ΤΗΣ ΖΗΝΑΣ ΠΟΥΛΛΗ*
Οι Δάμων και Φιντίας έμειναν στην ιστορία ως υπόδειγμα πραγματικής φιλίας. Το παράδειγμά τους διδάσκει μέσα από τους αιώνες για την πραγματική φιλία και την αυταπάρνηση. Ο Δάμων και ο Φιντίας ζούσαν στις Συρακούσες της Σικελίας (4ος αιώνας π.Χ.), την εποχή του τύραννου Διονύσιου. Όταν ο Φιντίας καταδικάστηκε άδικα σε θάνατο για προδοσία και συνελήφθη, ζήτησε τη δυνατότητα να βγει έξω για να τελειώσει τις υποθέσεις του και μετά να επιστρέψει για να εκτελεστεί η ποινή του. Ο φίλος του Δάμων δέχτηκε να πάρει τη θέση του με την προϋπόθεση ότι, αν δεν παρουσιαζόταν μέχρι το βράδυ που θα γινόταν η εκτέλεση, θα εκτελούνταν ο ίδιος. Η ώρα της εκτέλεσης πλησίαζε και ο Φιντίας δε φαινόταν, αλλά ο Δάμων ούτε για μια στιγμή δεν αμφέβαλλε ότι ο φίλος του θα επέστρεφε όπως και έγινε. Ο τύραννος συγκινημένος από την αυτοθυσία του φίλου του, αποφάσισε να χαρίσει τη ζωή και στους δύο.
Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι εχθροί που προφανώς είναι φανεροί. Στο ζωικό βασίλειο υπάρχουν ο σκύλος και η γάτα. Ιστορικά υπάρχουν πολλές αναφορές σε γνωστούς εχθρούς όπως: Μωυσής με Φαραώ, Δαυίδ με Γολιάθ (Βίβλος), cowboysμε Ινδιάνους , StalinμεTrotsky, Mozart με Salieri, Churchill μεHitler κ.ά.
Στα μυθιστορήματα υπάρχουν οι : Superman με Lex Luthor, Batman με Joker.
Ένας Μακεδόνας βασιλιάς είχε πει ότι: «Θεέ μου προφύλαξέ με από τους φίλους μου, τους εχθρούς μου τους αναλαμβάνω εγώ». Προφανώς αναφερόταν στους άσπονδους φίλους, που είναι το χειρότερο είδος αφού αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Η λέξη άσπονδος σχηματίζεται από το στερητικό άλφα και τη λέξη σπονδή, δηλαδή κάποιον που δεν έχουμε κάμει σπονδή (ιεροτελεστία για επικύρωση φιλίας). Πρόκειται για έναν εχθρό μεταμφιεσμένο σε φίλο όπου ο φθόνος και η ζήλια υπερισχύουν της δήθεν φιλίας. Οι πραγματικοί φίλοι μάς είναι πιστοί, στέκονται δίπλα μας και μας βοηθούν, όταν έχουμε ανάγκη. Μεταξύ δυο φίλων υπάρχει αλληλοβοήθεια, οικειότητα, αξιοπιστία στη σχέση, συμμαχία, συναισθηματική ασφάλεια και συντροφικότητα. Έχει αποδειχτεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι ευτυχισμένοι άνθρωποι διακρίνονταν από την ποιότητα των σχέσεων με φίλους και όχι από τον αριθμό των φίλων.
Μια έρευνα που έγινε σε 18.000 γυναίκες και 4.000 άνδρες από τη βρετανική εφημερίδα «DailyMail»έφερε στο φως, επίσης, ότι περισσότεροι από τους μισούς έχουν κάποιο φίλο που είναι υπερβολικά κριτικός, με ραδιούργα συμπεριφορά και χλευαστικά σχόλια. Τουλάχιστον 75 τοις εκατό δήλωσαν ότι μετρούν ένα τέτοιο παράδειγμα ανάμεσα στους φίλους τους. Το κύριο πρόβλημα σ’ αυτού του είδους τους χαρακτήρες είναι ο εγωκεντρισμός τους. Τέτοιοι άνθρωποι προσποιούνται τους φίλους, αφού υπερισχύει η υποκρισία. Κουτσομπολεύουν και ανταγωνίζονται το δήθεν φίλο τους και δε δείχνουν να χαίρονται με τις επιτυχίες του άλλου. Οι άσπονδοι φίλοι απ’ αυτήν την άποψη είναι προβληματικοί. Όταν αρχίσει κάποιος να αμφιβάλλει για το φίλο του, τότε επηρεάζονται οι μελλοντικές σχέσεις, αφού ο άλλος είναι συνεχώς υποψιασμένος, σύμφωνα με την ψυχολόγο Julianne Holt – Lunstad του Πανεπιστημίου Brigham Young.
Το πιο οδυνηρό απ’ όλα είναι όταν άνθρωπος στη δύση του βίου του, που κατά γενική ομολογία έχει επωφεληθεί καταστάσεων (κομμάτων, συγγενίας, συγκυριών κτλ) για ίδιο όφελος, δεν μπορεί να ελέγξει το φθόνο του και κατηγορεί άδικα άλλους.
Το παρήγορο είναι ότι έρευνες των Holt – Lunstad και του ψυχολόγου Bert Uchino του Πανεπιστημίου Utahαποδεικνύουν ότι τα μισά άτομα που αποτελούν το κοινωνικό δίκτυο κάποιου ανήκουν στην πιο πάνω κατηγορία, δηλαδή δεν είναι πραγματικοί φίλοι. Έχει ήδη βρεθεί ότι πολλοί άνθρωποι διατηρούν τέτοιες προβληματικές σχέσεις διότι χρονολογούνται και έχουν μεγάλη ιστορία μαζί ή διότι υπάρχουν και καλά στοιχεία στη σχέση ή για άλλους λόγους.
Ήρθαν ντυμένοι “φίλοι” αμέτρητες φορές οι εχθροί μου...
(ΆξιονΕστί)
*Διευθύντρια Μέσης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού
