατήρηση: Πρέπει να πιάσουμε ρυθμούς ανάπτυξης ΑΕΠ Κίνας για να συγκατανεύσει κυβέρνηση και ΟΕΒ να πάρουμε γενικές αυξήσεις.
8. Σε περίπτωση αρνητικού ποσοστού μεταβολής του Ονομαστικού ΑΕΠ υπάρχει πάγωμα μισθών και δεν παραχωρείται στους υπαλλήλους ούτε προσαύξηση, ούτε τιμάριθμος ούτε γενική αύξηση. [Άρθρο 4(4)] Πάλι καλά που δεν θα  προχωρούν σε περεταίρω μείωση μισθών.
9. Η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών μειώνεται δραστικά, αφού ΑΤΑ θα παραχωρείται μόνο μια φορά το χρόνο την 1^η Ιανουαρίου [αντί δύο φορές το χρόνο την 1^η Ιανουαρίου και 1^η Ιουλίου που ίσχυε ως το 2011] και η αύξηση θα καλύπτει μόνο το 50% της ανόδου του δείκτη τιμών καταναλωτή. Επιπλέον αν κατά το Τ2,Τ3 του (Χ-1) (δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του χρόνου που προηγείται) ο ρυθμός Οικονομικής Ανάπτυξης είναι αρνητικός, τότε δεν παραχωρείται καθόλου ΑΤΑ. Μισή ΑΤΑ λοιπόν με έξι μήνες καθυστέρηση και με τόσες προϋποθέσεις που η καταβολή της καθίσταται αμφίβολη. [Άρθρο 5(1)]
10. Ο Νόμος αυτός θα τεθεί σε ισχύ από την 1^η Ιανουαρίου 2017, με τη λήξη της ισχύος των Νόμων** που ψηφίστηκαν με βάση το μνημόνιο για μη παραχώρηση προσαυξήσεων και τιμαρίθμου. [Άρθρο 8]

Παρατήρηση: Ενώ είναι θετικό ότι για πρώτη φορά καθιερώνεται νομικά η καταβολή της ΑΤΑ, οι περιορισμοί που διέπουν την καταβολή, το ύψος αποζημίωσης και η καταβολή της μόνο μια φορά το χρόνο, στην πράξη αχρηστεύουν το θεσμό, αφού ο τιμάριθμος, αν και όταν θα δίνεται, δεν θα προστατεύει τους μισθούς από τον πληθωρισμό. Έτσι στην καλύτερη περίπτωση οι υπάλληλοι θα διατηρούν την αγοραστική αξία των μισθών τους, γιατί η μισή ΑΤΑ και η προσαύξηση ίσα – ίσα που θα καλύπτουν τον πληθωρισμό, ενώ τις χρονιές που δεν θα παίρνουν προσαύξηση η αγοραστική δύναμη των μισθών τους θα ολισθαίνει προς τα κάτω.

Η ΠΑΣΥΔΥ και οι οργανώσεις των εκπαιδευτικών έλαμψαν με τη σιωπή τους. Έστω και τώρα όμως τους ρωτούμε: Ποια είναι η θέση τους για την νέα ρύθμιση; Συμφωνούν; Διαφωνούν; Έχουν κάνει τον κόπο να διαβάσουν το Νομοσχέδιο; Περιμένω την απάντηση τους αν και δεν είμαι πολύ αισιόδοξος ότι θα την λάβω.

Σημειώσεις:

*Νοείται ότι το πηλίκο της διαίρεσης των Ονομαστικών ΑΕΠ που περιγράφεται στην παράγραφο 2 θα πολλαπλασιαστεί επί 100 (εκατό) και από το γινόμενο θα αφαιρεθεί το 100 (εκατό) για να βρεθεί το ζητούμενο ποσοστό(% )μεταβολής του Ονομαστικού ΑΕΠ).

** Ν192(Ι)/2011, Ν185(Ι)/2012 και Ν73(Ι)/2014

*Μέλος ΔΣ ΑΚΙΔΑ 2014-2017