ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Από τη δημοσίευση περίληψης των πρακτικών της συζήτησης που έγινε στις 6 Ιουνίου στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας για το θέμα της λανθασμένης άσκησης που περιείχε το εξεταστικό δοκίμιο της Φυσικής στις Παγκύπριες Εξετάσεις αντλήσαμε τις εξής πληροφορίες:
1.Η Επιτροπή ζήτησε «με αυστηρό τρόπο» τη διεξαγωγή διοικητικής έρευνας για το λάθος.
2. Ζήτησε επίσης τη δημοσιοποίηση των ονομάτων των θεματοθετών, έστω και εκ των υστέρων, και την ανάληψη ευθυνών εκ μέρους των, με το επιχείρημα ότι κανένας δεν είναι ανεύθυνος και πάνω από τους νόμους.
3 Στην ίδια συνεδρία αναφέρθηκε επίσης από μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τις Εξετάσεις ότι «παρόμοια άσκηση ή και η ίδια υπάρχει και στο βιβλίο και είχε σταλεί και από τους επιθεωρητές για να λυθεί από τους μαθητές στην τάξη. Τώρα το πόσο παιδαγωγικά σωστό ήταν η ίδια άσκηση να μπει στην εξέταση, δεν θα το εξετάσουμε». Πρόσθεσε επίσης την πληροφορία ότι «κάποιοι(μαθητές)) έλυσαν σωστά την άσκηση διότι προφανώς ούτε καν διάβασαν την άσκηση, είδαν το σχήμα, είδαν το παρόμοιο και έλυσαν με άλλα δεδομένα την άσκηση.
4. Από τον Πρόεδρο επίσης της ΟΕΛΜΕΚ αναφέρθηκε ότι πιθανό μερικοί καθηγητές της Φυσικής να μη δίδαξαν την σχετική ύλη και ζήτησε τη διεξαγωγή έρευνας για το θέμα. Πρόσθεσε ωστόσο ότι το Υπουργείο έστειλε αργά την ύλη αυτή στα σχολεία κα ότι η ίδια η ΟΕΛΜΕΚ παραπονέθηκε γι’ αυτό.
Με βάση τις πληροφορίες αυτές φαίνεται ότι δεν υπάρχει μόνο ένα αλλά τέσσερα ξεχωριστά προβλήματα:
1.Το πρόβλημα του λάθους των θεματοθετών,
2. το πρόβλημα της καθυστέρησης αποστολής όλης της διδακτέας ύλης από το Υπουργείο στα σχολεία,
3. το πρόβλημα της παράλειψης διδασκαλίας μέρους της διδακτικής ύλης από έναν άγνωστο αριθμό καθηγητών, και
4. το παιδαγωγικό πρόβλημα της προαγωγής της παπαγαλίας στη μάθηση.
Το πρόβλημα του λάθους είναι μεν σοβαρό, αλλά, νομίζω, είναι το λιγότερο ανησυχητικό από τα τέσσερα. Πρώτα πρώτα είναι ακούσιο και μπορεί να δικαιολογηθεί από την πίεση κάτω από την οποία εργάζονται οι θεματοθέτες. Γι’ αυτό και δεν νομίζω ότι το Υπουργείο πρέπει να υποχωρήσει στην απαίτηση για δημοσιοποίηση των ονομάτων των θεματοθετών, γιατί αυτό θα σημαίνει ουσιαστικά την υιοθέτηση της πολιτικής name and shame. Κάτι τέτοιο, εκτός του ότι είναι άδικο, αφού το λάθος δεν είναι κάτι που έγινε σκόπιμα, θα ωθήσει τους υποψήφιους στην άρνηση συμμετοχής τους στο μέλλον στις επιτροπές θεματοθετών και θα αφήσει το Υπουργείο χωρίς θεματοθέτες, αφού η θεματοθέτηση δεν είναι μέσα στα προνοούμενα από τον σχετικό κανονισμό καθήκοντα ούτε των καθηγητών ούτε των επιθεωρητών ούτε των ακαδημαϊκών.
Σοβαρότερα είναι τα άλλα τρία προβλήματα, τα οποία πρέπει να σημειωθεί παρεμπιπτόντως ότι αποκαλύφθηκαν τυχαία, χάρη στο λάθος της άσκησης, και επομένως δεν αποκλείεται να υπήρχαν και σε προηγούμενα χρόνια και να πέρασαν απαρατήρητα. Για τα τρία αυτά προβλήματα χρειάζεται να γίνει διοικητική έρευνα για να εξακριβωθεί γιατί καθυστέρησε η πλήρης ενημέρωση των σχολείων για τη διδακτέα ύλη του σχολικού έτους και γιατί μερικοί καθηγητές, αν αποδειχθεί κάτι τέτοιο, δεν δίδαξαν τη σχετική ύλη. Πώς είναι δυνατό να ξεκινά το σχολικό έτος χωρίς το διδακτικό προσωπικό να έχει υπόψη του από την αρχή την πλήρη εικόνα της ύλης που θα διδάξει για να μπορεί να προγραμματίσει και να σχεδιάσει σωστά τη διδασκαλία του; Και πώς γίνεται καθηγητές της Γ΄ Λυκείου να μην ολοκληρώνουν τη διδασκαλία της ύλης τους; Ασκεί το Υπουργείο τον σχετικό έλεγχο; Μήπως εδώ υπάρχει η απάντηση για τον λόγο γενίκευσης των φροντιστηρίων;
Άφησα τελευταίο το παιδαγωγικό πρόβλημα της παπαγαλίας, γιατί υπάρχουν πολλά ερωτηματικά και γιατί το θέμα είναι παιδαγωγικά πολύ σημαντικό. Και πρώτα τα ερωτηματικά. Γιατί οι επιθεωρητές έστειλαν μια άσκηση που υπήρχε στο βιβλίο για να τη λύσουν οι μαθητές μέσα στην τάξη; Ήξερε ο επιθεωρητής θεματοθέτης ότι είχε σταλεί αυτή η άσκηση για να λυθεί στην τάξη, όταν πρότεινε ή αποδεχόταν την πρόταση άλλων να συμπεριληφθεί η άσκηση στο εξεταστικό δοκίμιο; Και αν ναι, ποιο ήταν το σκεπτικό του; Γίνεται τακτικά αυτό;
Και ύστερα η σημασία του θέματος. Πιστεύω πως είναι τραγικό τελειόφοιτοι μαθητές να λύνουν στις Παγκύπριες Εξετάσεις ασκήσεις Φυσικής χωρίς να διαβάζουν τι ζητούν οι ασκήσεις και να τις λύνουν μηχανικά απλώς γιατί είδαν το παρόμοιο σχήμα και θυμήθηκαν κάτι που παπαγάλισαν. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι όχι μόνο δεν επιτυγχάνεται πραγματική γνώση, αλλά ούτε καν υπάρχουν η σοβαρότητα και ο σεβασμός που απαιτούνται απέναντι σ’αυτό που λέγεται επιστημονική μάθηση.
Το πρόβλημα της παπαγαλίας βέβαια υπήρχε δυστυχώς, όπως είναι γνωστό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια και ενθαρρυνόταν πάντοτε από τα θέματα των Παγκύπριων Εξετάσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν ένα χρόνο επιθεωρητής κατήγγειλε με ανάρτησή του στο Facebook περίπτωση προαγωγής της παπαγαλίας με τα θέματα που περιλαμβάνονταν στο εξεταστικό δοκίμιο ενός μαθήματος στις Παγκύπριες Εξετάσεις, δεν έγινε όμως καμιά έρευνα και το θέμα αποσιωπήθηκε. Γι’ αυτό πιστεύω πως, αντί διοικητική έρευνα για τους θεματοθέτες, το Υπουργείο πρέπει, με αφορμή αυτό το επεισόδιο, να αναλάβει μια ευρύτερη και σε βάθος επιστημονική έρευνα που να καλύπτει μαθητές, διδάσκοντες και επιθεωρητές που έχουν πληροφορίες και άποψη για το θέμα των Παγκύπριων Εξετάσεων. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία να μάθουμε τις άγνωστες πλευρές αυτής της μεγάλης διαδικασίας που λέγεται προετοιμασία για τις Παγκύπριες Εξετάσεις. Ποια άγνωστα προβλήματα υπάρχουν, ποιες στρατηγικές ακολουθούνται από τις διάφορες πλευρές, πόσο σοβαρό πρόβλημα είναι η παπαγαλία και ποιοι παράγοντες την προάγουν, πόσο επηρεάζουν σ’ αυτό τα εγκεκριμένα εγχειρίδια, ο τρόπος διδασκαλίας, η απουσία δεξιοτήτων μελέτης και η πίεση που ασκεί η κοινή γνώμη να υπάρξουν ικανοποιητικά μαθησιακά αποτελέσματα; Για να υπάρξει ειλικρινής ανταπόκριση στα ερωτήματα, θα πρέπει να υπάρξει από την αρχή διαβεβαίωση από το Υπουργείο ότι οι πληροφορίες που θα δοθούν δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον αυτών που θα τις δώσουν ή εκείνων που εμπλέκονται.
*Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Κυπρου
